Maciej Jasiewicz i Przemysław ZaprzalskiMaciej Jasiewicz, Prezes Zarządu Recykl Organizacja Odzysku S.A., Przemysław Zaprzalski, Dyrektor ds. Badań i Rozwoju w Grupie Recykl S.A.
Teraz Środowisko: Grupa Recykl specjalizuje się w recyklingu zużytych opon. Mimo to opony są wywożone na dzikie wysypiska. Dlaczego?
Maciej Jasiewicz (MJ): Od lat wskazujemy mankamenty krajowych regulacji prawnych dotyczących poziomów odzysku i recyklingu zużytych opon. Obowiązujące obecnie poziomy odzysku i recyklingu na oponach pozostają na niezmienionym poziomie od 2007 roku czyli już 16 lat, co przy dynamice dzisiejszego świata, wręcz zdumiewa. Zatrzymaliśmy się na poziomie 75% masy wprowadzonych na rynek opon – tyle powinno zostać poddanych odzyskowi albo recyklingowi, z czego odzysk stanowi 60% a recykling jedynie 15%. Nie dziwi więc, że z roku na rok zwiększa się masa niezagospodarowanych opon, które z mocy prawa pozostają poza obszarem zainteresowań producentów oraz importerów. Zazwyczaj trafiają do lasów i na dzikie wysypiska. Czy nie jest paradoksem, że wprowadzający opony z innych państw są gotowi dostarczyć je do Polski, by nałożony na nich obowiązek odzysku i recyklingu wykonać, a krajowe opony zalegają na wysypiskach?
TŚ: Jakie są krajowe moce przetwórcze?
MJ: Zgodnie z deklaracją Polskiego Stowarzyszenia Recyklerów Opon zrzeszającego ok. 90% potencjału recyklingowego zużytych opon w Polsce, łączne moce przetwórcze zakładów - członków Stowarzyszenia - wynoszą ok. 260 tys. ton rocznie i istnieje możliwość ich dalszego zwiększania. Grupa Recykl posiada trzy zakłady z wolumenem przetwórczym na poziomie 130-140 tys. ton, co plasuje nas na pozycji lidera w tej części Europy. Jeżeli chodzi o cały rynek europejski to nasz udział w zagospodarowaniu tych odpadów wynosi już 4,9% i to nie jest nasze ostatnie słowo. Niestety ten wysoki potencjał przetwórczy krajowych instalacji recyklingu opon nie idzie w parze z rzeczywistością legislacyjną, która wręcz kłóci się z filozofią gospodarki cyrkularnej i unijną dyrektywą odpadową. Np. Włosi zbierają i przetwarzają obecnie 110% masy wprowadzanych na rynek opon, podobnie dzieje się w Belgii, czy Finlandii. Dlaczego 110%? Ponieważ ze względów środowiskowych chcą zagospodarować także tę część zużytych opon, które na skutek obowiązujących wcześniej niższych wymogów legislacyjnych, nie zostały zagospodarowane. Dodatkowo różnice w opłatach ponoszonych przez wprowadzających w Polsce i innych krajach UE w ramach systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów są szokujące. W Polsce opłata wynosi 150 zł za tonę, podczas gdy we Francji jest to równowartość 760 zł, we Włoszech 1200 zł, a w Belgii 1400 zł (patrz: ramka).
O konieczności zmian w tym zakresie rozmawiamy zarówno z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, jak i Polskim Związkiem Przemysłu Oponiarskiego. Proponujemy podnieść ustawowy poziom recyklingu opon z obowiązującego obecnie poziomu 15% do poziomu 50% (jeszcze w tym roku) i systematyczne jego podnoszenie o 5% rocznie do poziomu co najmniej 75% (zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej).
TŚ: Jakie surowce odzyskuje się ze zużytych opon i przy użyciu jakich technologii?
Przemysław Zaprzalski (PZ): Podstawową technologią stosowaną przez Grupę Recykl jest recykling mechaniczny (oparty o 3-5 stopniowe rozdrabnianie opon w temperaturze otoczenia), w wyniku którego odzyskujemy wszystkie części składowe opon, czyli gumę zwulkanizowaną (powstającą zasadniczo z mieszanki kauczuków naturalnych i syntetycznych oraz sadzy) oraz stal i tekstylia. To, czego nie uda się przetworzyć służy jako paliwo alternatywne.
Guma, którą odzyskujemy w procesie recyklingu mechanicznego staje się tzw. granulatem lub pudrem (zależnie od uziarnienia i zastosowania). Służy on głównie do wypełniania sztucznych muraw na boiskach, wytwarzania nawierzchni sportowych, placów zabaw, mat hodowlanych, wykładzin, galanterii gumowej etc. Notabene Polska jest największym w Europie producentem kółek gumowych do kontenerów na odpady, które są produkowane właśnie z granulatu gumowego.
W naszych laboratoriach wytworzyliśmy gumę regenerowaną w wyniku procesu dewulkanizacji teromechanicznej, która w połączeniu ze świeżą mieszkanką gumową jest doskonałym składnikiem do produkcji nowych opon. We współpracy z firmą Stomil-Poznań S.A. wyprodukowaliśmy oponę rolniczą, która wagowo zawiera ok. 20% gumy regenerowanej i oczywiście spełnia wszystkie wymagania techniczne niezbędne do jej wprowadzenia na rynek.
TŚ: Kolejne zastosowanie to budownictwo drogowe. Co Grupa Recykl ma do zaoferowania w tym obszarze?
PZ: Całkiem sporo, zważywszy, że wypracowaliśmy unikatową, opatentowaną technologię produkcji stabilizatorów do mieszanek mineralno-asfaltowych. To produkt o nazwie SMAPOL®, który otrzymuje się z przerobu kordów tekstylnych odzyskiwanych w procesie recyklingu zużytych opon. Włókna z opon powstają poprzez ich mechaniczne rozdrobnienie i odseparowania od gumy. W procesie produkcji dodatku mieszanka włókien składająca się z włókien poliestrowych, poliamidowych, polipropylenowych oraz gumy jest optymalizowana pod względem zawartości komponentów każdego rodzaju, powierzchniowo aktywowana i modyfikowana.
SMAPOL® może być stosowany przy budowie warstw nawierzchni drogowych dróg krajowych wszystkich kategorii, w tym autostrad, ulic miejskich, lotnisk, podjazdów, parkingów i placów we wszystkich strefach klimatycznych. Co bardzo ważne, nawierzchnie drogowe wykonane z mieszanek mineralno-asfaltowych ulepszonych tym dodatkiem wyróżnia nie tylko zwiększona wytrzymałość mechaniczna, ale także zwiększona odporność na koleinowanie, pękanie niskotemperaturowe, odporność zmęczeniowa oraz odporność na penetrację wody. Co ważne z punktu widzenia użytkownika, cechują się krótszą drogą hamowania i są cichsze. To rozwiązanie uzyskało już Krajową Ocenę Techniczną i jest stosowane na polskich drogach.
Z kolei kord stalowy odzyskiwanych w naszych procesach doskonale sprawdza się jako zbrojenie rozproszone do betonu.
TŚ: Czy jest zbyt na te recyklaty?
MJ: Jeśli chodzi o stal, to nie ma problemu ze zbytem. Jeśli jednak mowa orecyklatach gumowych, to rynek nie jest jeszcze wystarczająco dojrzały. Z uwagi na drastyczny wzrost kosztów energii elektrycznej i niewielkie marże oscylujące w granicach 6-8% jesteśmy w wymagającej sytuacji.
TŚ: Czy umowa o współpracy z niemieckim koncernem Zeppelin Systems GmbH(1) – międzynarodową grupą przemysłową jest szansą na nowe otwarcie?
MJ: Kooperacja z Zeppelin Systems to szansa dla nas na dalszą skalowalność biznesu, zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym. Spodziewamy się uzyskania istotnych efektów synergii w zakresie wykorzystania doświadczeń i potencjału partnera w rozwoju oraz komercjalizacji opracowanych przez nas technologii w zakładzie w Chełmie, zwłaszcza produkcji dodatków SMAPOL wykorzystywanych w budownictwie drogowym.
PZ: Ważnym obszarem współpracy będzie też rozwój i komercjalizacja opatentowanej przez Grupę Recykl technologii dewulkanizacji opon, w wyniku której powstaje regenerat oraz puder gumowy wykorzystywany m.in. w procesie produkcji nowych opon. Bardzo zależy nam również na dalszym doskonaleniu z Zeppelin Systems technologii sortowania i separacji wybranych części opon. To bardzo istotne dla poprawy parametrów granulatów, pudrów i regeneratów gumowych, tym samym dla możliwości poszerzania skali ich wykorzystywania do produkcji nowych opon. Kolejny strategiczny cel to współpraca na rzecz zwiększonej produkcji asfaltów modyfikowanych z wykorzystaniem dodatków w postaci pudrów gumowych, zamiast stosowanych dotychczas polimerów.
MJ: Nie wykluczamy kolejnych partnerstw opartych o wzajemnie oczekiwane synergie. Jesteśmy zdeterminowani, a to czego nam jeszcze trzeba, to regulacje prawne, które będą wspierać recykling, a nie mu przeszkadzać.
Artykuł przygotowany we współpracy z Recykl Organizacja Odzysku S.A.
