Pierre MadelinAdwokat z kancelarii Heenan Paris. Artykuł napisany został we współpracy z Sanjoy Jay Bose.
Afryka posiada olbrzymi potencjał odnawialnych źródeł energii. Ich pełna i przemyślana eksploatacja mogłaby całkowicie zmienić sytuację kontynentu, od lat walczącego z ubóstwem i nie nadążającego za światowym rozwojem gospodarczym.
Należy wziąć pod uwagę kilka faktów:
- Populacja Afryki nieustannie wzrasta i w 2050 r. przekroczy 2 miliardy osób;
- Afryka ma najwyższy poziom wzrostu gospodarczego – średnio 4,4 proc. rocznie w ostatnich pięciu latach.
- Przewiduje się utrzymanie – lub zwiększenie – takiego tempa w najbliższej dekadzie;
- Mimo tak imponującego wzrostu gospodarczego, co trzeci mieszkaniec Afryki (około 600 milionów osób) nie ma dostępu do elektryczności. W Afryce Subsaharyjskiej proporcja ta wzrasta do dwóch trzecich, a jeszcze wyższa jest na obszarach wiejskich;
- Szczęśliwi posiadacze dostępu do prądu elektrycznego płacą za niego trzy razy więcej niż mieszkańcy Stanów Zjednoczonych i Europy!
Wyobraźmy sobie Afrykę energetycznie samowystarczalną. Wyobraźmy sobie Afrykę, w której prąd jest ogólnie dostępny i gdzie przedsiębiorstwa mogą się rozwijać bez żadnych przeszkód, tworząc miejsca pracy dla lokalnej ludności. Wyobraźmy sobie Afrykę, w której powszechny dostęp do energii elektrycznej zmienia życie wielu ludzi, tworzy rynek pracy, przyspiesza innowację i wzrost. Wyobraźmy sobie w końcu Afrykę, w której 2 miliardy konsumentów będą miały wpływ na światową gospodarkę!
Potencjał, którego nie możemy ignorować
Wizja ta nie jest jedynie marzeniem. Tak jak telefonia komórkowa i internet zmieniły świat i pozwoliły komunikować się w najbardziej oddalonych od centrum miejscach, tak OZE już teraz odmieniają życia ludzkie i chronią środowisko, dostarczając przystępnej energii milionom Afrykańczyków. Inaugurując amerykański program „Power Africa”, Barack Obama orzekł, iż dostęp do elektryczności jest fundamentem rozwoju możliwości.
Afryka ma jedne z najlepszych zasobów odnawialnych źródeł energii na świecie. Wielki potencjał rozwoju elektrowni wodnych i geotermii jest doskonałym uzupełnieniem dla najważniejszego źródła energii: słońca przez cały rok. Ponadto, eksperci jednogłośnie stwierdzili, że na kontynencie istnieje bardzo duży potencjał rozwoju energetyki wiatrowej.
Te ogromne możliwości nie są wykorzystywane i większość mieszkańców kontynentu jest całkowicie pozbawiona dostępu do prądu elektrycznego. Według Banku Światowego, Afryka potrzebowałaby 7GW energii elektrycznej rocznie – obecnie każdego roku dodaje się zaledwie 1 GW. I tu właśnie jest miejsce dla OZE do odegrania bardzo ważnej roli w zapełnieniu tej energetycznej luki.
Jedną z podstawowych przeszkód w dystrybucji energii, zwłaszcza na obszarach wiejskich, jest brak infrastruktury transportowej i brak sieci. Stworzenie na wielką skalę takiej infrastruktury może okazać się zbyt kosztowne i nieuzasadnione ekonomicznie, bez żadnej gwarancji uzyskania zwrotu z inwestycji. Niektóre lokalne rządy zaangażowały się w dotowanie takiego rozwoju, jednak użycie pieniędzy państwowych powoduje, że brakuje ich na inne, bardzo istotne, elementy infrastruktury, jak szpitale czy szkoły.
Tworzące się prawodawstwo
Atutem Afryki jest wielka ilość i opłacalność odnawialnych źródeł energii, które w prosty sposób mogą być wykorzystywane w odległych zakątkach. Niemniej jednak, wielu prywatnych aktorów branży OZE zarzuca rządom ich brak zaangażowania w rozwój i tworzenie instytucjonalnych i prawnych ram, które ułatwiłyby inwestycje.
Nie wszędzie jednak jest to przeszkoda. Kamerun i Senegal mają od niedawna bardzo sensowne, zachęcające sektor prywatny do inwestycji, prawodawstwo w tej dziedzinie. Powstał między innymi projekt Bafoussam, którego twórcy doradzają gminom, jak należy rozwijać kwestie prawne i jak tworzyć umowy. Takie podstawy są niezbędne dla stworzenia solidnej współpracy sektora prywatnego i publicznego (PPP).
Projekt Bafoussam ma na celu elektryfikację wspólnot wiejskich poprzez instalowanie tzw. mini-grid (małych wersji instalacji off-gridowych), będących hybrydami solarno-biomasowymi. Produkcja prądu elektrycznego ma doprowadzić do szybkiego rozwoju lokalnego przemysłu i rolnictwa. Według założeń projektu, biomasa pochodząca z upraw rolniczych zostaje przekształcona z wykorzystaniem energii słonecznej w ciągu dnia. Wieczorem natomiast, kiedy kończy się dostęp do energii ze słońca, możliwe jest korzystanie z energii powstającej z biomasy. Model taki jest pewny i rentowny.
Przyszłość jest w mini-grid
Projekt ma na celu nie tylko zapewnienie społecznościom wiejskim dostępu do energii pochodzącej z czystych i odnawialnych źródeł lokalnych, ale przede wszystkim – i po raz pierwszy – dążenie do samowystarczalności energetycznej tych gmin. Dzięki takiemu rozwojowi, wioski nie będą już uzależnione od wielkich instalacji energetycznych, usytuowanych setki kilometrów od nich i nie będą wymagały tworzenia infrastruktury transportowej. Utworzenie instalacji off-grid zastępuje tym samym infrastrukturę produkcji, transportu i dystrybucji energii.
Projekty OZE bazujące na mini-grid mogą całkowicie zmienić Afrykę. Odnawialne źródła energii mogą być postawą rewolucji, która doprowadzi do stworzenia samowystarczającego energetycznie i prężnie rozwijającego się kontynentu.
Tłumaczenie: Marta Wojtkiewicz
Materiał został przygotowany we współpracy z francuską redakcją Actu-Environnement.com
