Inwestycje w zieloną infrastrukturę opłacają się wszystkim

Monika Szewczyk
Doktor nauk biologicznych, w Centrum UNEP/GRID-Warszawa zajmuje się zagadnieniami związanymi z ochroną i zrównoważonym użytkowaniem różnorodności biologicznej.

Zielona infrastruktura: czy na pewno wiemy, co to jest?

Według unijnej definicji, zielona infrastruktura to strategicznie zaplanowana sieć obszarów naturalnych i półnaturalnych, zaprojektowana i zarządzana w sposób mający zapewnić szeroką gamę usług ekosystemowych, stanowiących podstawę wysokiej jakości życia i dobrobytu mieszkańców danego obszaru.

Co konkretnie kryje się za tą definicją? Katalog elementów zielonej infrastruktury obejmuje zarówno tereny położone w granicach obszarów chronionych, jak również ekosystemy i tereny o wysokiej wartości przyrodniczej usytuowane poza obszarami chronionymi, np. lasy o znacznym stopniu naturalności czy tereny zalewowe. W skali regionalnej i lokalnej są to również elementy krajobrazu, często ukształtowane ręką człowieka, np. parki dworskie i przypałacowe, aleje drzew czy tradycyjne ogródki przydomowe. Za elementy zielonej infrastruktury uznaje się także obiekty bezpośrednio powiązane z przestrzenią rolniczą, jak miedze, zadrzewienia śródpolne, śródpolne oczka wodne i rowy z towarzyszącą im roślinnością.

Wymienione elementy często funkcjonują jako rozproszone, pojedyncze obiekty, podczas gdy niezależnie, czy są obecne w przestrzeni miejskiej, czy na terenach pozamiejskich, powinny stanowić składowe większej, spójnej całości i tworzyć starannie zaplanowaną sieć – przyrodniczy szkielet gminy. W innym przypadku ich potencjał usługowy jako narzędzia, które przynosi ekologiczne, ekonomiczne i społeczne korzyści dzięki wykorzystaniu procesów zachodzących w przyrodzie, nie jest w pełni wykorzystywany.

Zielone usługi

Właściwe zarządzanie zieloną infrastrukturą pozwala na utrzymanie środowiska w dobrej kondycji, a to z kolei daje możliwość czerpania z niego licznych korzyści, określanych jako usługi ekosystemowe. Mogą to być usługi zaopatrzeniowe, do których zaliczamy pozyskiwane z zasobów przyrodniczych niezbędne dobra i surowce, np. żywność, wodę czy surowce mineralne.

Nie do przecenienia jest rola układów przyrodniczych w procesach oczyszczania wód, ochrony gleb, czy redukcji stężenia CO₂ w powietrzu (usługi regulacyjne). Ich oddziaływanie zmniejsza zapotrzebowanie na droższe - i zazwyczaj jednofunkcyjne - rozwiązania technologiczne, określane jako szara infrastruktura.

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Centrum UNEP/GRID-Warszawa.

Obcowanie z przyrodą przynosi również niematerialne korzyści duchowe, emocjonalne oraz estetyczne (usługi kulturowe). Sąsiedztwo terenów zielonych zmniejsza ryzyko zachorowań na depresję, a pobyt wśród zieleni przyspiesza proces rekonwalescencji. Tereny atrakcyjne krajobrazowo mają również większą szansę na rozwój turystyki i rekreacji.

W swoich działaniach Centrum UNEP/GRID-Warszawa upowszechnia ideę planowania, kształtowania i zrównoważonego zarządzania zieloną infrastrukturą na obszarach wiejskich, głównie poprzez działania edukacyjne kierowane do różnych grup odbiorców. Przykładem jest projekt GreenGo!, adresowany do przedstawicieli gmin, a także uczniów szkół rolniczych.

Artykuł powstał przy współpracy z Centrum UNEP/GRID-Warszawa