Raportowanie niefinansowe – przemyślana strategia dla firm. Cz.2

Katarzyna Kluczka
Prawniczka w Fundacji Frank Bold © Fundacja Frank Bold

Teraz Środowisko (TŚ): W pierwszej części rozmowy przedstawiła już Pani ramy prawne dotyczące raportowania niefinansowego czy zrównoważonego finansowania (czytaj tutaj). Pytanie na dziś brzmi: jak spółki mogą przygotować się na oczekujące je zmiany?

Katarzyna Kluczka (KK): Punktem wyjścia powinno być rzetelne zapoznanie się przez organy decyzyjne przedsiębiorstw z treścią wspomnianych już aktów prawa unijnego. Poruszają one przekrojowe zagadnienia i nakładają szereg powinności, w tym sprawozdawczych, już teraz obligatoryjnych dla wielu dużych podmiotów. Krąg zobowiązanych zapewne będzie stopniowo poszerzany – w raporcie⁽¹⁾ Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (ang. EFRAG - European Financial Reporting Advisory Group), wśród fundamentalnych „cegiełek” znalazło się uwzględnienie małych i średnich przedsiębiorstw w krajobrazie unijnego raportowania w przedmiocie zrównoważonego rozwoju. Również po nowej regulacji dotyczącej raportowania niefinansowego spodziewane jest dodanie pewnych kategorii przedsiębiorstw, które nie są obecnie objęte Dyrektywą w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (ang. The Non-Financial Reporting Directive – NFRD). Aby przyczynić się do realizacji celów UE i skorzystać z przesunięcia przepływów kapitałowych w kierunku zrównoważonych inwestycji w ramach Zielonego Ładu, MŚP będą musiały dostosować się do zrównoważonej transformacji. Zwłaszcza te operujące w sektorach wysokiego ryzyka.

Aby stać się liderem zrównoważonej transformacji, działania pozorowane to za mało. Nie będzie już wystarczało „odhaczenie” wskaźników w najważniejszych kategoriach czy też organizowanie wydarzeń o charakterze charytatywnym bądź czysto CSR-owym, niezwiązanych z głównymi przedsięwzięciami i projektami. Pokazuje to, że niezbędna jest zmiana podejścia organów do sposobu prowadzenia działalności przez spółki. Nieodzowne będzie tworzenie strategii nieskierowanych na jak najszybszą maksymalizację zysku (i wzięcie pod uwagę innych czynników niż szybkie zadowolenie akcjonariuszy) oraz wprowadzenie gruntownych zmian w modelu biznesowym przedsiębiorstwa. By nie pozostać w tyle, spółka powinna zadbać, by wszelkie planowane aktywności były spójne ze strategią Unii Europejskiej.

TŚ: Jakie modyfikacje w raportowaniu niefinansowym spółki powinny wprowadzić już teraz?

KK: Warto już zacząć przygotowywać się na konieczność zapewnienia zgodności danych zawartych w oświadczeniu na temat informacji niefinansowych z innymi dokumentami wchodzącymi w skład raportu rocznego. Nie będzie to proste, ale można zacząć od najistotniejszych tematów, które powinny być traktowane priorytetowo, zwłaszcza w przypadku sektorów wysokiego ryzyka. Wśród najistotniejszych kwestii, w przedmiocie których jakość raportowania i tak musi ulec znaczącej poprawie, wyróżnić można chociażby zmiany klimatyczne, prawa człowieka i należytą staranność w zakresie ochrony środowiska oraz wpływ na ludzi i środowisko branż wysokiego ryzyka w całym łańcuchu dostaw (np. w sektorze odzieżowym i tekstylnym). Za pilną uznać należy poprawę sprawozdawczości w zakresie najpoważniejszych skutków i znaczących zależności związanych z działalnością i łańcuchami wartości, niezależnie od poziomu kontroli lub wpływu podmiotu raportującego.

Organy zarządcze powinny rozważyć, czy prowadzona działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo w rozumieniu Zielonej Taksonomii, a przede wszystkim, czy szkodzi spełnianiu sześciu celów środowiskowych. Oświadczenie spółki powinno odzwierciedlić te ustalenia. Wkrótce podmioty będą musiały ujawniać, w jaki sposób i w jakim stopniu ich działalność jest związana z działalnością gospodarczą kwalifikowaną jako zrównoważona środowiskowo. Nie można zapominać, że niezależnie od branży przedsiębiorstwa dane ujawniane w oświadczeniach są istotne dla instytucji finansowych, których te podmioty są klientami. Uczestnicy rynku finansowego odgrywają szczególną rolę w przekierowaniu środków na inwestycje odpowiedzialne społecznie, a dodatkowo są zarówno podmiotami ujawniającymi informacje, jak i wykorzystującymi je na podstawie danych przekazanych przez kontrahentów. Komisja Europejska dostrzega, że obecnie inwestorzy nie mogą w wystarczającym stopniu uwzględniać ryzyka i możliwości związanych ze zrównoważonym rozwojem ani skutków społecznych i środowiskowych swoich inwestycji. W rezultacie nie tylko następuje utrwalenie systemowego zagrożenia dla gospodarki, ale również przepływ kapitału jest niewystarczający do przedsiębiorstw, które przyczyniają się do rozwiązywania problemów związanych ze zrównoważonym rozwojem.

TŚ: W jaki sposób podmioty powinny dokonywać wyboru wykorzystywanych wskaźników?

KK: Z uwagi na fakt, że na poziomie międzynarodowym istnieje znacząca ilość wskaźników, przy czym nie wszystkie są przydatne (bo informacje uzyskane na ich podstawie mogą nie być wartościowe dla interesariuszy), rekomendowałabym ostrożne i przemyślane dokonywanie wyboru. Stąd też trzeba je przeanalizować pod kątem mierzalności, adekwatnie do kontekstu sytuacyjnego oraz zastanowić się, czy użycie wskaźnika nie doprowadzi do przewrotnych konsekwencji. Przykładowo, jeśli będziemy poziom ochrony praw pracowniczych oceniać w oparciu o liczbę skarg, w efekcie mogą zostać podjęte działania zniechęcające do ich składania.

Kluczowa jest także kwestia tzw. podwójnej kierunkowości (istotności). Koncepcja ta pojawiła się już na gruncie NFRD, rozwinięto ją też w Wytycznych dotyczących sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych: Suplemencie dotyczącym zgłaszania informacji związanych z klimatem, stworzonym przez KE.

TŚ: Na czym polega zasada dwukierunkowej istotności?

KK: W raporcie EFRAG zaznaczono, że podmioty powinny oceniać istotność poszczególnych tematów poprzez analizę: poważnego wpływu na ludzi i planetę oraz ryzyka finansowego dla samego przedsiębiorstwa. Chociaż te dwie perspektywy wzajemnie na siebie oddziałują, ich ocena powinna być przeprowadzana oddzielnie i indywidualnie dla każdego tematu. W kontekście zaproponowanej architektury standardów raportowania dotyczącej zrównoważonego rozwoju, analizę podwójnej kierunkowości trzeba będzie przeprowadzić na poziomie każdej z trzech warstw: niezależnej od sektora, specyficznych dla sektora oraz dla danego podmiotu. Już teraz można na to zwrócić uwagę i uwzględnić w ujawnianych informacjach niefinansowych, że w odniesieniu do wpływu na ludzi i środowisko ocena istotności powinna obejmować bezpośredni wpływ przedsiębiorstwa, jak również wpływ w całym łańcuchu wartości związanym z działalnością przedsiębiorstwa, jego produktami lub usługami, w tym poprzez źródła zaopatrzenia, zużycie energii, formę i rodzaje zatrudnienia. Nie można zapominać, że sytuacja może się zmieniać dynamicznie i zagrożenie, które dotąd dotyczyło środowiska i społeczeństwa, stanie się istotne pod względem finansowym. Stąd też publikowane dane powinny wybiegać w przyszłość, a nie dotyczyć wyłącznie zdarzeń minionych.

Pierwszą część rozmowy można przeczytać tutaj.

Rozmawiała Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji