Czesi będą pozyskiwać mangan z hałd górniczych. Czy byłoby to możliwe w Polsce?

© paul_craft

Surowce krytyczne mają kluczowe znaczenie dla gospodarki i są ściśle powiązane z rozwojem czystych technologii: paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pojazdów elektrycznych czy energooszczędnego oświetlenia. Niezawodny i nieograniczony dostęp do niektórych surowców staje się jednak coraz większym problemem w UE i na całym świecie⁽¹⁾.

Pozyskiwanie czystego manganu w Czechach

Informację o czeskim projekcie pozyskiwania manganu o wysokiej czystości („Chvaletice Manganese Project”) przekazał w marcu br. Fundusz EIT InnoEnergy, który będzie partycypował w projekcie spółki Euro Manganese⁽²⁾. Mangan będzie odzyskiwany z hałd odpadów pozostałych po nieczynnej kopalni w miejscowości Chvaletice (położonej 90 km od czeskiej Pragi). Przedsięwzięcie ma zaspokoić do 2025 r. nawet 50 proc. europejskiego popytu na mangan o wysokiej czystości, wykorzystywany w produkcji baterii samochodowych. Natomiast po osiągnięciu pełnych zdolności produkcyjnych, ma w ciągu kolejnych 25 lat dostarczać rocznie 50 000 ton manganu wysokiej czystości, dzięki czemu spółka stanie się jednym z największych producentów tego surowca na świecie. Inna kwestia to korzyści środowiskowe i społeczne. Przewiduje się, że przedsięwzięcie wygeneruje 400 nowych, wysokokwalifikowanych miejsc pracy oraz przyczyni się do regeneracji lokalnego środowiska naturalnego, w tym do wyeliminowania wieloletniego źródła zanieczyszczenia wód.

Czytaj: Nowa technologia szansą na odzysk rzadkich metali

Co kryją polskie hałdy pokopalniane?

Zainspirowani przykładem Czech, zwróciliśmy się z pytaniem prasowym do Głównego Instytutu Górnictwa, czy są prowadzone jakiekolwiek projekty dotyczące pozyskiwania czystego manganu w Polsce. Z nadesłanej odpowiedzi wynika, że nie.

Za to Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) poinformował nas, że PIG-PIB oraz stowarzyszenie EuroGeoSurvey realizują na terenie Europy działania zmierzające do określenia pierwotnych (na obszarach lądowych oraz morskich) oraz wtórnych źródeł metali krytycznych. - Dotychczas w Polsce nie odkryto złóż manganu. Brak jest także perspektyw na odkrycie złóż manganu w Polsce na obszarze lądowym. Mangan występuje jedynie w formie rozproszonej w skałach oraz glebach. Pewne perspektywy złożowe mają jednakże konkrecje żelazowo-manganowe (Fe-Mn) występujące w polskiej strefie Bałtyku. Oprócz manganu występuje w nich lit, w mniejszej ilości kobalt i pierwiastki ziem rzadkich - czytamy w odpowiedzi.

Dalej dowiadujemy się, że doświadczenia badawcze wskazują, że perspektywy na odkrycie złóż metali ziem rzadkich (ang. REE – Rare Earths, Rare Earth Elements) w Polsce nie są zbyt perspektywiczne⁽³⁾, bo mimo występowania wielu miejsc z potwierdzoną obecnością minerałów nośników ziem rzadkich, brak jest dotychczas udokumentowanych złóż o ekonomicznym znaczeniu. Jak wskazują autorzy artykułu „Dolnokredowe fosforyty z NE obrzeżenia Gór Świętokrzyskich jako potencjalne źródło REE – badania wstępne⁽⁴⁾” dynamiczny rozwój zaawansowanych technologii wykorzystujących REE powoduje rosnące zapotrzebowanie na dostawy tego surowca (patrz ramka).

PIG-PIB prowadzi badania zmierzające do udokumentowania złóż/wystąpień REE⁽⁵⁾.

Potencjał do ponownego zweryfikowania

Jak zauważa PIG-PIB, „rosnące zapotrzebowanie na metale strategiczne w połączeniu z wyczerpywaniem się wysoko jakościowych rud surowców mineralnych, stwarza potrzebę weryfikacji potencjału złożowego odpadów górniczych. Odpady kopalniane poddane recyklingowi mogą stanowić źródło wielu metali (REE, kobalt, ren, lit), dotychczas nie uwzględnianych podczas procesów dokumentowania i przeróbki rud surowców mineralnych ze względów ekonomicznych oraz technologicznych. Dawne hałdy stanowią zatem informację o tym, co może znajdować się w ośrodku skalnym”. Państwowy Instytut Geologiczny od wielu lat prowadzi działania zmierzające do inwentaryzacji hałd w Polsce⁽⁶⁾.

- W przypadku oceny zawartości innych surowców krytycznych (CRM) niezbędne jest prowadzenie prac na obszarach morskich; na obszarach lądowych, występowanie dawnego górnictwa rud metali (Sudety, Pieniny, Góry Świętokrzyskie), analiza głębokich struktur, badanie już rozpoznanych, ale nie badanych pod kątem występowania CRM struktur skalnych np. Zapadlisko Przedkarpackie i osady siarkonośne, badanie bieżącego strumienia odpadów górniczych i poprzeróbczych – konkluduje Michał Zieliński z Biura Promocji i Komunikacji PIG-PIB.

Czytaj: Geochemiczna mapa Polski dostępna dla wszystkich

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji