Jakie przepisy i normy techniczne stosować przy budowie stacji tankowania wodoru?

Opublikowano stanowisko⁽¹⁾ Ministra Klimatu i Środowiska, Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii, Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego, Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego, Prezesa Głównego Urzędu Miar i Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w sprawie stosowania przepisów i norm technicznych w trakcie procesu inwestycyjnego budowy stacji tankowania wodoru.

Czytaj: Czy kolor wodoru ma znaczenie? Dyskusje wokół polskiej strategii wodorowej

Rozwój stacji tankowania wodoru jest istotnym elementem budowy gospodarki wodorowej. Biorąc pod uwagę, że proces budowlany tego rodzaju instalacji nie jest uregulowany w przepisach krajowych w sposób kompleksowy i wyczerpujący, oraz że istnieją międzynarodowe normy techniczne wyznaczające standardy bezpieczeństwa w tym zakresie, przyjęto niniejsze stanowisko w celu wskazania najlepszych dostępnych norm BAT (ang. best available technology), jako właściwych do stosowania w procesie inwestycyjnym budowy stacji tankowania wodoru na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

W art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r., poz. 1333 ze zm.) wskazano, że obiekt budowlany, jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.

Dodatkowo, projektowana ustawa o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych wprowadzi wkrótce definicję stacji wodoru i podstawowe wymagania dot. jej budowy i eksploatacji.

Stacja tankowania wodoru jest obiektem budowlanym stanowiącym całość użytkowo-funkcjonalną. W związku z tym, jej projektowanie, budowę, dopuszczenie do eksploatacji oraz zasady eksploatacji regulują liczne akty normatywne dotyczące aspektów budowlanych, technicznych, bezpieczeństwa czy środowiskowych. Oprócz przepisów powszechnie obowiązujących, istnieją normy techniczne – krajowe i międzynarodowe, które na bieżąco systematyzują dostępną wiedzę techniczną i wyznaczają najwyższe standardy budowy takich obiektów. Brak regulacji krajowej w danej kwestii nie uniemożliwia zatem budowy stacji wodoru. Oznacza jedynie, że w tym zakresie, inwestor ma pewną dowolność ograniczoną innymi przepisami oraz obowiązkiem zachowania należytej staranności i odpowiednich standardów, co sugeruje np. zastosowanie ww. norm technicznych.

W związku z powyższym, przy projektowaniu, budowie oraz użytkowaniu stacji tankowania wodoru należy stosować w szczególności przepisy niżej wymienionych aktów prawnych. Sugeruje się wykorzystywanie wskazanych norm technicznych, które mają charakter przykładowy i należy je stosować w sposób dobrowolny.

Czytaj: [Wywiad] Wodór: wielka szansa czy wysokokosztowa ułuda?

I. Budowa i projektowanie stacji tankowania wodoru

Akty prawne:

1. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r., poz. 1333 z późn. zm.);
2. ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2021 r., poz. 247 );
3. ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.
   z 2021 r., poz. 741);
4. ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2021 r. poz. 272 t.j.);
5. ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2021 r. poz. 756);
6. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2019 r., poz. 1065 z późn. zm.);
7. rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 2016 r. poz. 124 z późn. zm.);
8. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz.U. 2019 r., poz. 1644);
9. rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. 2003 nr 135 poz. 1269);
10. rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. 2016 poz. 1036);
11. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1468);

Polskie Normy oraz inne normy i standardy techniczne:

1. norma ISO 19880-1:2020 – norma określająca minimalne wymagania dotyczące projektowania, instalacji, rozruchu, eksploatacji, kontroli i konserwacji, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa oraz, w stosownych przypadkach, wydajności publicznych i niepublicznych stacji paliw zaopatrujących lekkie pojazdy drogowe (np. pojazdy elektryczne wyposażone w ogniwa paliwowe) w wodór gazowy;
2. norma PN-EN 17127:2021-04 – zewnętrzne punkty tankowania wodoru dystrybuujące gazowy wodór i stosowane procedury tankowania;
3. norma ISO 17268 – norma dotycząca urządzeń podłączających i służących do tankowania wodoru w stanie gazowym w pojazdach silnikowych;
4. norma ISO 22734-1 – norma określająca konstrukcję, wymogi bezpieczeństwa i wymagania eksploatacyjne dla urządzeń do wytwarzania wodoru za pomocą elektrolizy wody;
5. norma SAE J2600 – norma dotycząca projektowania i badanie dysz, złączy i zbiorników do tankowania sprężonym wodorem;
6. norma SAE J2579 – norma określająca wymogi dla zbiorników przechowujących wodór;
7. norma ISO/TS 20100/, norma ISO 19880-1:2020 – normy określające charakterystykę zewnętrznych publicznych i niepublicznych stacji paliwowych, które wydają wodór gazowy stosowany jako paliwo do pojazdów lądowych wszystkich typów, nie obejmują zastosowań domowych i przydomowych do zasilania pojazdów lądowych.

II. Ochrona przeciwpożarowa

Stacje tankowania wodoru należy, biorąc pod uwagę ich przewidywany okres użytkowania, projektować, budować, utrzymywać oraz eksploatować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych i przeciwpożarowych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych z zakresu bezpieczeństwa pożarowego.

W przedmiotowym zakresie zastosowanie mają w szczególności następujące akty prawne i źródła wiedzy technicznej.

Akty prawne:

1. ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 869);
2. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 z poźn. zm.);
3. ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716);
4. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2020 r. poz. 1219 z późn.zm.);
5. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5);
6. ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2020 r. poz. 215 z późn. zm.);
7. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r., poz. 1065 z późn. zm. );
8. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2009 r. r 124, poz. 1030);
9. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2015 r., poz. 2117);
10. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2010 r., nr 109 poz. 719 z późn. zm.);
11. rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. z 2010 r. nr 138, poz. 931);
12. rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie rodzajów i ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 138);
13. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.);
14. rozporządzenie Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1830 z późn. zm.);
15. rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz.U. z 2004 r., nr 7, poz. 59).

Polskie Normy oraz inne normy i standardy techniczne:

1. PN-ISO 14687:2002 Paliwo wodorowe - Specyfikacja produktu;
2. PN-ISO 13984:2002 Ciekły wodór - Układ napełniania paliwem pojazdów lądowych;
3. PN-EN ISO 17268:2020 Urządzenia przyłączeniowe do tankowania pojazdów lądowych napędzanych gazowym wodorem;
4. PN-EN 60079-10-1:2016-02 Atmosfery wybuchowe - Część 10-1: Klasyfikacja przestrzeni - Gazowe atmosfery;
5. EN ISO 80079 – Atmosfery wybuchowe;
6. PN-EN 62305 – seria norm określających ochronę odgromową obiektów budowlanych - (wszystkie części);
7. ISO 16111:2018 Transportable gas storage devices - Hydrogen absorbed in reversible metal hydride;
8. ISO 19880-1:2020 Gaseous hydrogen - Fuelling stations - Part 1: General requirements;
9. ISO 22734:2019 Hydrogen generators using water electrolysis - Industrial, commercial, and residential applications;
10. ISO 14687:2019 Hydrogen fuel quality - Product specification;
11. ISO 16110-1:2007 Hydrogen generators using fuel processing technologies - Part 1: Safety;
12. ISO 16110-2:2010 Hydrogen generators using fuel processing technologies - Part 2: Test methods for performance;
13. ISO/TR 15916:2015 Basic considerations for the safety of hydrogen systems;
14. ISO 13984:1999 Liquid hydrogen - Land vehicle fuelling system interface;
15. ISO/TS 20100:2008 Gaseous hydrogen - Fuelling stations;
16. NFPA 2 Hydrogen Technologies Code;
17. NFPA 15 Standard for Water Spray Fixed Systems for Fire Protection.

III. Przepisy i normy użytkowania infrastruktury wodorowej:

Akty prawne:

1. ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2021 r. poz. 272 t.j.);
2. ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2021 r. poz. 756);
3. rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 211);
4. rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1036);
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1468);
6. rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 maja 2019 r. w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych oraz sposobu i trybu przedłużania okresu ważności zaświadczeń kwalifikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1008).

Polskie Normy oraz inne normy i standardy techniczne:

1. norma PN-EN 17127:2021-04 – norma określająca minimalne wymagania zapewniające interoperacyjność punktów tankowania wodoru, w tym procedury tankowania, w celu dostarczenia gazowego wodoru do pojazdów drogowych (np. pojazdów elektrycznych z ogniwem paliwowym), które spełniają wymagania obowiązujących przepisów dla takich pojazdów;
2. norma SAE J2601 – norma określająca m.in. limity tankowania (temperatura tankowania, maksymalny przepływ wodoru itp.) sprężonym wodorem dla lekkich pojazdów;
3. norma ISO 17268 – norma dotycząca urządzeń podłączających i służących do tankowania wodoru w stanie gazowym w pojazdach silnikowych;
4. norma SAE J2799 – norma umożliwiającego zharmonizowanego opracowania i wdrożenia interfejsów tankowania wodoru
5. norma ISO 19880 – norma określająca minimalne wymagania dotyczące projektowania, instalacji, rozruchu, eksploatacji, kontroli i konserwacji, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa oraz, w stosownych przypadkach, wydajności publicznych i niepublicznych stacji paliw zaopatrujących lekkie pojazdy drogowe (np. pojazdy elektryczne wyposażone w ogniwa paliwowe) w wodór gazowy.

IV. Przepisy i normy w zakresie transportu wodoru:

Akty prawne

1. ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2021 r. poz. 272);
2. ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 756);
3. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. – akt prawny, obejmujący zakresem regulacji szereg dziedzin związanych z przewozem towarów niebezpiecznych.

V. Przepisy i normy w zakresie jakości/czystości wodoru:

Polskie Normy oraz inne normy i standardy techniczne:

1. norma SAE J2719 – norma określająca jakość paliwa wodorowego dla komercyjnych pojazdów wyposażonych w ogniwa paliwowe;
2. norma PN-EN 17124 – norma określająca parametry jakościowe paliwa wodorowego i odpowiedniego zapewnienia jakości w celu zapewnienia jednolitości wodoru jako produktu przeznaczonego do stosowania w systemach polimerowych ogniw paliwowych pojazdów drogowych;
3. norma ISO 14687:2019 – norma określająca charakterystykę jakościową paliwa wodorowego.

VI. Przepisy w zakresie prawnej kontroli metrologicznej

Odmierzacze wodoru nie są aktualnie objęte prawną kontrolą metrologiczną. Objęcie ich taką kontrolą będzie w przyszłości uzasadnione z punktu widzenia zapewnienia wiarygodności obrotu wodorem. Nie są jednak aktualnie prowadzone prace w tym kierunku.

Akty prawne do znalezienia w Bazie aktów prawnych Teraz Środowisko - patrz tutaj.

Źródło: MKiŚ