Jak polskie firmy radzą sobie z cyfryzacją?

Bartosz Kulig
Doradca w dziale systemów informatycznych w Atmoterm S.A.

W celu oceny wykorzystania potencjału cyfryzacji na rzecz zielonej transformacji nasuwa się podstawowe pytanie: Czy polskie przedsiębiorstwa są dojrzałe cyfrowo?

Bartosz Kulig: Ostatnia dekada charakteryzowała się dobrą koniunkturą na rynkach, co sprzyjało rozwojowi i inwestycjom, również tym prośrodowiskowym. Według raportu Banku Światowego, przygotowanego we współpracy z PARP⁽¹⁾, w wyniku pandemii COVID-19, 32 proc. polskich firm zaczęło używać (bądź zwiększyło użycie) internetu, mediów społecznościowych, wyspecjalizowanych aplikacji czy platform cyfrowych w celach biznesowych.

Patrząc jednak na ambitne cele wyznaczane przez UE w ramach nowej strategii wzrostu przedstawionej w Zielonym Ładzie już dziś wiemy, że prawdziwa rewolucja dopiero przed nami. Według Komisji Europejskiej technologie cyfrowe będą kluczowym czynnikiem umożlwiającym osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju. Rynek zaczęły rewolucjonizować technologie chmurowe, które zapewniają elastyczny dostęp do puli konfigurowalnych zasobów obliczeniowych, w tym serwerów, baz danych, aplikacji, pojemności pamięci masowej i mocy obliczeniowej.

Zgodnie z przedstawioną w marcu br. przez KE wizją i kierunkiem transformacji cyfrowej w Europie⁽²⁾ oczekuje się, że w perspektywie do 2030 r. 75 proc. przedsiębiorstw w UE będzie korzystać z chmury, AI czy dużych zbiorów danych, a minimum 90 proc. MŚP osiągnie co najmniej podstawowy poziom wykorzystania technologii cyfrowych.

Z powodu rosnących oczekiwań obserwujemy w ostatnim czasie coraz większą dynamikę dojrzałości cyfrowej polskich przedsiębiorstw, choć na tle Europy Zachodniej wypadamy dość blado. Według danych Eurostat⁽³⁾ w 2020 r. tylko 24 proc. polskich przedsiębiorstw korzystało z usług chmurowych. W tym zakresie w UE prym wiodą kraje skandynawskie, gdzie wskaźnik ten wynosi 70 proc. i więcej - Szwecja 70 proc., Finlandia 75 proc. Przed nami jeszcze dużo pracy.

Jakie znaczenie dla zielonej transformacji przedsiębiorstw ma cyfryzacja procesów?

BK: W obliczu wciąż rosnących wymagań regulacyjnych i oczekiwań, dotyczących np. ujawniania środowiskowych informacji niefinansowych, istnieje potrzeba dostępu do tych samych danych przez wiele stron w organizacji. Ważne jest, aby dane wykorzystywane do raportowania były wiarygodne spójne, aktualne i odtwarzalne. Okazuje się, że praca tylko i wyłącznie na arkuszach kalkulacyjnych, mailach i telefonie to zdecydowanie za mało. W sytuacji, gdy w procesie zbierania i przetwarzania danych uczestniczy kilkanaście, a często kilkadziesiąt lub kilkaset osób, bez pełnej cyfryzacji nie da się sprawnie realizować procesów środowiskowych, a w rezultacie efektywnie zarządzać. Chodzi tu m.in. o badanie wpływu organizacji na środowisko, na różnych etapach.

Kluczowe staje się zatem wdrożenie specjalistycznych rozwiązań informatycznych. Dzisiaj wiele narzędzi dostępnych jest już w formie usług cyfrowych, które wypierają tradycyjne i drogie w utrzymaniu rozwiązania oparte na własnej infrastrukturze.

Wielu klientów, z którymi współpracuję, uświadomiło sobie, że żeby wyznaczać cele, choćby w zakresie redukcji swojego śladu środowiskowego, osiągnięcia neutralności klimatycznej czy gospodarki odpadami, konieczne jest dokonanie rzetelnej analizy i diagnozy stanu wyjściowego. Bez tego nie da się wyznaczać realnych i mierzalnych celów. A przecież na tym polega transformacja - wiedzieć ,w jakim punkcie się znajduję i do jakiego konkretnego celu zmierzam. O ile wykonanie takiej analizy jednorazowo jest stosunkowo mało wymagające, o tyle systematyczne monitorowanie postępów w czasie, ze świadomością, że wyniki będą przedstawiane szerokiej publiczności w postaci raportów zintegrowanych, raportów ESG, CSR-owych czy innego rodzaju, staje się bardzo ryzykowne i praktycznie niemożliwe bez wykorzystania specjalistycznych aplikacji.

Co w takim razie może zmotywować do podjęcia aktywności i większego otwarcia się przedsiębiorstw na usługi cyfrowe w ochronie środowiska?

BK: Kiedyś takim motywatorem było uruchomienie Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS). Znaczące obciążenia finansowe związane z koniecznością predykcji zapotrzebowania na zakup uprawnień oraz chęć szczegółowego rozliczenia ich zakupu sprawiły, że zarządzanie emisjami CO₂ zostało potraktowane jak element księgowości przedsiębiorstwa, który został objęty informatycznym systemem „rozliczeniowym”. W kilka lat po uruchomieniu EU ETS ponad 100 mln ton emisji CO₂ było monitorowanych, analizowanych i ocenianych przez nasze systemy.

W mojej ocenie dziś, w obliczu celów wyznaczanych przez Zielony Ład oraz związanej z tym presji regulacyjnej i społecznej, a także warunkowanie finansowania inwestycji kryteriami zrównoważonego rozwoju (taksonomia) sprawiają, że kwestie środowiskowe w całości stają się czynnikiem krytycznym, który będzie decydował o możliwości budowania przewag konkurencyjnych, w tym nowych modeli biznesowych. Bez twardej analityki działania mogą być pozorne, a podejmowane decyzje - błędne.

Z tego względu w interesie każdego z przedsiębiorstw jest jak najszybsza profesjonalizacja procesów środowiskowych poprzez ich reorganizację i digitalizację, tak aby móc efektywnie zarządzać tym obszarem. Odpowiednie usługi umożliwiające zarządzanie emisjami, gospodarką odpadową, gospodarką wodno-ściekową, śladem węglowym czy efektywnością energetyczną są już dostępne w dedykowanych rozwiązaniach platformowych. Wystarczy po nie sięgnąć i przystąpić do działania.

Artykuł powstał we współpracy z firmą Atmoterm SA