Polska ma imponujące ambicje w nowych obszarach energetyki, z trudem jednak żegna się z węglem. Swoje wsparcie w transformacji oferuje strona francuska. O możliwych ścieżkach współpracy, a także wyzwaniach czekających oba kraje rozmawiali w ub. tygodniu eksperci z Francji i Polski.
Dyskusje o ścieżkach transformacji energetycznej nie gasną. Jedną z wartych odnotowania była ta organizowana przez Fundację Kazimierza Pułaskiego, Ambasadę Francji w Polsce, think-thanki IDDRI i Forum Energii, Ośrodek Kultury Francuskiej Uniwersytetu Warszawskiego i redakcję Teraz Środowisko. Webinar odbył się w przededniu konferencji „Geopolitics of European energy: Between security issues, ecological transition and energy independence”, organizowanej przez Uniwersytet Warszawski.
Podatek węglowy i strategia wodorowa
Na ambicje w polityce klimatyczno-energetycznej wpłynie układ sił geopolitycznych. Jak podała Susi Dennison z European Council of Foreign Relations, szczególnie widoczne będzie to we wprowadzaniu tzw. podatku węglowego (ang. CBAM, Carbon Border Adjustment Measures). Ekspert wskazywała też, jakie są główne wyzwania wobec wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu (patrz ramka). Nicolas Bergman z think-thanku IDDRI (Institut du Développement Durable et des Relations Internationales) podkreślił z też, że nie należy zapominać o czynniku społecznym w kontekście transformacji energetycznej. Przywołał protest żółtych kamizelek, gdzie ambicje strony rządowej musiały na jakiś czas ustąpić oczekiwaniom społecznym. - O ile wydaje się, że Polska jest sceptycznie nastawiona do dyskusji o polityce klimatycznej, obraz wymaga niuansowania. Z jednej strony, w istocie widzimy opór w kontekście istniejących gałęzi przemysłu, które muszą być przejść transformację. Z drugiej jednak – nasz kraj bardzo dynamicznie angażuje się w nowe inicjatywy, czego najlepszym przykładem jest European Battery Alliance czy strategia wodorowa – mówiła Izabela Zygmunt, starsza analityczka w WiseEuropa. Pierwszą część dyskusji moderowała Aleksandra Gawlikowska-Fyk, kierowniczka projektu Elektroenergetyka w Forum Energii.
Kompetencje i efektywność kosztowa
Druga część spotkania poświęcona była aspektom praktycznym. - Największym zagrożeniem dla sektora energetycznego jest brak wymaganych umiejętności i kompetencji potrzebnych podczas transformacji energetycznej. Wpłynie to na szybkość transformacji, dostępność technologii i koszt transformacji - w zależności od tego, czy dostępne są wystarczające zasoby, czy nie – zaznaczył Piotr Przybyło, prezes firmy GeoModes. Poza kompetencjami istotne są oczywiście środki finansowe. O ich dostępności opowiadała Laurence de Touchet, dyrektor regionu Europy Środkowej i Wschodniej w Business France, wskazując na finansowanie dostępne dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich rolę w tranformacji energetycznej.
Wobec potrzeby nowych kompetencji i środków wartościowa może się okazać współpraca z doświadczonymi partnerami. - Francja postrzega połączenie programu własnego i polskiego jako niepowtarzalną okazję do zbudowania potężnego sojuszu przemysłowego i technologicznego, który mógłby zmienić rynek – stwierdził Philippe Crouzet, wysoki przedstawiciel rządu Francji ds. współpracy z Polską w dziedzinie cywilnej energetyki jądrowej. Jako że francuski EDF planuje inwestycje w bloki jądrowe w Wielkiej Brytanii, uruchomienie inwestycji równolegle z blokami w Polsce mogłoby znacznie wpłynąć na efektywność kosztową polskiego projektu jądrowego. Jak wskazał Crouzet, zaangażowanie polskich firm w łańcuchu dostaw mogłoby sięgnąć 65 proc. (już dziś EDF współpracuje wokół projektów jądrowych z ok. 40 dostawcami z Polski). Współpraca mogłaby objąć również dzielenie się doświadczeniem w kontekście gospodarowania odpadami radioaktywnymi.
Czytaj też o tzw. local content w kontekście energetyki wiatrowej oraz energetyki słonecznej.
Kolejnym polem do współpracy jest wodór pozyskiwany ze źródeł niskoemisyjnych, o którym opowiedział Philippe Montarnal z CEA. - Możliwości współpracy francusko-polskiej w zakresie wodoru mogą dotyczyć współpracy technicznej i szkoleniowej pomiędzy organizacjami badawczo-technologicznymi a uczelniami, wdrażania demonstratorów technologicznych czy analiz techniczno-ekonomicznych – mówił Montarnal. Przykładów rozszerzenia francuskich kompetencji na polski rynek nie brakuje. Opowiedział o nich m.in. Thierry Deschaux, prezes Dalkii, podkreślając, że najważniejsza jest integracja wszystkich możliwych rozwiązań i ich dopasowanie do procesu produkcyjnego oraz zapotrzebowania klientów. Dotyczy to m.in. zaopatrzenia w ciepło, które w polskich warunkach w ogromnej mierze produkowane jest z węgla. Deschaux podkreślił ogromne potrzeby inwestycyjne w sektorze ciepłownictwa, a jako rozwiązania wskazał odzysk energii z procesów przemysłowych, produkcję ciepła z odpadów, pompy ciepła czy biogaz.
Czytaj też: Strategia dla ciepłownictwa: więcej efektywnych systemów, rozwój sieci, wsparcie OZE.
Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog