Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
29.03.2024 29 marca 2024

Ustawa o parkach narodowych – czy będzie to akt prawny szyty na miarę wyzwań i potrzeb?

Zamiast 23 parków narodowych ma powstać jedna jednostka prawna – Polskie Parki Narodowe. Będą zmiany w funkcjonowaniu funduszu leśnego, ma poprawić się sytuacja finansowa. O tych i innych założeniach projektu ustawy rozmawiamy z Małgorzatą Golińską, wiceminister klimatu i środowiska.

   Powrót       05 lipca 2021       Planowanie przestrzenne   
Małgorzata Golińska
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Główny Konserwator Przyrody

Teraz Środowisko (TŚ): Od 2019 r. przewodniczy Pani pracom nad powstaniem kompleksowej regulacji, czyli ustawy o parkach narodowych. Jakie są główne założenia tego projektu?

Małgorzata Golińska (MG): Misją parków narodowych jest ochrona i popularyzowanie dziedzictwa przyrodniczego, stanowiącego istotną część tożsamości narodowej. Parki narodowe nie istnieją same dla siebie, ale przede wszystkim dla ludzi, i pełnią rolę służebną, chroniąc dziedzictwo przyrodnicze kraju. Dlatego punktem wyjścia do przygotowania projektu ustawy o parkach narodowych było sformułowanie wyzwań stojących przed polskimi parkami narodowymi, zarówno w kontekście ochrony przyrody, jak i organizacyjno-prawnym.

Planujemy  utworzenie nowego podmiotu - Polskie Parki Narodowe (PPN), który będzie obejmował Dyrekcję Polskich Parków Narodowych oraz parki narodowe. PPN będą państwową jednostką prawną. Wobec tego dojdzie do centralizacji w strukturze funkcjonowania parków jako obecnych jednostek państwowych. Z  dwudziestu trzech odrębnych podmiotów powstaje jeden.

Powodem takiego działania jest konieczność usprawnienia decyzyjności w sprawach merytorycznych oraz administracyjnych. Obecnie parki narodowe będąc odrębnymi jednostkami natrafiały na problemy z wykonaniem swoich budżetów z różnych przyczyn losowych. W przypadku jednej jednostki zaadresowanie szeregu zagadnień związanych z rozliczaniem dotacji lub zysków poszczególnych parków będzie łatwiejsze. W ramach jednej jednostki prawnej możliwe będą także przesunięcia środków finansowych między parkami narodowymi. Dodatkowo, planowane jest utworzenie funduszu rezerwowego przeznaczanego m.in. na wsparcie finansowe poszczególnych parków narodowych w sytuacjach kryzysowych, jak również wspólne przedsięwzięcia Polskich Parków Narodowych. Obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają na takie rozwiązania.

TŚ:  A propos finansów, m.in. Związek Pracodawców Polskich Parków Narodowych uważa obecny system za wysoce niezadowalający, w tym również dyskryminacyjne wynagrodzenia pracowników parków względem pracowników Lasów Państwowych. Czy to się zmieni?

MG: Warto podkreślić, że nieustannie dążymy do poprawy funkcjonowania parków narodowych oraz polepszenia sytuacji finansowej tych jednostek, w tym w szczególności zwiększenia wynagrodzeń pracowników. Działania te są możliwe m.in. dzięki zwiększeniu limitu wynagrodzeń oraz wzrostowi wysokości dotacji budżetowej. Proszę zwrócić uwagę, że w latach 2008–2014 limit wynagrodzeń w parkach narodowych nie był zwiększany, co uniemożliwiało podnoszenie wynagrodzeń. Od 2012 roku nie rosła też dotacja dla parków narodowych, a nawet w roku 2014 zmalała ona o 1 mln zł.

Jedną z kwestii, która leży u podstaw decyzji o przygotowaniu projektu ustawy o parkach narodowych jest właśnie poprawa ich funkcjonowania oraz wzrost wynagrodzeń pracowników. Tak jak dotychczas będą one otrzymywały dotacje z budżetu państwa, przy czym Minister Klimatu i Środowiska prowadzi rozmowy z Ministrem Finansów dotyczące zwiększenia wysokości dotacji budżetowej dla parków narodowych, co miałoby się przełożyć na wzrost wynagrodzeń pracowników.

Zmianie ulegnie także sposób dofinansowywania zadań parków narodowych z funduszu leśnego. Parki narodowe będą otrzymywały określoną kwotę z funduszu na realizację swoich zadań.

W poprzednich latach parki narodowe otrzymywały ok. 35 mln zł, choć zdarzały się takie lata, kiedy otrzymywały dwukrotnie większe wsparcie ze środków funduszu leśnego. Trzeba też wskazać, że parki narodowe nie korzystają ze środków tzw. podstawowego funduszu leśnego, powstałego z odpisu podstawowego nadleśnictw. Środki funduszu leśnego, z których korzystają parki narodowe, pochodzą z opłat za wyłączenia gruntów leśnych z produkcji.

Powstanie także tzw. fundusz rezerwowy parków narodowych, tworzony z odpisu z dochodów parków. Jak wspomniałam wcześniej, środki tego funduszu będą mogły być przeznaczane na pomoc poszczególnym parkom. Parki narodowe będą także mogły korzystać z dotacji z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, jak również utrzymane zostaną wszystkie możliwości pozyskiwania przez nie przychodów, tak jak w dotychczasowym stanie prawnym.

TŚ: Czy MKiŚ widzi realne szanse na powołanie nowych parków narodowych (jak wiemy dyskusje na ten temat toczą się od lat bez konkluzji)?

MG: Parki narodowe zajmują obecnie ok. 1 proc. powierzchni naszego kraju, jednakże są miejscami o wyjątkowych walorach przyrodniczych.

Argumentem najczęściej przytaczanym za utworzeniem noego parku jest zarzut, że dawno żaden nie powstał. Albo że w innych państwach parki narodowe procentowo zajmują więcej powierzchni. Takie argumenty to żadne argumenty. Mówienie o nowych parkach, moim zdaniem, powinno się wiązać ze wskazaniem obszarów, które nie są właściwie chronione, ale również z dyskusją i uwzględnieniem zdania społeczności lokalnych, które najczęściej obawiają się obostrzeń idących w ślad za nową formą ochrony przyrody na ich terenie. Co ciekawe, wstępne badania prowadzone w górskich parkach narodowych wskazują, że gminy, na obszarze których są położone parki, mają większe dochody niż te, które nie mają parku narodowego na swoim obszarze. Oczywiście temat wymaga dalszych analiz, choćby w odniesieniu do tego, czy taka sytuacja ma miejsce jedynie w przypadku parków górskich, czy również pozostałych.

Natomiast warto zwrócić uwagę, że w 2016 i 2017 roku powiększone zostały Karkonoski i Poleski Park Narodowy.

TŚ: Czy procedowana ustawa o parkach przewiduje zachęty i rekompensaty dla samorządów, aby były zainteresowane wyrażaniem zgody na ich powoływanie na swoim terytorium?

MG: Nowa ustawa daje szansę na rozwój gospodarczy regionów. Należy podkreślić, że park narodowy sam w sobie stanowi atrakcję turystyczną, a dodatkowo na swoim obszarze, z wykorzystaniem środków budżetu państwa, środków własnych lub uzyskanych w ramach projektów współfinansowanych ze środków UE, buduje i utrzymuje infrastrukturę turystyczną (bez partycypacji środków gmin). Turyści odwiedzający region korzystają z tej infrastruktury, a jednocześnie przebywając na obszarze administrowanym przez gminy przyczyniają się do ich wzbogacenia dzięki dodatkowym wpływom finansowym do budżetu gmin (noclegi, wyżywienie, zakupy). Część gmin uzyskuje także wpływy z tytułu opłaty klimatycznej – im więcej turystów, tym większe wpływy.

Utworzenie parku narodowego to również szansa na rozwój gmin z uwagi na zatrudnienie – stabilne miejsce pracy głównie w obszarach wiejskich zagrożonych bezrobociem, zakup towarów i usług. Dostrzegam jednak i rozumiem obawy społeczności lokalnych, o których mówiłam już wcześniej, w tym związanych z ograniczeniem czy zakazem prowadzenia wielu inwestycji. Warto też wskazać, że te obawy podsycone są często złymi doświadczeniami z przeszłości – w trakcie powiększania czy tworzenia kilku parków narodowych lokalnym samorządom złożono obietnice, które nie zostały potem spełnione.

Na dalszym etapie prac nad ustawą odbędą się zarówno uzgodnienia międzyresortowe, jak i konsultacje społeczne.

Projekt został wpisany do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów (patrz przypis dolny(1)).

Katarzyna Zamorowska: Dyrektor ds. komunikacji Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Przypisy

1/ Projekt ustawy można znaleźć tutaj:
https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/rejestr/799448093,dok.html

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Pogodzić ochronę przyrody z turystyką. O wizji dla Puszczy Białowieskiej (26 marca 2024)Apel o prace nad ustawą o Puszczy Białowieskiej. NGOs: 89% Polek i Polaków za większą ochroną (08 marca 2024)Rośnie populacja żubrów w Puszczy Białowieskiej. Dane BPN (20 lutego 2024)Wiceminister klimatu: w 2024 roku chcemy stworzyć pierwszy od 20 lat park narodowy w Polsce (12 stycznia 2024)Muzea przyrody. Gdzie tworzyć i jak wzmacniać parki narodowe? (13 grudnia 2023)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony