Ze względu na różne uwarunkowania państw członkowskich, w unijny system handlu uprawnieniami do emisji CO2 (EU-ETS) zostały wpisane mechanizmy wsparcia, które mają ułatwiać redukcję emisji. Wśród nich wymieniamy fundusze: solidarnościowy, modernizacyjny i innowacyjny. W ramach obowiązującego okresu EU-ETS (2021-2030) 10 proc. uprawnień aukcyjnych zostało przeznaczonych na tzw. mechanizm solidarności. W praktyce pula ta jest redystrybuowana wśród 16 państw potrzebującymi wsparcia, z czego Polska jest jego największym beneficjentem. Z kolei Fundusz Modernizacyjny stanowi 2 proc. wszystkich uprawnień w UE, czyli ok. 275 mln uprawnień (EUA). Środki pozyskane ze sprzedaży tych uprawnień przeznaczone są na projekty klimatyczne w najmniej zamożnych państwach członkowskich. I w tym przypadku Polska jest głównym beneficjentem. Przypada nam 43 proc. wszystkich środków z Funduszu Modernizacyjnego (ok. 6 mld euro).
Czytaj: Polska największym w UE beneficjentem Funduszu Modernizacyjnego – z pulą ok. 20 mld zł do 2030 r.
Natomiast na Fundusz Innowacyjności składa się 450 mln uprawnień, które mają zostać spieniężone w celu wsparcia projektów innowacyjnych w całej UE. O środki z tego funduszu mogą ubiegać się instytucje ze wszystkich państw członkowskich.
Kiedy będzie można aplikować o środki?
Dyskusja na temat reformy systemu EU ETS wróciła z nową mocą wraz z ogłoszeniem przez KE pakietu Fit for 55. Więcej w artykule pt. Mini ETS dla transportu drogowego i budynków to de facto maxi zmiana.
Tymczasem polskich przedsiębiorców najbardziej interesuje, kiedy będzie można aplikować o środki z Funduszu Modernizacyjnego, szczególnie że zapowiadane kwoty robią wrażenie. W związku z tym, że zarządzanie funduszem ma być realizowane poprzez tzw. Krajowy system wdrażania Funduszu Modernizacyjnego, którego zarządzanie zostało powierzone Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), redakcja zwróciła się z pytaniem prasowym do tej instytucji. Zapytaliśmy, kiedy można spodziewać się uruchomienia pierwszych naborów i jakich konkretnie obszarów będą dotyczyć programy priorytetowe?
Lista inwestycji, które mogą uzyskać dofinansowanie
W przesłanej redakcji odpowiedzi czytamy, że w ramach Krajowego systemu wdrażania Funduszu Modernizacyjnego, środki uzyskane z tego funduszu będą przeznaczane na dofinansowanie realizacji inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej. Wymienia się wśród nich:
- wspieranie inwestycji w wytwarzanie i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, lub
- wspieranie inwestycji w magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększanie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, lub
- wspieranie we współpracy z partnerami społecznymi w regionach uzależnionych od stałych paliw kopalnych, sprawiedliwych przemian mających na celu ułatwienie pracownikom zmiany miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspieranie edukacji oraz inicjatyw zatrudnieniowych, a także nowych inicjatyw gospodarczych działających na zasadzie startup, lub
- wspieranie inwestycji w efektywność energetyczną, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów,
- lub na realizację inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej.
- Co najmniej 70 proc. środków finansowych z Funduszu Modernizacyjnego przeznacza się na finansowanie inwestycji znajdujących się na liście ww. obszarów priorytetowych Dyrektywy ETS, a maksymalnie 30 proc. na finansowanie inwestycje spoza tej listy (zasada 70/30) – czytamy w odpowiedzi NFOŚiGW.
Inwestycje z szybką ścieżką finansowania
Jeśli inwestycje planowane do finansowania w ramach wybranych programów priorytetowych NFOŚiGW zostaną potwierdzone jako należące do jednego z obszarów priorytetowych, to skorzystają z prostszej ścieżki udzielania finansowania. W ścieżce tej, po potwierdzeniu przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), że inwestycja należy do obszarów priorytetowych, Komisja Europejska może bezpośrednio podjąć decyzję o wypłacie środków na wdrażanie danego programu i realizację wspieranych przez niego inwestycji.
Inwestycje, które nie należą do obszarów priorytetowych, muszą zostać poddane ściślejszej kontroli, w tym ocenie przez Komitet Inwestycyjny i EBI ich technicznej wykonalności, finansowej rentowności oraz możliwości osiągnięcia w ramach ich realizacji planowanych redukcji emisji.
Co obejmuje pierwsza i druga transza?
W ramach pierwszej transzy środków z Funduszu Modernizacyjnego EBI pozytywnie oceniło trzy obszary wsparcia:
- Elektroenergetyka Inteligentna infrastruktura energetyczna,
- Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej dla stacji ładowania samochodów elektrycznych,
- Renowacja z gwarancją oszczędności EPC (ang. Energy Performance Contract Plus).
- Obecnie trwają prace nad przygotowaniem programów priorytetowych oraz dokumentacji konkursowej dla wyżej wymienionych programów. Równolegle prowadzone są prace nad przygotowaniem założeń obszarów wsparciach dedykowanych w ramach drugiej transzy - wyjaśnia NFOŚiGW. Jak dodano, „druga transza przewiduje wsparcie również inwestycji z zakresu OZE, natomiast forma wsparcia, założenia programowe są na etapie przygotowania”. Konkretna data jednak wciąż nie padła.
Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.