- Niestety, zmuszeni jesteśmy wyrazić nasze głębokie rozczarowanie i konsternację treścią przedstawionego projektu ustawy. Projekt, którego kwintesencją ma być wdrożenie do polskiego porządku prawnego zasady Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów, koncentruje się głównie na administracyjnym poborze i podziale środków od wprowadzających produkty w opakowaniach, marginalizując cel dla którego ROP została stworzona – piszą we wspólnym stanowisku(1) przedstawiciele sześciu organizacji reprezentujących branżę producentów wyrobów w opakowaniach.
O założeniach nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu: UC81) można przeczytać tutaj.
W liście do Jacka Ozdoby, sekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska (MKiŚ), odpowiedzialnego w resorcie za kwestie gospodarki odpadami, organizacje te wskazują, że przedstawiony projekt ustawy nie uwzględnia przedstawianych od wielu miesięcy przez branże postulatów i propozycji. – Zamiast tego, zaprojektowane zostały rozwiązania wysoce niesprawiedliwe społecznie, systemowo szkodliwe, wewnętrznie sprzeczne i nierealizowalne – wskazano. To jednak nie wszystko. Wskazano, że proponowane przez MKiŚ regulacje naruszają zarówno przepisy wynikające z dyrektywy ramowej ws. odpadów, jak i ustawy zasadniczej - Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Rozszerzona Odpowiedzialność Konsumenta?
Sygnatariusze listu uważają, że proponowany model ROP „nie przewiduje żadnych narzędzi mających na celu podnoszenie efektywności poszczególnych etapów gospodarowania odpadami opakowaniowymi w celu osiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu”. Jak dodano, przyjęcie ustawy w zaproponowanym kształcie doprowadzi do wzrostu cen produktów w opakowaniach, co oznacza, że konsekwencje przyjętej ustawy końcowo przeniesione zostaną na konsumentów, „zmuszonych do ponoszenia wyższych kosztów kupowanych produktów”. – Dlatego naszym zdaniem, prace nad rozwiązaniami dotyczącymi ROP powinny zacząć się od początku z udziałem wszystkich uczestników systemu bez dzielenia ich na „grupy interesu” – napisano.
Czytaj też: [WYWIAD] Myślenie, że nowy ROP da „furę nowego pieniądza” to pułapka. I tak zapłaci konsument
Projektodawca powinien zapoznać się z analizą prawną…
Jak wskazano, przedstawiony projekt budzi szereg fundamentalnych zastrzeżeń natury systemowej, w tym celów, jakie ma spełniać”. List do ministra uzupełniono dodatkowo o analizę prawną projektu, w której wykazano wątpliwości co do zgodności z prawodawstwem unijnym i krajowym. Wykazano w niej m.in. ryzyko faktycznego ponoszenia przez wprowadzających kosztów przewyższających koszt zagospodarowania odpadów w systemie ROP. - Projekt przewiduje, że wprowadzający produkty w opakowaniach wypełnią swoje zobowiązania w zakresie zapewnienia gospodarowania odpadami opakowaniowymi powstałymi z opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych, w tym ich recyklingu, poprzez zapłatę opłaty opakowaniowej (o ile obowiązków tych nie realizują samodzielnie). Sama zapłata opłaty opakowaniowej nie zwalnia jednak wprowadzających z odpowiedzialności za wypełnienie swoich zobowiązań – jak wskazano powyżej, w przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu wprowadzający będą obciążeni opłatą produktową – czytamy. Jak wskazano, „w praktyce może zatem dochodzić do sytuacji, w których koszty finansowe ponoszone przez wprowadzających (obejmujące opłatę opakowaniową i opłatę produktową) przewyższą koszty gospodarowania odpadami opakowaniowymi, co jest sprzeczne z Dyrektywą Ramową”. Główne wady projektu ustawy o ROP, jakie wskazuje Konfederacja Lewiatan:
1. Brak zapewnienia realizacji odpowiednich poziomów recyklingu
2. Podatkowy charakter proponowanych rozwiązań
3. Brak powiązania pomiędzy opłatami wnoszonymi przez wprowadzających produkty w opakowaniach a realizacją poziomów recyklingu (nieograniczona odpowiedzialność wprowadzających produkty w opakowaniach)
4. Brak zachęt o charakterze organizacyjnym
5. Brak jasnego sformułowania zasad ekomodulacji
6. Ryzyko braku możliwości wprowadzenia efektywnego systemu depozytowego
7. Krajowa wersja oznakowania sposobu sortowania odpadów opakowaniowych będąca mało skuteczna, kosztowna i stanowiąca ryzyko dla funkcjonowania rynku wspólnotowego
8. Brak równości podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie nakładanych obciążeń
9. Nadmierne obciążenia administracyjne
10. Bardzo wysoki koszt prowadzenia kampanii edukacyjnych
11. Niejasny podział strumienia odpadów i jego konsekwencje
12. Marginalizacja organizacji odpowiedzialności producentów
13. Brak jasności definicji opakowania wielomateriałowego
14. Niejasności co do obowiązków w zakresie zawartości materiału z recyklingu w butelkach do 3 litrów, niezrozumiałe rozbieżności pomiędzy regulacjami a dyrektywą SUP
15. Nadmierne obciążenia administracyjne względem branży recyklerów
16. Wątpliwości związane z opłatą opakowaniową
17. Konieczność wydłużenia okresów przejściowych dla wejścia w życie innych obowiązków np. w zakresie toreb biodegradowalnych
Poważne wątpliwości prawne co do zgodności z krajową ustawą zasadniczą wzbudza także przekazanie na mocy ustawy szeregu kwestii do uregulowania w drodze rozporządzenia. - O ile uregulowanie w drodze rozporządzeń np. konkretnych poziomów recyklingu, zawartości materiałów pochodzących z recyklingu czy innych zagadnień szczegółowych wydaje się być co do zasady uzasadnione, o tyle wątpliwe z prawnego punktu widzenia pozostaje przeniesienie do aktu rangi podustawowej regulacji dotyczącej ciężarów finansowych ponoszonych przez podmioty prywatne w tak szerokim zakresie, jak czyni to projekt – wskazano, dodając, że rozwiązanie takie stoi w sprzeczności z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Treść stanowiska(2) oraz dołączona do niego opinia prawna(3) dostępne są w przypisach na dole strony.
Czytaj też: [OPINIA EKSPERTA] Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta – wolny rynek, ale w przemyślanych ryzach prawnych
Członkowie Konfederacji Lewiatan jednoznacznie negatywnie oceniają projekt ustawy
Podobne stanowisko wystosowali przedstawiciele Konfederacji Lewiatan (KL). W swojej opinii KL dodaje ponadto, że projekt przedmiotowej ustawy „jest także wewnętrznie niespójny i skonstruowany w oparciu o błędne założenia oraz sprzeczny z postulatami prezentowanymi w Europejskim Zielonym Ładzie, jak i w Polskim Ładzie”. - W ocenie członków KL nie jest możliwe zaproponowanie jednostkowych zmian lub modyfikacji do wskazanych tam rozwiązań dlatego, że ustawodawca przyjął systemowo błędne założenia wobec zasad funkcjonowania systemu ROP w Polsce. Konieczna jest zatem fundamentalna zmiana założeń dla polskiego systemu ROP, skutkująca koniecznością przygotowania zupełnie nowego Projektu ustawy, z uwzględnieniem postulatów i uwag wszystkich uczestników systemu – wskazuje Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan, w liście do wiceministra Ozdoby.
W swoim stanowisku KL przedstawiła 17 głównych wad projektu ustawy o ROP oraz ich biznesowe i prawne konsekwencje (szczegóły w ramce obok). Stanowisko jest jednoznaczne: „Nie proponujemy nowego brzmienia poszczególnych artykułów, gdyż bez fundamentalnej zmiany założeń wobec kształtu polskiego systemu ROP, takie modyfikacje nie są w stanie skorygować zapisów przedstawionych w Projekcie w odpowiednim zakresie tj. zakresie umożliwiającym osiągnięcie celów zgodnie z duchem wdrażanej Dyrektywy Odpadowej” – wskazano.
Treść stanowiska Konfederacji Lewiatan(4) dostępna jest w przypisie dolnym.
Odpadowi malkontenci?
To kolejne już negatywne opinie dotyczące projektu ustawy ROP. Wcześniej negatywne opinie na temat proponowanego modelu ROP wyrazili przedstawiciele Związku Miast Polskich oraz Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
Przypisy
1/ Stanowisko podpisali przedstawiciele: Związku Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK, Polskiej Federacji Producentów Żywności Związek Pracodawców, Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego, POLBISCO Stowarzyszenia Polskich Producentów Wyrobów Czekoladowych i Cukierniczych, Stowarzyszenia Krajowej Unii Producentów Soków oraz Polskiego Stowarzyszenia Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego2/ Wspólne stanowisko organizacji gospodarczych wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi:https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/10811-wspolne-stanowisko-organizacji-projekt-nowelizacji-ustawy-o-gospodarce-opakowaniami-i-odpadami-opakowaniowymi-rop.pdf3/ Analiza prawna:
https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/10811-analiza-prawna-projekt-rop.pdf4/ Stanowisko Konfederacji Lewiatan:
https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/10811-Stanowisko-dotyczace-ROP-KL.pdf