Analiza krajowych planów klimatycznych nie napawa optymizmem

© Romolo Tavani

Sekretariat Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang. United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC), przedstawił najnowszą ocenę⁽¹⁾ aktualnego stanu krajowych planów klimatycznych – tzw. NDC (ang. Nationally Determined Contributions) – do jakich zobowiązali się poszczególni sygnatariusze Porozumienia paryskiego. Raport, przygotowany na zlecenie stron Porozumienia, ma pomóc w ocenie postępów w działaniach na rzecz klimatu przed 26. Konferencją Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (COP26), która odbędzie się w listopadzie 2021 r. w Glasgow.

Do czego dokładnie zobowiązały się strony Porozumienia paryskiego? Sprawdź interaktywną mapę ilustrującą poziomy emisji gazów cieplarnianych i zobowiązania do ich redukcji, jakich podjęły się państwa, które ratyfikowały Porozumienie paryskie.

- Raport podsumowujący wskazuje, że chociaż istnieje wyraźna tendencja, że ​​emisje gazów cieplarnianych są z czasem zmniejszane, to strony Konwencji – jeśli mają zapobiec globalnemu wzrostowi temperatury przekraczającemu cel Porozumienia paryskiego znacznie poniżej 2°C, a najlepiej 1,5°C do końca wieku - muszą pilnie podwoić swoje wysiłki na rzecz klimatu – wskazuje sekretariat UNFCCC w komunikacie prasowym.

70 stron Porozumienia deklaruje osiągnięcie neutralności węglowej…

W ocenie uwzględniono informacje przekazane przez wszystkie 191 strony Porozumienia, w tym dane zawarte w nowych lub zaktualizowanych planach krajowych przekazanych przez 113 stron (86 krajów + 27 krajów Unii Europejskiej⁽²⁾, która zgłasza jeden wspólny cel). Raport uwzględnia dane przekazane do 30 lipca 2021 r.

UNFCCC wskazuje, że 113 nowych i zaktualizowanych NDC obejmuje około 59 proc. stron Porozumienia paryskiego, które odpowiadają za około 49 proc. globalnych emisji gazów cieplarnianych. Dokumenty te zakładają, że w porównaniu z 2010 r. emisje gazów cieplarnianych zostaną zredukowane w 2030 r. o 12 proc. Ponadto ponad połowa sygnatariuszy Porozumienia, która przygotowała nowe lub zaktualizowane plany krajowe, przedstawiła w nich informacje na temat długoterminowych wizji, strategii i celów łagodzących do roku 2050 i później. Mowa dokładnie o 70 NDC, w których zawarto deklaracje odnoszące się do neutralności klimatycznej. - Szacuje się, że całkowity poziom emisji gazów cieplarnianych tych stron wyniesie od 13,6 do 14,8 Gt ekwiwalentu CO₂ w 2030 r., co oznacza redukcję o od 23 do 29 proc. w porównaniu z poziomem z 2010 r. – czytamy w raporcie. - Jest to ważny krok w kierunku redukcji określonych przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC), który szacuje, że ograniczenie wzrostu średniej temperatury na świecie do 1,5°C wymaga zmniejszenia emisji CO₂ o 45 proc. w 2030 r. lub 25 proc. do 2030 r., aby ograniczyć ocieplenie do 2°C – komentuje UNFCCC w informacji prasowej.

Więcej na temat kluczowych wniosków płynących z najnowszego raportu IPCC pisaliśmy w artykule pt. Raport IPCC: ludzkość zmieniła system klimatyczny. Teraz liczy się każdy promil ocieplenia.

… a temperatura i tak wzrośnie o 2,7°C

Ambitne deklaracje, jakie złożyło w swoich krajowych planach 70 państw, które ratyfikowały Porozumienie paryskie, to - w dobie kryzysu klimatycznego - z pewnością pozytywne informacje. W raporcie jednak nie brak także niepokojących ustaleń… Jak czytamy, „całkowity globalny poziom emisji gazów cieplarnianych (bez uwzględnienia użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa, tzw. LULUCF), uwzględniający realizację NDC wszystkich stron Porozumienia paryskiego, szacuje się na około 55,1 Gt ekwiwalentu CO₂ w 2030 roku, czyli o 59,3 proc. więcej niż w 1990 r., 16,3 proc. więcej niż w 2010 r. i 5 proc. więcej niż w 2019 r.”. - Według najnowszych ustaleń IPCC taki wzrost, o ile nie zostaną podjęte natychmiastowe działania, może doprowadzić do wzrostu temperatury o około 2,7°C do końca wieku – dodano.

- 16 proc. wzrost jest ogromnym powodem do niepokoju. Stoi to w ostrym kontraście z wezwaniami nauki do szybkiej, trwałej i na dużą skalę redukcji emisji, aby zapobiec najpoważniejszym skutkom klimatycznym i cierpieniu, zwłaszcza najbardziej narażonych – powiedziała Patricia Espinosa, sekretarz wykonawcza ds. Zmian Klimatu ONZ.

Czytaj też: Grupą najbardziej narażoną na skutki zmian klimatu są dzieci

Apel do światowych decydentów

Na kwestę tę uwagę zwrócił także sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres. Jak mówił, niedawny raport IPCC, który stanowić miał dla ludzkości czerwony alarm, dał również jasno do zrozumienia, że ​​wciąż nie jest za późno na osiągnięcie celów Porozumienia paryskiego. Zaapelował tym samym do światowych przywódców o podjęcie natychmiastowych działań w zakresie ochrony klimatu i wezwał do stworzenia „koalicji solidarności”. Jak tłumaczył, koalicjantami miałyby być kraje, które nadal są w dużym stopniu uzależnione od węgla, oraz kraje, które mają środki finansowe i techniczne, aby wesprzeć transformację klimatyczną tych mniej zamożnych. - Państwa G20 odpowiadają za 80 proc. światowych emisji. Ich przywództwo jest potrzebne bardziej niż kiedykolwiek. Decyzje, które teraz podejmą, zadecydują o tym, czy obietnica złożona w Paryżu zostanie dotrzymana, czy złamana – ostrzegł.

Zobowiązania warunkowe, czyli wprost o finansowaniu działań

Słowa Guterresa mają istotne znaczenie, zwłaszcza, że z analizy raportu UNFCCC wynika, że znaczna liczba NDC z krajów rozwijających się zawiera tzw. „warunkowe zobowiązania do redukcji emisji”. Autorzy raportu sugerują, że pełne wdrożenie wszystkich komponentów zawartych w krajowych NDC implikuje możliwość osiągnięcia szczytu globalnej emisji jeszcze przed 2030 r. Realizacja jednak większości działań, w tym zwłaszcza zobowiązań warunkowych, uzależniona jest od „dostępu do zwiększonych zasobów finansowych, transferu technologii i współpracy technicznej oraz wsparcia budowania potencjału, dostępności mechanizmów rynkowych czy chłonności lasów i innych ekosystemów”.

Komentując wyniki raportu Espinosa przekonywała, że zbliżający się szczyt COP26 będzie doskonałą okazją do wypracowania wspomnianej przez Gutteresa „koalicji solidarności”. - Musimy jak najszybciej osiągnąć szczyt emisji przed 2030 r. i wspierać kraje rozwijające się w budowaniu odporności na zmianę klimatu. Zobowiązanie do uruchomienia 100 miliardów dolarów rocznie do 2020 r. było kluczowe dla wzmocnienia działań na rzecz klimatu przez kraje rozwijające się. To zobowiązanie, które zostało podjęte w procesie negocjacyjnym UNFCCC ponad 10 lat temu, nie zostało jeszcze spełnione. Nadszedł czas, aby to zrobić – COP26 to miejsce, w którym można to zrobić. Kraje rozwijające się potrzebują tego wsparcia, aby działać tak ambitnie, jak to tylko możliwe – przekonywała.

Kolejna aktualizacja planów krajowych już wkrótce

Espinosa przypomniała także, strony Porozumienia mogą w dowolnym momencie składać nowe lub aktualizować już złożone NDC, także w okresie poprzedzającym COP26. Poinformowała, że w celu zapewnienia uczestnikom szczytu najnowszych danych, UNFCCC wyda aktualizację raportu obejmującą wszystkie NDC złożone do 12 października 2021 r. Publikacja danych planowana jest na 25 października 2021 r.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska