WHO rekomenduje bardziej restrykcyjne normy jakości powietrza

© monticellllo

O tym, że nadmierne zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka, wiemy nie od dziś. Potwierdzają to liczne badania naukowców i raporty organizacji prośrodowiskowych czy organizacji powiązanych z sektorem zdrowia. Potwierdza to także Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), której eksperci przeanalizowali ponad 500 artykułów naukowych opisujących wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie i życie człowieka. Wynikiem prac są opublikowane przez WHO nowe globalne wytyczne⁽¹⁾ dotyczące jakości powietrza (ang. Global Air Quality Guidelines, AQG). To pierwsza taka aktualizacja od 15 lat. - W porównaniu do sytuacji sprzed 15 lat, kiedy opublikowano poprzednią edycję tych wytycznych, obecnie istnieje znacznie więcej dowodów naukowych pokazujących, w jaki sposób zanieczyszczenie powietrza wpływa na różne aspekty zdrowia w jeszcze niższych stężeniach niż wcześniej sądzono – czytamy w komunikacie WHO.

Prace nad przygotowaniem aktualizacji wytycznych rozpoczęto jeszcze w 2016 r.

Co rekomenduje WHO?

WHO wskazuje, że ze względu na znaczny wzrost niepodważalnych dowodów naukowych, pokazujących, w jaki sposób zanieczyszczenie powietrza wpływa na różne aspekty zdrowia i życia, rekomendowane są bardziej restrykcyjne niż dotychczas przepisy w sprawie dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza. Nowe wytyczne określają dopuszczalne poziomy dla 6 substancji zanieczyszczających, tj. pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, dwutlenku azotu (NO₂), dwutlenku siarki (SO₂), ozonu (O₃) oraz tlenku węgla (CO). Szczegółowe rekomendacje WHO w tabeli obok.

Dopuszczalne poziomy pyłu zawieszonego PM2,5, uznawanego za najbardziej szkodliwe dla zdrowia zanieczyszczenie, zaostrzone zostały dwukrotnie - zgodnie z nowymi wytycznymi, maksymalna norma w ciągu roku nie powinna przekraczać 5 µg/m³ (dotąd 10 µg/m³). Dopuszczalne stężenie dobowe PM2,5 nie powinno natomiast przekraczać 15 µg/m³ (dotąd 25 µg/m³). W przypadku NO₂ –rekomendowane poziomy zaostrzono czterokrotnie (zalecana roczna norma nie powinna przekraczać 10 µg/m³ - dotąd 40 µg/m³). Dla NO₂ ustalono ponadto normę dobową – 25 µg/m³. Warto przypomnieć, że w lutym br. Komisja Europejska w komunikacie o prowadzonych postępowaniach o uchybienie zobowiązań państw członkowskich UE wskazywała, że roczne wartości dopuszczalne NO₂ zostały w Polsce przekroczone w czterech aglomeracjach (warszawskiej, krakowskiej, wrocławskiej i górnośląskiej), a środki wprowadzone w celu wyeliminowania przekroczeń NO₂ nie są wystarczające.

Co na ten temat sądzą eksperci?

- Nowe rekomendacje opublikowane przez WHO dobitnie podkreślają to, co od dawna mówią naukowcy – zanieczyszczenia powietrza szkodzą nam dużo bardziej, niż sądzimy. To dlatego WHO zaleca zmniejszenie dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń nawet czterokrotnie. Pilnej poprawy jakości powietrza potrzebujemy szczególnie w Polsce, gdzie stężenia poszczególnych zanieczyszczeń biją europejskie, a chwilami nawet światowe rekordy. Nasze dzieci chorują, osoby starsze cierpią na zaostrzenia wielu schorzeń, mamy gorszą odporność, służba zdrowia ponosi ogromne koszty leczenia, a dziesiątki tysięcy osób każdego roku umiera przedwcześnie w wyniku wdychania szkodliwych substancji. A przecież mamy rozwiązania, by to zmienić – mówi Weronika Michalak, dyrektorka HEAL Polska, cytowana w komunikacie prasowym.

Czytaj też: [WYWIAD] O smogu z medycznego punktu widzenia, czyli dlaczego rak płuc zabija Polaków

Polski Alarm Smogowy (PAS) wskazuje natomiast, że nowe rekomendacje „będą miały fundamentalny wpływ na nasze życie”. – Zmieni się sposób, w jaki będziemy ogrzewać nasze domy, i czym poruszamy się po miastach. Te standardy oznaczają konieczność podjęcia bardziej zdecydowanych działań ograniczających zanieczyszczenie powietrza tj. ustanawianie stref czystego transportu w miastach, czy zdecydowanie większe ograniczenie emisji ze spalania węgla i drewna w domach – komentuje PAS w komunikacie prasowym.

UE dostosuje przepisy do rekomendacji WHO? 

W maju br. Komisja Europejska przyjęła plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby, który to stanowi jeden z elementów Europejskiego Zielonego Ładu. Plan ten zakłada m.in. lepsze dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia.

Apel do światowych decydentów

WHO podaje, że w 2019 r. ponad 90 proc. światowej populacji zamieszkiwało obszary, na których odnotowywane stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 przekraczały wyznaczone przez Organizację dopuszczalne poziomy. Zgodnie natomiast z analizą WHO, blisko 80 proc. zgonów związanych z zanieczyszczeniem pyłem zawieszonym PM2,5 na całym świecie można by uniknąć, gdyby obecny poziom zanieczyszczenia powietrza został zredukowany do poziomu proponowanego w zaktualizowanych wytycznych.

Polskie miasta znajdują się w europejskiej czołówce miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Potwierdza to ranking Barcelona Institute for Global Health, w którym analizie poddano wpływ jakości powietrza na wskaźnik śmiertelności. Więcej tutaj.

W związku z publikacją nowych wytycznych dyrektor generalny WHO dr Tedros Adhanom Ghebreyesus zaapelował do przywódców państw o jak najszybsze wdrożenie rekomendowanych norm do przepisów krajowych. - Nowe wytyczne WHO dotyczące jakości powietrza są opartym na dowodach i praktycznym narzędziem do poprawy jakości powietrza, od którego zależy całe życie. Wzywam wszystkie kraje i wszystkich walczących o ochronę naszego środowiska, aby wykorzystali je do zmniejszenia cierpienia i ratowania życia – apeluje.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.