Co organizacje pozarządowe zgłosiły podczas dwudniowych konsultacji polskiego stanowiska ws. Fit for 55?

© FrankBoston

22 września br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) ogłosiło na swojej stronie internetowej⁽¹⁾, że zaprasza wszystkich zainteresowanych do przesyłania komentarzy, które będą pomocne przy formułowaniu stanowiska Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie unijnego pakietu „Fit for 55”. Termin na nadsyłanie uwag i komentarzy wyznaczono na 24 września 2021 r. Swoje stanowisko zdążyli przesłać m.in. Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Fundacja Instrat, WWF, Forum Energii.

Pakiet „Fit for 55” liczy 1938 stron

- Termin tych „konsultacji” nie był wcześniej zapowiadany. Informacji o nich do dziś próżno też szukać w mediach społecznościowych ministerstwa, czyli w najbardziej efektywnym kanale komunikacji ze stroną społeczną – wskazuje Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć w informacji przesłanej do redakcji. Jak wskazano, Związek „przesłał do ministerstwa swoje stanowisko, w którym wyraził zarazem stanowczy sprzeciw, wobec skandalicznej formy ogłoszonych konsultacji, urągającej standardom państwa demokratycznego”. - Konsultacje stanowiska wobec pakietu przepisów obejmującego 1938 stron, o tak horyzontalnym zakresie, jeśli mają służyć rzeczywistemu, konstruktywnego dialogowi a nie grze pozorów, wymagają nie tylko wcześniejszej zapowiedzi i dłuższych terminów, ale i zwiększenia transparentności działań całego rządu. Należy przypomnieć, że nadal nieznane pozostają wyniki szeroko zakrojonych, przeprowadzonych wiosną 2021 r. konsultacji społecznych Krajowego Planu Odbudowy ani Umowy Partnerstwa. W dalszym ciągu uniemożliwia to weryfikację, czy i jakie postulaty ekspertów pozarządowych zostały w ogóle uwzględnione w propozycji KPO przesłanej przez polski rząd Komisji Europejskiej – dodano.

Jak mówi Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci, „od ostatecznego kształtu pakietu „Fit for 55” zależy, czy najbliższa dekada pozwoli Europie przestawić gospodarkę na zielone tory, wypełnić zobowiązania Porozumienia paryskiego i zmniejszyć presję naszego kontynentu na klimat, czy też przepisy zostaną rozwodnione lub wręcz zablokowane”.

Jakie dokładnie uwagi zgłoszono?

Polska Zielona Sieć wskazuje, że wśród propozycji zawartych w pakiecie Fit for 55 pogłębionych analiz i doprecyzowania wymagają m.in. zapisy dotyczące wzmocnienia społecznych gwarancji towarzyszących rozszerzeniu systemu Europejskiego Handlu Emisjami (ETS), nowelizacji dyrektywy o promowaniu OZE (RED II) rozporządzenia dotyczącego wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR), promowania czystego transportu czy regulacji dotyczących efektywnej pomocy technicznej dla państw członkowskich.

Fundacja Instrat w przesłanym do resortu komentarzu pisze natomiast, że „plany transformacji energetycznej zawarte w PEP2040 są niezgodne z celami UE i mogą uniemożliwić osiągniecie celów klimatycznych na 2030 r. przez całą wspólnotę”. Jak wskazano, będący elementem pakietu projekt zmian w dyrektywie o odnawialnych źródłach energii wyznacza udział OZE w końcowym zużyciu energii do 2030 r. dla całej unii europejskiej na poziomie 40 proc., „lecz tzw. „ocena wpływu” określiła proponowaną kontrybucję OZE dla Polski na 31 proc.”. Tymczasem w PEP2040 zaproponowano jedynie 23 proc. - Zaproponowany dla Polski cel jest więc znacznie poniżej średniej unijnej, a biorąc pod uwagę korzyści płynące z uwolnienia potencjału OZE w kraju, jego wysokość nie powinna być kontestowana, a wręcz przeciwnie, traktowana jako niezbędne minimum – pisze Fundacja. - Fit for 55 stanowi więc szansę dla Polski na rewizję i podniesienie ambicji krajowej polityki klimatyczno-energetycznej, z korzyścią dla polskiego społeczeństwa – dodano.

Fundacja WWF w swoim stanowisku zwraca uwagę m.in. na proponowany w pakiecie Klimatyczny Fundusz Społeczny. - Powstanie tego Funduszu daje szanse na czystą transformację dla osób najuboższych. Konieczne jednakże jest stworzenie i skapitalizowanie tego Funduszu z odpowiednim wyprzedzeniem w stosunku do działań w zakresie w szczególności sektora budynków i transportu. Finansowanie działań Funduszu wyłącznie ze środków z ETS 2 [tzw. ETS 2 to w założeniach pakietu Fit for 55 odrębny system handlu prawami do emisji dla sektora budynków oraz transportu – przyp. red.] może sprawić, iż nie pozwoli on osiągnąć zakładanych celów i złagodzić problemów istniejących w tym sektorze. Kluczem do właściwego działania będzie odpowiednio wczesne skapitalizowanie działań Funduszu z innych środków – czytamy w stanowisku WWF.

WWF domaga się też podniesienia niektórych celów, w tym zwiększenia celu redukcyjnego w systemie ETS do 70 proc. czy udziału energii odnawialnej do przynajmniej 50 proc. do 2030 r.

Forum Energii natomiast nie przygotowało nowych stanowisk ws. pakietu Fit for 55. W ramach konsultacji pakietu Forum przesłało do resortu dwa dokumenty opublikowane już wcześniej na stronie internetowej organizacji. Pierwsza⁽²⁾ z nich stanowi analizę dotyczącą emisji CO₂ w budynkach i transporcie. Analiza ta przedstawia propozycję działań, które pomogą zinternalizować koszty emisji w nowych sektorach w sposób “łagodny, stopniowy i akceptowalny społecznie”. Drugi dokument⁽³⁾ natomiast stanowi opinię autorstwa Tobiasza Adamczewskiego i dr Joanny Maćkowiak-Pandery, prezes Forum Energii. W opinii tej, podobnie jak w stanowisku Fundacji Instrat, zwraca się uwagę na nieadekwatność polskich planów wobec nowego celu UE.

Redakcja Teraz Środowisko przyjrzała się propozycjom jakie pakiet Fit for 55 wprowadzić ma w poszczególnych sektorach. O tym jak rozległe zmiany w unijnych przepisach wprowadzone mają zostać na mocy pakietu przeczytać można w naszym dossier nt. pakietu. Zachęcamy do lektury!

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska