Marcin LewensteinDyrektor ds. innowacji w EIT InnoEnergy Central Europe, lider obszaru „Energia dla Gospodarki w Obiegu Zamkniętym”
Firma EIT InnoEnergy zapewnia wsparcie dla innowacyjnych rozwiązań w całej Europie, kojarzona jest głównie z obszarem energetyki. Okazuje się jednak, że istotny jest też temat GOZ. Jakie są Państwa motywacje?
Marcin Lewenstein (ML): Rzeczywiście mandat inwestycyjny EIT InnoEnergy przez lata związany był z wytwarzaniem energii i jej wykorzystaniem, ale teraz idziemy w stronę szerszego spojrzenia i koncentrujemy się na różnych aspektach zrównoważonej gospodarki. Dotykamy więc tych zagadnień, które dotyczą energochłonności albo są istotne z punktu widzenia całego bilansu energetycznego. Stąd interesujemy się transportem, ale patrzymy też na sektory energochłonne: przemysł chemiczny i nawozowy, metalurgiczny, produkcję cementu i materiałów budowlanych, sektor drzewno-papierniczy czy branżę odpadową. To obszary, w których jest ogromny potencjał dla technologii związanych z optymalizacją zużycia energii i redukcją śladu węglowego. Idąc tym tropem dochodzimy wprost do idei gospodarki obiegu zamkniętego, ponieważ są to kwestie, które się wzajemnie przenikają i których odciąć się od siebie nie da.
Jeśli spojrzymy na różne sposoby korzystania z surowców i materiałów, to doskonale widzimy, że zwykłe przetwarzanie na energię już nie wystarcza, ponieważ można znaleźć sposoby na ich ponowne wykorzystanie. W energetyce pojawiają się możliwości zastosowania niektórych produktów ubocznych procesów energetycznych jako surowców, np. popiołów, czy technologie ponownego wykorzystania CO2. Ta ostatnia technologia znajduje zastosowanie także w rolnictwie, produkcji materiałów budowlanych, chemii czy wytwarzaniu paliw syntetycznych. Doskonałym przykładem gospodarki cyrkularnej w przemyśle jest np. wykorzystanie ciepła odpadowego. Tam, gdzie mamy do czynienia z biomasą lub odpadami, pojawiają się możliwości związane np. z substytucją nawozów tradycyjnych przez nawozy organiczne. To wszystko są zagadnienia mieszczące się w naszym szeroko pojmowanym mandacie inwestycyjnym i biorąc pod uwagę idee, które nam przyświecają, pozostają w centrum naszej uwagi.
Przejdźmy do konkretnych przykładów. InnoEnergy wspiera szwedzki start-up C-Green, który przetwarza mokrą biomasę na biowęgiel. Jakie z tego korzyści środowiskowe?
ML: Rozwiązanie C-Green przekształca mokry szlam z oczyszczania ścieków oraz przemysłu celulozowo-papierniczego w czysty, stabilny biowęgiel, który jest suchy, hydrofobowy, daje się łatwo magazynować i transportować. Ma tu zastosowanie technologia karbonizacji hydrotermalnej (HTC), a jej efektem jest właśnie powstanie biowęgla. Jako stały, bogaty w węgiel produkt może mieć różne zastosowania: jako pochłaniacz dwutlenku węgla, biopaliwo lub jako nawóz czy ulepszacz gleby. Wszystko zależy od tego, z jakim substratem mamy do czynienia. Jeśli będą to odpady z produkcji żywnościowej, np. browarów, albo z produkcji papierniczej, to zastosowanie jako nawozu lub ulepszacza gleby z pewnością będzie możliwe. Trudniejsza sytuacja jest z osadami ściekowymi, ale i w tym przypadku wszystko zależy od składu osadów i ich parametrów. Dzięki HTC, osady ściekowe mogą też być przetwarzane na biopaliwo stałe, które może zastępować paliwa kopalne. W procesie można odzyskać azot, a po spaleniu biowęgla HTC można bez trudu odzyskać też fosfor z popiołu. Plusem tej technologii jest też to, że całkowicie niszczy wszystkie wirusy, bakterie i pasożyty, więc biowęgiel HTC jest sterylny. Eliminuje też problem odorów. Biorąc pod uwagę, z jakimi ogromnymi ilościami osadów ściekowych borykają się miasta, jest to interesująca alternatywa na ich zagospodarowanie. Co ważne, po ustabilizowaniu produkt waży kilkakrotnie mniej, ma dużo mniejszą objętość i nie ulega ponownemu zawilgoceniu.
W portfelu InnoEnergy jest też polski start-up Ecobean, który daje drugie życie fusom kawowym.
ML: Ecobean działa w modelu, który zakłada odbiór fusów kawowych z kawiarni lub biur, które oprócz tego, że pozbywają się odpadu, to jeszcze redukują swój carbon footprint. Natomiast wszystkie zebrane zużyte fusy kawowe są ponownie wykorzystywane i dostarczane na rynek w postaci szeregu bioproduktów. Ecobean zaczyna od prostych rozwiązań, takich jak: brykiety i pellety kawowe, biodegradowalne doniczki, biodegradowalne kapsułki z kawą, oleje i substancje zapachowe. Jednak to, co będzie naprawdę nowatorskie i do czego się przygotowujemy, to uruchomienie pilotażowej biorafinerii. Będzie ona przekształcała na poziomie chemicznym fusy kawowe w olej kawowy, ligninę i polilaktyd (PLA z ang. polylactic acid). Polilaktyd (kwas mlekowy) jest w pełni biodegradowalnym polimerem należącym do grupy poliestrów alifatycznych. Otrzymuje się go z surowców odnawialnych. Jeśli jednak PLA będzie wytwarzany ze zużytych fusów kawowych, to będzie to ogromna szansa na upowszechnienie bioplastiku – restauratorzy zostaliby wyposażeni w potrzebne im instrumentarium (słomki, kubeczki, talerzyki z bioplastiku). Ponadto, co zostałoby z procesu wywarzania ligniny, PLA czy oleju kawowego, mogłoby posłużyć jeszcze jako pasza np. dla skorupiaków (ze względu na dużą zawartość wapnia).
Czy ta biorafineria powstanie w Polsce?
ML: Tak, pilotażowa instalacja powstanie w Polsce. Następnie zapadną decyzje co do dalszych kroków. Jest wiele krajów zainteresowanych tematem, np. Portugalia, Hiszpania, Francja, ale też Niemcy, mający obecnie status największego w Europie importera kawy.
Skoro mowa o polimerach, InnoEnergy w swoim portfolio ma też francuski start up Poly-to-poly.
ML: To z kolei start-up, który stworzył platformę cyfrową, która łączy podmioty produkujące polimery pochodzące z recyklingu z potencjalnymi nabywcami recyklatów. Biorąc pod uwagę to, co się dzieje obecnie z cenami recyklatów z tworzyw sztucznych, platforma zyskuje na znaczeniu. Firma skupia blisko 300 podmiotów zajmujących się recyklingiem polimerów z całej Europy w jedną platformę. Ważne są względy bezpieczeństwa, dlatego firma Polytopoly.com posiada własne laboratorium, które analizuje i certyfikuje każde źródło polimerów dostępne na platformie pod kątem własnych norm bezpieczeństwa i jakości oraz przepisów UE. Główna korzyść z platformy jest taka, że mając pełny wgląd w jakość wymienionych materiałów, można łatwo dopasować określone wymagania producenta, takie jak gatunek, cena, ilość, jakość i właściwości, do różnych rozwiązań dostępnych w firmach zajmujących się recyklingiem.
To przydatna platforma i mamy nadzieję, że to przedsięwzięcie będzie się szybko skalowało wraz ze wzrostem recyklingu tworzyw sztucznych w Europie.
Czy polscy innowatorzy radzą sobie z silną konkurencją z Zachodu?
ML: Tak, choć nie da się ukryć, że jest jeszcze sporo do zrobienia. Szczególnie w obszarze energetyki start upy z Zachodu miały o tyle łatwiej, że ich instalowalność była dużo większa, a poza tym funkcjonowały w bardziej zróżnicowanym ekosystemie. W Polsce dominowało raczej konserwatywne podejście do energetyki. Duże znaczenie ma także dostęp do kapitału i kolejnych rund finansowania. O ile w Polsce na bardzo początkowym etapie projektu to finansowanie jest dostępne, to już dalej zaczynają się poważne schody. Widzimy jednak pozytywny trend, energetyka w Polsce demokratyzuje się, duże firmy zaczynają myśleć o energetyce jako obszarze, którym trzeba się samemu zająć, także prosumenci biorą sprawy w swoje ręce. Pojawia się więc nowa przestrzeń dla innowatorów. W portfelu mamy kilka polskich startupów, takich jak np. Bin-e, SunRoof czy Enetech zajmujący się mobilnymi magazynami ciepła. Czekamy na kolejnych innowatorów.
Artykuł powstał we współpracy z InnoEnergy
