© Vanessa
Im większa i bardziej złożona organizacja, tym posiada więcej możliwości na aktywne włączenie się w ten proces, co może przynieść korzyści w wymiarze ekonomicznym, konkurencyjności oraz wizerunkowym.
Podział i rodzaje emisji
Z punktu widzenia metodycznego występują trzy podstawowe źródła emisji przedsiębiorstwa:
- Emisje bezpośrednie pochodzące ze źródeł, które są własnością przedsiębiorstwa lub są przez nie nadzorowane, na przykład emisje ze spalania w posiadanych lub nadzorowanych kotłach, piecach, pojazdach itp., a także emisje powstałe w związku z zachodzącymi procesami technologicznymi lub wynikające z ulatniania się czynników chłodniczych.
- Emisje pośrednie, które powstają w wyniku zużywania zakupionej lub dostarczonej z zewnątrz energii elektrycznej, ciepła, pary technologicznej, chłodu, sprężonego powietrza lub innych mediów energetycznych.
- Emisje powstające w całym łańcuchu wartości, np. w wyniku wytworzenia surowców lub półproduktów, zagospodarowania odpadów, zakupu usług, transportu czy w związku z użytkowaniem produktów przez końcowych użytkowników.
W zależności od charakteru przedsiębiorstwa i źródła emisji istnieją różne sposoby na dekarbonizację. W pierwszej kolejności należy jednak zidentyfikować swój ślad węglowy. Rzetelne sporządzenie wykazu emisji pozwala na określenie stanu odniesienia i rozsądne zaplanowanie działań. Wiedza na temat głównych źródeł emisji w organizacji pozwala także postawić sobie wykonalne cele, a porównanie ilościowe pozwala na precyzyjną ocenę faktycznego wpływu organizacji na środowisko, jak i ocenę postępów i kontrolę realizacji celów. Odpowiednio zagregowana wiedza pozwala także na efektywne zaangażowanie poszczególnych grup pracowników w poprawianie śladu węglowego organizacji, czy to poprzez własną działalność, czy np. wewnętrzny program racjonalizatorski.
Takie dane mogą posłużyć odniesieniu własnego wyniku do wyników innych organizacji, a także zewnętrznemu komunikowaniu o śladzie węglowym, (niefinansowe raporty ESG, bazy i rankingi uznanych organizacji, np. Carbon Disclosure Project).
Raportowanie o emisjach powinno być precyzyjne, porównywalne i czytelne. Raportowanie wyników niefinansowych powinno być tak samo wiarygodne jak raportowanie wyników finansowych. Coraz silniej wpływa na odbiór organizacji przez osoby zewnętrzne. Odpowiednia komunikacja poprawia pozycję organizacji w oczach klientów, pracowników, inwestorów, partnerów biznesowych, instytucji finansowych i opinii publicznej, a także wzmacnia reputację marki.
Cele i redukcja emisji
Prawidłowe określenie linii bazowej oraz zdefiniowanie obszarów znaczących źródeł emisji pozwala na zaplanowanie odpowiedniej ścieżki redukcji.
Wyznaczanie celów jest praktyką biznesową, która pomaga zapewnić, że dana kwestia jest stale monitorowana i uwzględniana przez kierownictwo wyższego szczebla przy podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących produktów i usług oraz materiałów i technologii, które należy stosować. Ustanawianie celów redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) jest naturalnym następstwem przeprowadzonej inwentaryzacji.
Wdrożenie celów w zakresie redukcji emisji GHG może przynieść oszczędności kosztów dzięki usprawnieniom w zakresie innowacji w procesach i efektywnego gospodarowania zasobami. Cele odnoszące się do produktów mogą być bodźcem do badań i rozwoju, co z kolei prowadzi do powstania produktów i usług, które mogą zwiększyć udział w rynku, a także ograniczyć emisje związane z użytkowaniem produktów, co niewątpliwie jest korzystne dla klientów.
Większość celów redukcji emisji definiuje się jako procentową redukcję emisji poniżej ustalonego roku bazowego.
W przypadku przedsiębiorstw prowadzących zróżnicowaną działalność korzystnym jest określenie odrębnych celów w zakresie emisji gazów cieplarnianych dla różnych głównych rodzajów działalności (np. emisja na tonę wyprodukowanego produktu).
Zdefiniowanie listy obszarów jest pierwszym krokiem do skutecznej strategii redukcji emisji. W każdym z obszarów definiuje się listę działań na rzecz redukcji oraz listę celów, które organizacja planuje osiągnąć.
W celu zobrazowania, do jakiego stopnia każde działanie przyniesie korzyści finansowe oraz wpłynie na wynik finansowy organizacji, szacuje się potencjalne oszczędności kosztów oraz redukcję emisji dla każdego z proponowanych działań.
Jak realnie ograniczać emisje?
Emisje bezpośrednie i pośrednie można redukować na poziomie operacyjnym, ponieważ wiążą się one zawsze z faktyczną aktywnością przedsiębiorstwa. W przypadku emisji bezpośrednich sposobem na ich ograniczenie jest m.in. zmiana paliwa wykorzystywanego do celów grzewczych na mniej emisyjne (np. rezygnacja z ogrzewania węglowego lub olejowego na rzecz ogrzewania gazowego lub odnawialnych źródeł energii), ograniczenie strat ciepła lub wykorzystanie ciepła odpadowego pozwalające na ograniczenie zużycia paliw kopalnianych. Innym typem działania związanego z redukcją emisji bezpośrednich może być zmiana taboru samochodowego na pojazdy elektryczne lub niskoemisyjne.
Emisje pośrednie najczęściej związane są z ograniczeniem zużycia energii elektrycznej, więc ich redukowanie polega na ograniczeniu strat lub nadmiernego zużycia (np. wykorzystanie efektywniejszych energetycznie urządzeń, silników lub wymiana oświetlenia na LED) lub zmiana źródła energii – z emisyjnego (w Polsce opartego głównie na węglu) np. na autoprodukcję energii w instalacji fotowoltaicznej. Do redukcji emisji pośrednich zaliczają się także kontrakty typu PPA.
Propozycje działań przyczyniających się do redukcji emisji związanej z działalnością przedsiębiorstwa stanowić mogą m.in. rekomendacje dotyczące przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zidentyfikowane podczas audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Często również to właśnie ten audyt stanowi najlepszy punkt odniesienia pozwalający na określenie stanu bazowego, identyfikacji źródeł emisji w przedsiębiorstwach oraz wskazania sposobów na ograniczanie śladu węglowego.
Czytaj: W jaki sposób przemysł może łagodzić skutki opłaty mocowej?
Długa droga od planu do strategii
Dróg i sposobów do osiągania redukcji emisji jest bardzo wiele, jednak optymalne efekty może zapewnić wyłącznie przemyślana i konsekwentna strategia. Pozwala ona na rozłożenie w czasie kolejnych inicjatyw i zaplanowanie pełnego procesu.
Prawidłowa metodycznie strategia uwzględnia odpowiednią kolejność działań:
Po pierwsze, należy zidentyfikować źródła emisji oraz określić jej aktualną wartość.
Po drugie, ustalić możliwości redukcji znaczących emisji związanych z działalnością przedsiębiorstwa (z zakresu 1 i 2).
Po trzecie, wymaga podjęcia działań pozwalających na zmniejszenie pośredniego wpływu organizacji na ślad węglowy. Może się to wiązać np. z korektą kluczowych kryteriów związanych z wyborem dostawców (ograniczanie emisji zakresu 3) lub świadomym zmniejszaniu emisji z zakresu 2 (np. zawieranie kontraktów cPPA na dostawy zielonej energii elektrycznej lub nabywanie adekwatnych instrumentów rynkowych potwierdzających pochodzenie energii z niskoemisyjnych źródeł).
Ostatnim w kolejności rozwiązaniem jest zmniejszanie wpływu na środowisko dzięki wykorzystaniu tzw. offsetów, czyli jednostek redukcji emisji neutralizujących emisje związane z działalnością organizacji.
Należy pamiętać, że w przypadku braku podjęcia innych działań mogących wpłynąć na ograniczenie emisji kompensowanie działalności przedsiębiorstwa wyłącznie poprzez wykorzystanie tych ostatnich mechanizmów w oczach klientów i inwestorów może być podstawą do posądzenia o tzw. greenwashing, czyli pozorowanie działań.
Transformacja energetyczna jest zadaniem rozłożonym na lata
Rozwój gospodarczy wiąże się ze zwiększeniem zużycia energii, jednak aby zminimalizować wpływ na środowisko, należy dążyć do tego, by rozwój był możliwie zrównoważony, w duchu dbania o dostęp do zasobów dla przyszłych pokoleń.
W związku m.in. z wdrażanym w Unii Europejskiej pakietem legislacyjnym Fit for 55 przewidziane są specjalne mechanizmy i środki skierowane do przedsiębiorstw, które mają wspomóc i przyspieszyć wdrażanie działań pozwalających na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W ramach takich programów na poziomie europejskim przewidziano m.in. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji oraz Fundusz Modernizacyjny, w których Polska będzie największym beneficjentem i otrzyma najwięcej środków. Planowane jest także uruchomienie krajowych programów finansowanych ze środków unijnych i krajowych takich jak m.in. Krajowy Plan Odbudowy, Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko czy Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki w ramach których również przewidywane są środki pozwalające na realizację inwestycji przyczyniających się do ograniczania emisji np. poprzez budowę odnawialnych źródeł energii oraz zazielenienia polskich przedsiębiorstw.
Na dzień dzisiejszy znane są założenia wymienionych powyżej programów, jednak doświadczenie dotychczasowych konkursów i sposób przydziału środków finansowych dysponowanych w ramach realizowanych wcześniej Programów Operacyjnych wskazuje, że największe szanse na pozyskanie wsparcia mają najlepiej przygotowane projekty. Dlatego nie warto zostawiać decyzji na ostatni moment i zawczasu przygotować strategię i działania, które łatwiej dostosować do konkretnych kryteriów niż tworzyć je od podstaw.
Artykuł powstał we współpracy z firmą Ellipsis Energy
