Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ–PIB) opublikował w ostatnim czasie pracę zatytułowaną „Polska net-zero 2050. Podręcznik transformacji energetycznej dla samorządów(1)”. Publikacja została przygotowana w Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE) utworzonym w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w ramach projektu „System dostarczania i wymiany informacji w celu strategicznego wspierania wdrażania polityki klimatyczno-energetycznej”. Omawiana praca jest drugą częścią szerszej publikacji - w lipcu ubiegłego roku ukazała się jej pierwsza część pt. „Polska net-zero 2050. Mapa drogowa osiągnięcia wspólnotowych celów polityki klimatycznej dla Polski do 2050 r.”. Podręcznik stanowi zbiór narzędzi i podstaw prawnych, które mogą okazać się przydatne samorządom podczas kreślenia planów związanych z przyszłością zarządzanych przez nich jednostek terytorialnych.
W podręczniku omówiono dotychczasową i przyszłą politykę klimatyczną i energetyczną Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem ich aktualnych celów i zadań.
- W odniesieniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach objętych EU ETS cel został ustalony na poziomie 43 proc. do 2030 r., w porównaniu z 2005 r. Propozycje pakietu Fit for 55 przedstawione 14 lipca 2021 r. zakładają głęboką reformę systemu EU ETS i podniesienie wspomnianego celu do 61 proc. - przypomniano.
Pośród wielu innych wymienionych zadań i celów dodano, że państwa członkowskie UE w latach 2021-2030 „muszą zapewnić pochłanianie CO2 z atmosfery co najmniej na poziomie równoważnym emisjom gazów cieplarnianych, wynikającym z działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów lub leśnictwem”.
Gospodarka neutralna klimatycznie. Potrzeba działań międzyobszarowych
Oddzielny rozdział publikacji poświęcono przeglądowi wyników modelowania w ramach potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w całej polskiej gospodarce. Według autorów pracy, osiągnięcie neutralności klimatycznej nad Wisłą do 2050 r. będzie niemożliwe przy samym tylko ograniczeniu zużycia paliw kopalnych i rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii i energii jądrowej.
- W całej gospodarce potrzebne będzie m.in. wdrożenie na szeroką skalę nowoczesnych technologii bezemisyjnych, elektryfikacja przemysłu i ciepłownictwa, wdrożenie rozwiązań wykorzystujących wodór jako nośnik energii, ekspansja elektromobilności oraz zmiany strukturalne w sektorze rolnictwa (np. zmniejszenie wielkości produkcji produktów zwierzęcych, wzrost produkcji roślin okopowych oraz owoców i warzyw) - wyjaśniono.
Autorzy publikacji nie ukrywają, że cele UE w zakresie dekarbonizacji są ambitne, ale „możliwe do osiągnięcia przy założeniu szybkiego tempa rozwoju innowacyjnych technologii nisko- i zeroemisyjnych oraz dostępu do środków finansowych wspierających wypracowanie i wdrażanie takich technologii”. W tym kontekście wskazano na kluczową rolę samorządów, tj. działania w zakresie projektów związanych z gospodarką emisyjną, ze współpracą z przedsiębiorcami, prowadzeniem działań promocyjnych i edukacyjnych oraz pozyskiwaniem dodatkowych funduszy.
Oddolna moc. Czas na samorządy
Autorzy publikacji w kolejnej części publikacji zaprezentowali szereg zalecanych działań na poziomie lokalnym (wraz ze szczegółowym opisem każdego z nich) w ramach transformacji energetycznej. Mowa tutaj m.in. o termomodernizacji budynków, a także modernizacji indywidualnych źródeł ogrzewania czy oświetlenia ulicznego. Wskazano na potrzebę wspierania rozwoju rozproszonych OZE, budowę klastrów energii i lepszej realizacji gospodarki obiegu zamkniętego. Nie zabrakło miejsca na kwestie związane z elektromobilnością, paliwami alternatywnymi i strefami czystego transportu wraz z promowaniem transportu zbiorowego (w tym zwiększenia roli kolei). Autorzy publikacji podkreślili rolę ograniczenia ubóstwa energetycznego, a także spojrzenia w przyszłość w postaci transformacji w regionach pogórniczych i w sektorze rolnym.
- To właśnie władze lokalne dysponują największym potencjałem w zakresie integracji środków na rzecz rozproszonego wytwarzania energii, efektywności energetycznej i ochrony powietrza - czytamy w publikacji. - Na samorządach spoczywa również odpowiedzialność przygotowywania planów rozwoju w zakresie zaopatrzenia powiatów, gmin czy miast w paliwa i energię. Plany te stanowią podstawę rozwoju energetycznego lokalnych społeczności - wskazano.
Magdalena WięckowskaDziennikarz Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
Przypisy
1/ Publikacja dostępna jest pod linkiem:https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/11327-Polska-net-zero-2050-podrecznik.pdf