Zasolenie Wisły może generować koszt nawet 250 mln dolarów rocznie. Są rozwiązania

© PGG

Dobiegł końca pilotaż, w którym testowano nowy sposób odzysku soli (NaCl), związków magnezu i wody z solanki z kopalni „Bolesław Śmiały” w Łaziskach Górnych. O pomyśle badaczy, technologii i wcześniejszym etapie projektu pisaliśmy tutaj). Zanim o rezultatach, wspomnijmy skąd temat solanki. Powstaje ona w różnych procesach przemysłowych, ale jest też efektem odpompowywania wód z kopalń. Problem jest znaczny – z sektora górniczego rocznie do polskich rzek trafiają 4 mln ton soli.

Czytaj też: Śląsk jest skazany na wieczne odpompowywanie wody

Pod kątem przyrodniczym, zasolenie wód słodkich oddziałuje na m.in. ichtiofaunę i zaburza homeostazę ekosystemów dwóch najdłuższych polskich rzek – Wisły i Odry. Jeśli chodzi o Wisłę, pokrywa ona 60 proc. krajowego zapotrzebowania na wodę (razem ze zlewnią), a jej zasolenie powoduje straty w przemyśle, rolnictwie i transporcie wodnym oceniane na 100-250 mln dolarów rocznie⁽¹⁾. Szacuje się, że 94 proc. chlorków w jej wodach pochodzi właśnie z działalności związanej z wydobyciem węgla. Naukowcy w projekcie ZERO BRINE (ang. brine - solanka) mieli więc motywację do działania.

Pilotaż zaprocentował

W grudniu 2021 r. opublikowano podsumowanie efektów czteroletniej pracy⁽²⁾. W zaproponowanym procesie udało się ograniczyć zużycie energii o jedną trzecią (osiągając 11,2 kWh/m3 oczyszczonej solanki), a także zwiększyć efektywność zatężania chlorku sodu (do 92,8 proc, czystość 99 proc.). W odfiltrowywanej cieczy uzyskano też wysoką zawartość magnezu, z której można pozyskać wodorotlenek tego metalu (efektywność 94,9 proc., czystość 97 proc.). Co niemniej ważne, proces pozwala odzyskać 90,6 proc. wody dejonizowanej. To oznacza potencjalnie znaczne korzyści ekonomiczne. Jak czytamy w komunikacie Polskiej Grupy Górniczej⁽³⁾, właściciela wspomnianej kopalni, zyski z obróbki wód kopalnianych oznacza przede wszystkim produkcja soli. Rocznie produkuje się jej w Polsce ok. 4,3 mln ton ( z tego ponad 60 proc. stanowi nasycona solanka, jak ta uzyskiwana w kopalni Bolesław Śmiały).

Oprócz polskiej kopalni, pilotażem ZERO BRINE objęto fabrykę tekstyliów (Turcja), instalację odsalania wody morskiej (Holandia) i instalacje odzysku wody z produkcji krzemionki (Hiszpania).

Bezpłatne modelowanie procesów oczyszczania?

Poza efektywnym oczyszczaniem, warte odnotowania w międzynarodowej współpracy było też wykorzystanie bezpłatnych narzędzi informatycznych. Do czego? Przydały się do analizowania i symulowania procesu od strony technicznej i ekonomicznej. Naukowcy wskazali, że narzędzie RCE⁽⁴⁾, wykorzystywane dotąd na potrzeby logistyki, pozwala planować także cały łańcuch procesów związanych z zawracaniem komponentów solanki do obiegu.

Jak zaprojektować proces oczyszczania zasolonych ścieków przemysłowych? W odpowiedzi, na kanwie projektu powstała platforma wymiany wiedzy i doświadczeń, która za cel stawia sobie racjonalne wykorzystanie surowców drzemiących w ściekach. Online brine platform (link tutaj) ma służyć przedstawicielom różnych branż: od produkcji tekstyliów, skór, przez przemysł chemiczny, papierniczy, wytwarzanie metali nieżelaznych, po sektor spożywczy (i przetwórstwo ryb, mięs, warzyw czy nabiału). – Skład solanki przemysłowej różni się zależnie od branży i miejsca wytwarzania, czyniąc każdy strumień zasolonych ścieków unikatowym – piszą twórcy platformy, zachęcając do korzystania ze zgromadzonych już doświadczeń.

Czytaj też: Przemysł 4.0 w branży wod-kan to mix technologii i kapitału intelektualnego pracowników

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog