Michał DrozdowiczRadca prawny Partner kierujący zespołem kontraktów publicznych i energetyki w kancelarii Eversheds Sutherland
Wciąż trwają prace legislacyjne również nad zmianami do ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne i ustawy o odnawialnych źródłach energii (numer z wykazu UC74), które dotyczą m.in. zmian przepisów regulujących linię bezpośrednią.
Od 25 lutego 2022 r. aktualnie procedowane nowelizacje zostały wzbogacone o projekt z dnia 24 lutego 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, ujęty pod numerem nr UC99 w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.
Nadchodząca zmiana prawa obejmuje szereg zagadnień (m.in. klastry energii, biogaz, ułatwienia inwestycyjne), ale w kontekście roli fotowoltaiki w dekarbonizacji gospodarki, jak również jej potencjału dla zapewniania bezpieczeństwa energetycznego i stabilnego funkcjonowania przemysłu, daje asumpt do zwrócenia uwagę na kilka kwestii.
Umowy PPA
Po pierwsze, za niewątpliwie istotną kwestię w aspekcie prawnym należy uznać implementację dyrektywy RED II w zakresie umowy zakupu odnawialnej energii elektrycznej, którą w praktyce obrotu, ale również w uzasadnieniu nowelizacji UC99, określano jako „umowa PPA”. Mianowicie, według znowelizowanego art. 5 ust. 2 c prawa energetycznego umowa sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnego źródła energii będzie mogła zostać zawarta bezpośrednio pomiędzy wytwórcą, w rozumieniu ustawy o OZE, a odbiorcą, zaś dostarczanie energii elektrycznej stanowiącej przedmiot tej umowy będzie mogło odbywać się w dwójnasób: (1) na podstawie umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji, w przypadku gdy strony tej umowy zostały uprzednio przyłączone do sieci, albo (2) za pomocą linii bezpośredniej. Ten ostatni aspekt eksponuje doniosłość uelastycznienia regulacji o linii bezpośredniej i umożliwienie przemysłowi inicjatyw opartych na linii bezpośredniej. Nowelizacja UC99 określa obligatoryjne postanowienia umowy PPA, wyraźnie czerpiąc inspirację z obowiązujących regulacji prawa energetycznego, zaliczając do nich określenie m.in.: stron umowy, miejsca dostarczenia energii do odbiorcy, ilości energii w podziale na okresy umowne, mocy umownej oraz warunków wprowadzania jej zmian, określenie ceny i sposobu prowadzenia rozliczeń, okresu obowiązywania, odpowiedzialności kontraktowej. Wprowadzenie tej regulacji, pomimo pewnych mankamentów prawnych, należy jednak ocenić pozytywnie. Ekspansja umów PPA na rynku przyspiesza i coraz więcej podmiotów wyraża zainteresowanie długoterminowym zakupem energii bezpośrednio od wytwórców.
Zmiany w systemie aukcyjnym
Druga grupa zagadnień, na które można zwrócić uwagę, powiązana jest z szeroko rozumianą partycypacją w systemie aukcyjnym. Aby zapobiec spiętrzaniu się wniosków o dopuszczenie do aukcji na „ostatnią chwilę”, nowelizacja UC99 wprowadza ograniczenie, według którego wniosek o wydanie zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji złożony w terminie krótszym niż 14 dni przed dniem rozpoczęcia aukcji, której dotyczy, zostanie pozostawiony przez Prezesa URE bez rozpoznania. Funkcja przepisu ma polegać na zminimalizowaniu ryzyka dopuszczenia do aukcji podmiotów niespełniających wymagań formalnych. Po wtóre, nowelizacja UC99 zbliża pozycję inwestorów fotowoltaicznych z inwestorami wiatrowymi. Otóż wskutek zmiany prawa nastąpi wydłużenie do 33 miesięcy okresów, o których mowa w art. 74 ust. 1 oraz art. 79 ust. 3 ustawy o OZE, czyli okresów wymaganego wieku urządzeń oraz terminów sprzedaży po raz pierwszy energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego. Ustawa zawiera przepisy wprowadzające, ale wytwórca energii elektrycznej z PV, którego oferta wygrała aukcję rozstrzygniętą przed wejściem w życie nowelizacji, zanim upłynie termin pierwszej sprzedaży energii z instalacji PV (określony w zobowiązaniu do sprzedaży w ramach systemu aukcyjnego), będzie mógł go zmienić i określić zgodnie z ustawą nowelizującą. Pozytywne jest to, że ustawodawca dostrzegł m.in. odległe terminy realizacji przyłączeń zawierane w umowach przyłączeniowych, a także zaistniałe ograniczenia w produkcji komponentów technologii PV, skutkujące opóźnieniami w procesach inwestycyjnych. W intencji ustawodawcy nowelizacja ma pozwolić uczestnikom aukcji, którzy otrzymali wsparcie, wywiązać się z zobowiązań ustawowych i uchronić przed konsekwencjami wynikającymi z niezawinionego niedotrzymania terminów ustawowych.
Poza nowelizacją: czas na kryteria jakościowe
Trzeci, ostatni aspekt, na który warto zwrócić uwagę, wynika z obserwacji praktyki rynkowej. Niebagatelna rola dla rozwoju sektora fotowoltaicznego i jego ukształtowaniu na co najmniej najbliższą dekadę może przypaść samorządom, spółkom z udziałem Skarbu Państwu, beneficjentom środków unijnych. Jeżeli zapoznać się z warunkami wdrażania projektów fotowoltaicznych przez takie podmioty, realizowane zarówno w ramach tzw. zakupów niepublicznych, jak i zakupów publicznych, z wykorzystaniem środków unijnych i bez wykorzystania takich środków, to z pewnym zaskoczeniem można skonstatować, iż wielokrotnie jedyne 100% kryterium wyboru kontrahenta stanowi najniższa cena. Negatywne zjawiska i doświadczenia związane ze 100% kryterium najniższej ceny były przedmiotem perturbacji w wielu branżach, w tym na przykład w szeroko rozumianej infrastrukturze. Od pewnego czasu można dostrzec tam liczne starania, w tym ustawodawcze, nakierowane na odejście od najniżej ceny. To kryteria jakościowe zapewniają „Best Value for Money”. Sektor energetyki odnawialnej, a w szczególności PV, jest środowiskiem, w którym jakość, postęp technologiczny, efektywność urządzeń i instalacji powinny co najmniej współdecydować o zawarciu umowy. Być może warto wypracować, przy udziale możliwie szerokiego grona interesariuszy (stowarzyszenia branżowe, inwestorzy publiczni, w tym podmioty finansujące, regulatorzy), wzory, na przykład, w zakresie pozacenowych kryteriów oceny ofert. Jak się wydaje warto zaczerpnąć z dostępnych rozwiązań, aby uniknąć ponawiania błędów.
Michał Drozdowicz
Artykuł powstał we współpracy z kancelarią Eversheds Sutherland
