W jedności siła - europejski punkt widzenia

Roch Drozdowski-Strehl
Dyrektor generalny IPVF i wiceprezes ETIP PV © Stanisław Błachowicz

Teraz Środowisko: Na jakim etapie rozwoju jest rynek fotowoltaiki w Polsce i w Unii Europejskiej?

Roch Drozdowski-Strehl: Polska i UE są zobowiązane do przejścia na gospodarkę bezemisyjną do 2050 r. Jest to poważna zmiana, której konsekwencje będą miały istotny wpływ na wszystkie sektory gospodarki, przede wszystkim na sektor energetyki odnawialnej. Zarówno na poziomie unijnym z pakietem legislacyjnym „Fit for 55”, jak i na poziomie polskim z różnymi scenariuszami potencjalnego rozwoju energetyki, energia słoneczna będzie się intensywnie rozwijać i pełnić istotną rolę w transformacji energetycznej w nadchodzących latach. Już dziś, w związku z szybkim rozwojem energii słonecznej w całej Europie, w centrum dyskusji i badań znajdują się kwestie integracji z sieciami energetycznymi, z naszym codziennym otoczeniem, śladu węglowego i cyrkularności paneli. Na przykład umowa rządu niemieckiego przewiduje, że wszystkie odpowiednie powierzchnie dachowe muszą być wykorzystane do instalacji systemów fotowoltaicznych. W takiej sytuacji wprowadzenie obowiązkowych ogólnounijnych standardów dla ekoprojektowania i etykietowania efektywności energetycznej byłoby z pewnością mile widziane. Kwestie te są obecnie rozważane przez Komisję Europejską. Aby sprostać tym licznym wyzwaniom, konieczne jest wspieranie działań R&I (ang. research and innovation – badania i innowacje), które pozwolą uwolnić prawdziwy potencjał fotowoltaiki. W IPVF (fr. Institut Photovoltaïque d'Île-de-France) nasze zespoły pracują nad projektowaniem modułów fotowoltaicznych w sposób bardziej przyjazny dla środowiska, dążą do poprawy efektywności energetycznej PV, włączania fotowoltaiki do nowych zastosowań oraz znoszenia barier technologicznych w celu trwałego obniżenia kosztów produkcji fotowoltaiki.

TŚ: Jak wojna w Ukrainie i skutki kryzysu wywołanego pandemią COVID-19 wpływają na rozwój unijnego PV?

R.D-S: Zależność od importowanych paliw kopalnych z krajów trzecich, a zwłaszcza z państw, które nie podzielają wartości i celów europejskich, stanowi dla naszego kontynentu poważny problem. Słabnący na świecie multilateralizm i rosnąca nieufność, wzmacniana przez rosyjską inwazję na Ukrainę, sprawia, że europejska niezależność energetyczna jest obecnie potrzebna bardziej niż kiedykolwiek. W momencie, w którym tempa nabiera przenoszenie mocy produkcyjnych do krajów UE w celu budowania europejskiej niezależności, przemysł fotowoltaiczny ma tę zaletę, że stanowi dynamiczne źródło nowych miejsc pracy. Na terenie UE na każdą terawatogodzinę wyprodukowanej energii elektrycznej, 1100 miejsc pracy tworzy energia słoneczna. Jest to znacznie większa liczba niż w jakimkolwiek innym sektorze energetycznym – w tym jądrowym, węglowym i gazowym. Według analiz Solarpower Europe w 2020 r. w sektorze fotowoltaicznym powstało ok. 357 000 miejsc pracy, co stanowi ogromny wzrost w porównaniu z ok. 81 000 etatami w 2016 r. W perspektywie średnioterminowej badanie przewiduje, że do 2025 r. w UE powstanie łącznie 584 000 miejsc pracy związanych z sektorem energetyki słonecznej, co oznaczałoby wzrost o 64% w ciągu pięciu lat. Przejście na czystą energię jest też najlepszą ochroną przed szokami cenowymi, z jakimi obecnie zmaga się UE. Wysokie ceny energii podkreślają potrzebę przyspieszenia rozwoju odnawialnych źródeł energii, które w znacznie mniejszym stopniu są wrażliwe na gwałtowne zmiany cen na światowych rynkach. Co więcej, koszty energetyki słonecznej znacząco się obniżyły na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat.

TŚ: Kiedy PV stanie się znaczącym źródłem energii w miksie energetycznym?

R.D-S: Według ostatniego raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) w 2021 r. na całym świecie zostanie uruchomionych ponad 290 GW nowych źródeł energii odnawialnej, czyli o 3% więcej niż i tak już
wyjątkowy wzrost mocy zainstalowanej w 2020 r. (który wyniósł ok. 280 GW). W 2021 r. ponad połowa wzrostu w zakresie wszystkich odnawialnych źródeł energii przypadnie na fotowoltaikę, kolejne miejsca zajmuje energia wiatrowa i wodna. Przewiduje się, że wzrost mocy ze źródeł odnawialnych przyspieszy w ciągu najbliższych pięciu lat, stanowiąc prawie 95% wzrostu światowej mocy do 2026 r. W skali globalnej prognozuje się, że
w latach 2020-2026 moce ze źródeł odnawialnych wzrosną o ponad 60%, osiągając poziom ponad 4 800 GW. Warto dodać, że wartość ta odpowiada obecnej globalnej mocy energetycznej paliw kopalnych i energii jądrowej łącznie. Chiny i UE zamierzają przekroczyć swoje obecne cele zainstalowanej mocy w PV, przygotowując grunt pod bardziej ambitną trajektorię wzrostu.

TŚ: Polska jest unijnym liderem przyrostu mocy w PV. Czy istnieją dodatkowe czynniki, które mogą inspirować krajowy sektor PV do osiągania jeszcze ambitniejszych wyników w tym zakresie?

R.D-S: 8 marca 2022 r. Frans Timmermans, wiceprzewodniczący KE odpowiedzialny za Europejski Zielony Ład, przedstawił rozwiązania, które mają zapewnić UE bezpieczną, zrównoważoną i tańszą energię. Ogłoszony plan „REPowerEU” rewiduje w górę niektóre cele energetyczne zaproponowane w pakiecie klimatycznym „Fit for 55”,
kieruje finansowanie na nowe technologie i prezentuje zalecenia w celu przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń. Istnieje pewne francuskie powiedzenie: l'union fait la force (pl. w jedności siła). Myślę, że współpraca na szczeblu europejskim będzie bardzo ważna na drodze do szybszego wdrażania technologii transformacji energetycznej, przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju produkcji na terenie Europy – od ogniw do paneli
słonecznych.

TŚ: Czy istnieją obszary w sektorze PV, w którym UE specjalizuje się w szczególny sposób na tle globalnym? Jaki wkład może mieć tu Polska?

R.D-S: Z perspektywy globalnej UE zawsze była i pozostaje liderem w kwestii badań i rozwoju. W tyle pozostaje obecnie przemysł. Polska ma silnych graczy w branży fotowoltaiki, wśród których są sygnatariusze Solar Europe Now call to action (pl. Wezwanie do działania Solar Europe) zainicjowanego przez IPVF w 2020 r.: IEO – Instytut Energii Odnawialnej, ML Systems SA, Saule Technologies czy Uniwersytet Warszawski.

TŚ: W jaki sposób Polska jest postrzegana przez UE na rynku PV?

R.D-S: Polska jest uważana za dynamicznego gracza w sektorze fotowoltaiki. Mamy teraz właściwy czas, aby wspólnie działać na rzecz osiągnięcia co najmniej 20 GW zdolności produkcyjnych w przemyśle PV w UE do 2025 r.

Rozmawiała Magdalena Więckowska
Dziennikarz