Laura Żądło, Paweł KotSpecjaliści w Laboratorium Eurofins
Teraz Środowisko: Jaki zakres badań środowiskowych oferuje Laboratorium Eurofins w Polsce? Jakie obszary są priorytetowe?
Laura Żądło (LŻ): Laboratoria Eurofins OBIKŚ oraz Eurofins Environment Services oferują szeroki wachlarz analiz matryc środowiskowych dotyczących m.in takich obszarów, jak gleba, woda, ścieki, odpady, oraz emisje przemysłowe. Laboratorium wykonuje również kompleksowe badania próbek stałych na obecność włókien azbestowych. Oferta uwzględnia akredytowane badania materiałów budowlanych na obecność włókien azbestowych, takich jak m.in.: chryzotyl, krokidolit, amozyt czy antofilit. Dodatkowo laboratorium świadczy usługi kompleksowego monitoringu składowisk w zakresie zgodnym z obowiązującymi regulacjami prawnymi na każdym etapie (w fazie przedeksploatacyjnej, eksploatacji oraz poeksploatacyjnej). Kompleksowa obsługa w tym zakresie zawiera: badania fizykochemiczne wód podziemnych, odciekowych i powierzchniowych, badania emisji gazów składowiskowych, badania składu i struktury masy składowiska, badania osiadania powierzchni i stateczności zboczy składowiska, badania sprawności systemu odprowadzania gazów składowiskowych, opracowanie raportów z monitoringu.
Nasze obszary priorytetowe to woda, gleba i ścieki. Pełna oferta dostępna jest pod adresem www.eurofins.pl oraz obiks.pl/oferta.
TŚ: Jakie usługi w obszarze badań gleby świadczy laboratorium?
Paweł Kot (PK): Eurofins Environment Services Polska sp. z o.o. oferuje kompleksowe badania zanieczyszczenia środowiska gruntowego zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Najczęściej tego typu badania zleca się w następujących sytuacjach: jako element Due Diligence przed zakupem/sprzedażą gruntu bądź zawarciem umowy dzierżawy; przy tworzeniu raportów początkowych, okresowych i końcowych dla instalacji IPPC; w celu sporządzenia wpisu do rejestru historycznego zanieczyszczenia gruntu. Wykonujemy także analizy gruntów antropogenicznych przeznaczonych do dalszego wykorzystania: nasypy, utwardzenia terenu, wymiana gruntu przy remediacji ex-situ oraz analizy laboratoryjne gruntu monitorujące przebieg procesu oczyszczania.
TŚ: Czy laboratorium w ramach badań grupy Eurofins prowadzi badania analizy ścieków komunalnych na obecność SARS-CoV-2? Teraz chwilowo temat ucichł, ale może wkrótce wrócić z nową mocą.
LŻ: Zespół naukowo-badawczy Eurofins wykazał, że analiza kliniczna PCR daje reprezentatywne wyniki już po czterech dniach po zainfekowaniu organizmu ludzkiego, natomiast wirus w ściekach potencjalnie może zostać wykryty aż trzy dni przed pierwszymi objawami zakażenia u pacjenta – metodyka ta daje tym samym możliwość szybkiej reakcji władz lokalnych na powiększającą się ilość zakażeń na konkretnym obszarze. Na podstawie przeprowadzonych analiz i wewnętrznych eksperymentów badawczych, grupa Eurofins opracowała metodę analityczną, która oparta jest na dwuetapowym teście zgodnym z wytycznymi WHO. W wynikach badań możemy również raportować przebieg trendu, który pozwala na śledzenie rozwoju ognisk potencjalnej fali epidemii.
TŚ: Dlaczego warto monitorować ścieki?
LŻ: Systematyczny monitoring ścieków na obecność COVID-19 pozwoli jednostkom samorządu terytorialnego i przedsiębiorcom komunalnym kontrolować rozprzestrzenianie się ognisk zakażenia. Badanie jest efektywne - wystarczy pobrać tylko kilka próbek ścieków, i w związku z tym, cena jest także atrakcyjna. Koszt, jaki należy uwzględnić przy badaniu populacji kilkuset, a nawet kilkudziesięciu tysięcy ludzi, jest nieporównywalnie wyższy, niż systematyczna analiza ścieków, nawet w wielu punktach pomiarowych. Należy podkreślić, iż monitoring ścieków jest skutecznym statystycznie narzędziem predykcji, które można wykorzystać nie tylko w epidemiologii SARS-CoV-2, ale również potencjalnie innych zakażeń wirusowych. Przy zastosowaniu odpowiednich metod statystycznych pozwala on także, na obserwację skuteczności szczepień oraz wykrywanie innych tendencji medyczno-społecznych.
TŚ: Czy jest zainteresowanie badaniami na obecność farmaceutyków, mikroplastiku i PFAS w różnych środowiskach, głównie wodzie?
PK: Rozwój współczesnej medycyny jest nieodłącznie związany z farmaceutykami, zarówno tymi znanymi od lat, jak i nowej generacji. Leki i ich metabolity są często wykrywane i oznaczane w ściekach, wodach powierzchniowych, a także w zasobach wód podziemnych. Jest wiele źródeł emisji farmaceutyków do środowiska - wśród nich są zarówno ścieki komunalne i przemysłowe, ale i ścieki z hodowli zwierząt, akwakultury oraz odpady komunalne, szczególnie te składowane na „dzikich” składowiskach.
Problem stał się powszechny, na co wskazują wyniki wielu badań naukowych. Komisja Europejska w swoich komunikatach zwraca uwagę na problem obecności substancji farmaceutycznych w wodach, glebach oraz tkankach zwierzęcych. Dyrektywa (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz WHO zalecają przykładowo objęcie hormonu beta-estradiol monitoringiem w ramach listy obserwacyjnej ustanowionej w zakresie polityki wodnej na podstawie dyrektywy z 2008 roku (2008/105/WE).
TŚ: Jak do badań w tym zakresie przygotowane jest Laboratorium Eurofins?
PK: Eurofins posiada wyspecjalizowane w tym zakresie zaplecze badawcze. Nasze akredytowane laboratoria wykonują analizy zawartości farmaceutyków w wodzie czystej, wodzie procesowej oraz wodzie „szarej” metodami opartymi o metodę badawczą EPA 1694 oraz procedurami własnymi opartymi o inne metody.
Nasze metodyki badawcze wykrywają w wodzie ok. 300 substancji aktywnych z różnych grup farmaceutyków. W Polsce regularnie wykrywamy obecność m.in. takich substacji jak: sulfametoksazol, diklofenak, karbamazepina czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (paracetamol, ibuprofen).
Wykonujemy również badania pod kątem obecności mikroplastików w wodzie oraz związków perfluorowanych określanych zbiorczo skrótem PFAS – w wodach i gruntach. Niestety w związku z brakiem regulacji prawnych dotyczących tych substancji w polskim prawie, badania te wykonuje sie niezwykle rzadko. Patrząc na wyniki prac naukowych realizowanych w wielu krajach świata, jest niezwykle mało prawdopodobne że zasoby wody w naszym kraju są wolne od tych zanieczyszczeń – a warto pamiętać że związki z grupy PFAS zostały już jednoznacznie powiązane z szeregiem poważnych schorzeń. W przypadku mikropastików dane naukowe nie są równie obfite, ale nie należy przez to zakładać, że okażą się one całkowicie obojętne dla zdrowia ludzkiego. Wprowadzenie regulacji dotyczących dopuszczalnych zawartości tych substancji w wodach, szczególnie w wodzie pitnej, jest według nas bardzo potrzebne – najlepiej po przeprowadzeniu dużej kampanii badawczej określającej średnie stężenia występujące obecnie na obszarze naszego kraju. Póki co „problemu nie ma”, ale jest to przykład sytuacji gdzie „twierdzimy, że nie mamy gorączki, bo zbiliśmy termometr” – po prostu nie wiemy, z jaką skalą problemu musimy się zmierzyć.
Artykuł powstał we współpracy z Eurofins OBIKŚ Polska Sp. z o.o.
