Nie tylko o pieniądzach. Zyski i koszty transformacji energetycznej

Farma wiatrowa
© joannak24

Jakie są pozaekonomiczne korzyści płynące z energetyki wiatrowej? Dyrektor ds. regulacji w Polskim Stowarzyszeniu Energetyki Wiatrowej Piotr Czopek proponuje wrócić do korzeni branży OZE.

- Genezą rozwoju energetyki odnawialnej były negatywne zmiany klimatyczne wywołane spalaniem paliw kopalnych, a nie korzyści ekonomiczne. Niemniej jednak ograniczenie emisji CO₂ dzięki rozwojowi m.in. energetyki wiatrowej oznaczać będzie w przyszłości mniejsze koszty na adaptację do zmian klimatu – przypomina Piotr Czopek. Wskazuje analogię z redukcją emisji szkodliwych substancji do powietrza, która zmniejsza smog, a za tym liczbę przedwczesnych zgonów oraz nakłady na służbę zdrowia.

Jak wycenić niefinansowe korzyści?

Pozaekonomiczne aspekty można przełożyć na finanse, uwzględniając w tym rachunku wieloletnią perspektywę. Piotr Czopek podaje za przykład rozwój morskiej energetyki wiatrowej. Dziś w Polsce jest on w fazie początkowej i wymaga nakładów finansowych, ale są to projekty długoterminowe.

– W pewnym sensie wszystkie korzyści płynące z rozwoju sektora offshore w Polsce będą miały wymiar ekonomiczny. I nie chodzi tu tylko o wzrost zatrudnienia czy rozwój krajowego łańcucha dostaw, ale też o zmniejszenie zanieczyszczeń, ograniczenie negatywnego oddziaływania sektora energetycznego na klimat czy zmiany strukturalne na rynku pracy – wyjaśnia.

Perspektywa biznesu nie ogranicza się tylko do firm z łańcucha dostaw energetyki odnawialnej, bowiem dla wszystkich sektorów pochodzenie energii nabiera coraz większego znaczenia.

- Biznes potrzebuje przewidywalności, stąd rośnie zainteresowanie długoterminowymi kontraktami zakupu odnawialnej energii w przewidywalnej cenie (cPPA). Dla przedsiębiorców OZE to dziś silny argument ekonomiczny, jednocześnie biznes coraz bardziej zdaje sobie sprawę, że bez zielonej energii nie będzie możliwe spełnienie celów ESG. Taksonomia zrównoważonego finansowania zakłada, że inwestycje będą zgodne z założeniami Zielonego Ładu. W przeciwnym razie firmy będą miały utrudniony dostęp do pozyskania finansowania, utracą konkurencyjność etc. – mówi Małgosia Bartosik, zastępca dyrektora generalnego WindEurope.

Rozwój OZE okiem ekonomisty

Prof. dr hab. Tomasz Żylicz z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego uwypukla złożoność transformacji energetycznej. - Energetyka spalająca paliwa kopalne obarczona jest kosztami, które są ukryte przed bezpośrednimi użytkownikami, ponieważ obciążają wszystkich naokoło, powodując wzmożoną zachorowalność, dewastację krajobrazu, zwiększoną korozję infrastruktury itd. Mogłoby się wydawać, że gdyby tylko dobrze policzyć owe koszty, to okaże się, że elektrownie węglowe, olejowe i gazowe należałoby natychmiast pozamykać… Ale tak nie jest – zauważa profesor. W jego opinii, ceny energii z OZE spadają zbyt wolno, aby oprzeć się tylko na niej.

Patrząc przez pryzmat kosztów środowiskowych, profesor przypomina, że energetyka odnawialna nie jest całkowicie bezproblemowa. - Tamy grodzą rzeki; produkcja paneli PV wymaga zużycia pierwiastków, których pozyskanie dewastuje krajobraz; uprawa biomasy wykorzystuje teren, który mógłby służyć produkcji żywności; ornitolodzy narzekają na kolizje ptaków z wiatrakami – wymienia.

- Z punktu widzenia ekonomisty poprawa efektywności energetycznej jest najbardziej przyjazną dla środowiska metodą ewolucji energetyki – konkluduje prof. Żylicz.

Społeczeństwo „za”, gdy czerpie korzyści

Piotr Rudyszyn z Instytutu Jagiellońskiego zauważa, że polskie regulacje w obszarze energetyki wiatrowej spowodowały opóźnienie naszej branży względem innych państw, zwłaszcza Europy Zachodniej.

– Zmiana obowiązujących w Polsce przepisów powinna być połączona z poprawą akceptacji społecznej – uważa Piotr Rudyszyn. Jako trwałe i skuteczne rozwiązanie mające na celu tę poprawę wskazuje partycypację społeczności lokalnych w zyskach z projektów wiatrowych. Taki model funkcjonuje np. w Niemczech. – Działa to tak, że inwestor dzieli się zyskiem ze społecznością. I nie mówię tylko o dzierżawcy gruntu – wyjaśnia. Podkreśla, że w Polsce niezbędne są podobne rozwiązania, dzięki którym społeczeństwo będzie akceptować nowe farmy wiatrowe i co ważniejsze – czerpać z nich wymierne korzyści.

Kolor wolności

Dostęp do niedrogiej i nowoczesnej energii jest jednym z Celów Zrównoważonego Rozwoju (cel 7). Poprawa tego dostępu w połączeniu z innowacjami i wzrostem wydajności mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sprawiedliwego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego przy jednoczesnym ograniczeniu globalnego ocieplenia – wskazano w raporcie UNEP⁽¹⁾. Dodając, że wielkoskalowe instalacje OZE (na lądzie, rzekach i oceanach) wymagają starannego planowania, aby uniknąć lub zminimalizować negatywny wpływ na przyrodę oraz bezpieczeństwo żywnościowe i wodne.

Małgosia Bartosik dodaje, że w obecnej sytuacji geopolitycznej i w kontekście bezpieczeństwa energetycznego OZE nabierają szczególnego znaczenia. - Hasło niezależności energetycznej stawiane jest obok neutralności klimatycznej. W tym momencie widzimy, że Freedom is Green – podkreśla.

- Każda korzyść niematerialna osiągana z rozwoju energetyki wiatrowej powinna zostać odpowiednio skwantyfikowana i przedstawiona. Często zapominamy o tych korzyściach deprecjonując w ten sposób wpływ rozwoju OZE na nasze otoczenie – konkluduje Piotr Czopek.

Dominika Adamska
Sekretarz redakcji, geograf

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.