© Rada UE
Rada przyjęła w poniedziałek stanowiska negocjacyjne (podejścia ogólne) w sprawie dwóch projektów z pakietu „Gotowi na 55”, które dotyczą energetycznych aspektów transformacji klimatycznej UE. Chodzi o dyrektywę o energii ze źródeł odnawialnych i dyrektywę o efektywności energetycznej. Teraz Rada może rozpocząć negocjacje z Parlamentem Europejskim.
Produkcja i zużycie energii odpowiadają za 75% unijnych emisji. Uzgodnione dziś wyższe wskaźniki w znacznej mierze przyczynią się do osiągnięcia ogólnego celu UE, którym jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r.
Energia ze źródeł odnawialnych
Rada wyznaczyła dla UE wiążący cel – zwiększenie do 40% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym koszyku energetycznym do 2030 r. Obecny cel na poziomie UE zakłada minimalnie 32%. Aby wspólnie osiągnąć nowy cel, państwa członkowskie muszą zwiększyć swoje wkłady krajowe określone w zintegrowanych krajowych planach energetyczno-klimatycznych, które mają zostać zaktualizowane w 2023 r. i 2024 r.
Ponadto, aby przyspieszyć wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych w sektorach, w których dotąd przebiegało to wolniej, Rada uzgodniła ambitniejsze cele i środki sektorowe oraz elastyczne rozwiązania mające zastosowanie na przykład do metod obliczeniowych.
Jeśli chodzi o cele cząstkowe dotyczące transportu, Rada chce dać państwom członkowskich możliwość wyboru między:
- wiążącym celem redukcji intensywności emisji gazów cieplarnianych w transporcie o 13% do 2030 r. Państwa członkowskie będą miały więcej możliwości osiągnięcia tego celu, np. będą mogły wyznaczyć inny poziom dla transportu morskiego, o ile osiągnięty zostanie cel ogólny,
a
- wiążącym celem na poziomie co najmniej 29% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w sektorze transportu do 2030 r.
Rada ustaliła wiążący cel cząstkowy co do wykorzystywania zaawansowanych biopaliw: 0,2% w udziale energii ze źródeł odnawialnych dostarczanej sektorowi transportu w 2022 r., 1% w 2025 r. i 4,4% w 2030 r. W odniesieniu do paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego w transporcie (głównie wodoru odnawialnego i paliw syntetycznych opartych na wodorze) Rada wprowadziła orientacyjny cel cząstkowy wynoszący 2,6%, co odpowiada 5,2%, jeżeli do 2030 r. zostanie osiągnięty cel dotyczący udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w transporcie.
Rada dodała pułap końcowego zużycia energii w sektorze morskim, który należy uwzględnić przy obliczaniu konkretnych celów transportowych państw członkowskich.
Rada chce stopniowego zwiększania wiążących celów dotyczących wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w ogrzewaniu i chłodzeniu: o 0,8% rocznie na szczeblu krajowym do 2026 r. i o 1,1% w latach 2026–2030. Minimalny średni wskaźnik roczny mający zastosowanie do wszystkich państw członkowskich może zostać uzupełniony poprzez podwyższenie założeń orientacyjnych lub dodatkowe zobowiązania obliczone specjalnie dla każdego państwa członkowskiego.
Rada wyznaczyła orientacyjny cel zakładający średni wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w przemyśle o 1,1% w skali roku. Uzgodniła również, że do 2030 r. 35% wodoru wykorzystywanego w przemyśle powinno pochodzić z paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego, a do 2035 r. powinno to być 50%.
Rada ustaliła orientacyjny cel, zgodnie z którym udział energii ze źródeł odnawialnych w budynkach powinien wynosić co najmniej 49%.
Postanowiła też zaostrzyć kryteria zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biomasy, tak by zmniejszyć ryzyko niezrównoważonej produkcji bioenergii. Rada dodała też środki mające ograniczyć nadużycia, jeśli chodzi o biopaliwa.
Rada uwzględniła przyspieszone procedury wydawania pozwoleń na projekty dotyczące energii ze źródeł odnawialnych zgodne z priorytetami planu „RepowerEU” zaproponowanego przez Komisję w maju. Chodzi o przyspieszenie wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych w kontekście planu uniezależnienia się Unii od rosyjskich paliw kopalnych po rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Efektywność energetyczna
Rada uzgodniła zmniejszenie zużycia energii na szczeblu UE do 2030 r. o 36% – w przypadku zużycia energii końcowej – i o 39% w przypadku zużycia energii pierwotnej. Cele te opierają się na nowym scenariuszu bazowym i odpowiadają celowi redukcji wynoszącemu 9% w porównaniu z 2020 r. Zużycie energii końcowej to zużycie energii przez użytkowników końcowych, a zużycie energii pierwotnej obejmuje również to, co jest wykorzystywane w trakcie produkcji i dostaw energii.
Do osiągnięcia ogólnego celu UE mają przyczyniać się wszystkie państwa członkowskie poprzez swoje orientacyjne wkłady i trajektorie określone w zintegrowanych krajowych planach energetyczno-klimatycznych, które mają zostać zaktualizowane w 2023 i 2024 r. Określony w załączniku I wzór do obliczania tych wkładów ma mieć charakter orientacyjny i możliwe ma być odstąpienie od niego o 2,5%. Komisja obliczyłaby, czy wszystkie wkłady sumują się do ogólnego celu 9% i w razie konieczności dokonywałaby korekt tych wkładów, które są niższe, niż gdyby zastosowano wzór. Wzór ten opiera się m.in. na energochłonności, PKB na mieszkańca, rozwoju odnawialnych źródeł energii i potencjale oszczędności energii. Komisja nie będzie korygować orientacyjnego wkładu krajowego państw członkowskich, w odniesieniu do których krajowy plan przedłożony w 2020 r. na podstawie rozporządzenia (UE) 2018/1999 został oceniony przez Komisję jako „wystarczający”.
Rada uzgodniła również stopniowe podwyższanie celu dotyczącego oszczędności energii w odniesieniu do zużycia energii końcowej. Państwa członkowskie mają stopniowo ograniczać zużycie energii końcowej o 1,1% rocznie (od 1 stycznia 2024 r.), o 1,3% (od 1 stycznia 2026. r) i o 1,5% (od 1 stycznia 2028 r.), przy czym będą mogły przenieść maksymalnie 10% nadwyżki oszczędności na kolejny okres. Rada przewidziała też możliwość, by w obliczeniach uwzględniać oszczędności energii osiągnięte dzięki technologiom spalania paliw kopalnych w sektorze przemysłowym. Możliwość ta będzie jednak ograniczona do należycie uzasadnionych przypadków, potwierdzonych audytami energetycznymi.
Rada chce, by także sektor publiczny został zobowiązany do zmniejszenia zużycia energii o 1,7% rocznie lub o co najmniej 1,9% rocznie w przypadku wyłączenia transportu publicznego lub sił zbrojnych. Ten wymóg miałby zacząć obowiązywać po czterech latach od wejścia w życie rozporządzenia i w pierwszej kolejności objąłby większe gminy. Ponadto Rada zobowiązała państwa członkowskie do tego, by co roku zapewniały renowację co najmniej 3% całkowitej powierzchni budynków należących do wszystkich szczebli administracji publicznej.
Rada postanowiła też, że proporcjonalna część oszczędności energii w państwach członkowskich dotyczyć ma konsumentów znajdujących się w trudnej sytuacji.
Dodała także przepis o przejrzystości zużycia energii przez ośrodki przetwarzania danych. Od 2024 r. ośrodki przetwarzania danych miałyby co roku publikować informacje na temat swojego zużycia energii. Informacje te Komisja ma gromadzić w publicznej unijnej bazie danych.
Kontekst i dalsze kroki
Komisja przedstawiła pakiet „Gotowi na 55” 14 lipca 2021 r. Ma on dostosować unijne przepisy klimatyczno-energetyczne do celu zakładającego osiągnięcie do 2050 r. neutralności klimatycznej oraz zmniejszenie do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% w porównaniu z poziomami z 1990 r.
Pakiet składa się z powiązanych ze sobą projektów nowelizujących istniejące akty prawne albo ustanawiających nowe inicjatywy w wielu różnych obszarach polityki i sektorach gospodarki. Projekty są rozpatrywane w czterech konfiguracjach Rady zajmujących się: środowiskiem, energią, transportem oraz sprawami gospodarczymi i finansowymi.
Rada i Parlament rozpoczną teraz negocjacje, by uzgodnić ostateczne brzmienie obu dyrektyw.
Źródło: Rada UE
