Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
28.03.2024 28 marca 2024

Wzrost cen energii z paliw kopalnych podnosi opłacalność inwestycji w geotermię

Kończąca się we wrześniu edycja programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” może być ostatnią szansą na pełne dofinansowanie wykonania otworu geotermalnego. O tym, kiedy opłacalność takich inwestycji w gminie rośnie, mówi dr inż. Bogdan Noga, ekspert ds. studyjnych analiz inwestycji.

   Powrót       27 lipca 2022       Energia   
dr inż. Bogdan Noga
Zastępca Dyrektora Pionu Projektowania ds. Geologii w Multiconsult Polska

Teraz Środowisko: Jak samorządy mogą wykorzystać potencjał energii geotermalnej?

Bogdan Noga: Najbardziej efektywnie – w ciepłownictwie. W niektórych rejonach Polski występują wody termalne o temperaturze powyżej 80 st. C. Tak wysoka temperatura w połączeniu z wydajnością otworu wydobywczego (wypływ ok. 150–200 m3 wody/h) pozwalają na wykorzystanie odebranego od wody ciepła bezpośrednio w miejskich systemach ciepłowniczych. Przy  temperaturze ok. 40 st. C  potrzebne są do tego absorpcyjne pompy ciepła. W miarę obniżania temperatury zasilania miejskich systemów ciepłowniczych (co już ma miejsce), możliwości wykorzystania wód termalnych będą wzrastać. Dodatkowo sukcesywnie rozwijane są technologie wykorzystujące wody termalne o coraz niższych temperaturach.

Oczywiście otwór geotermalny może służyć nie tylko ciepłownictwu. Woda termalna bywa wykorzystywana w nieckach basenowych czy też w kuracjach zdrowotnych (zależnie od składu mineralnego).

TŚ: Które rejony Polski mają najlepsze warunki do inwestycji w geotermię?

BN: W zasadzie w całej Polsce. Dostosować należy sposób pozyskania ciepła geotermalnego. Transport odbywa się za pomocą naturalnych lub sztucznych nośników. Naturalnym nośnikiem jest właśnie woda termalna lub para wodna. Na terenie Polski woda termalna o temperaturze powyżej 80 st. C występuje w rejonie Szczecina, Łodzi, Koła, Konina i Zakopanego. O temperaturze powyżej 60 st. C - w rejonie Torunia, Żyrardowa czy Gniezna. W okolicach Warszawy z kolei temperatura wody termalnej wynosi powyżej 40 st. C.

Nośniki sztuczne dotyczą otworów głębokich. W Polsce można wykonywać otwory do 3500 m. Na tej głębokości temperatura skał może przekraczać 90 st. C. W takim otworze nie spodziewamy się wody termalnej, w związku z tym ciepło geotermalne musi być pozyskane poprzez sztuczne zatłaczanie do otworu wody, jej ogrzewanie i ponowne wydobycie na powierzchnię. To rozwiązanie można zastosować na całym obszarze naszego kraju. Otwory na wschodniej ścianie Polski będą musiały być głębsze niż po stronie zachodniej. To wynik różnej wartości stopnia geotermicznego. Różni się on zależnie od rejonu, ale średnio przyjmuje się, że stopień geotermiczny w Polsce wynosi około 33 m/1 st. C. Co 33 metry w głąb ziemi temperatura wzrasta o 1 st. C.

TŚ: Jakie czynniki wpływają na opłacalność inwestycji w energetykę geotermalną?

BN: Ich opłacalność będzie wzrastać w miarę wzrostu cen energii uzyskiwanej ze spalania paliw kopalnych. A te obecnie galopują. Do wzrostu opłacalności inwestycji geotermalnych przyczynia się również polityka Unii Europejskiej, zmierzająca do całkowitej dekarbonizacji oraz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Zakłada ona, aby ciepłownie odeszły od spalania węgla do 2030 roku. Gospodarstwa indywidualne mają na to czas do 2040 roku. Przewiduje się również coraz szybszy wzrost cen zakupu praw do emisji dwutlenku węgla. Zaostrzane są także normy związane z emisją gazów cieplarnianych oraz pyłów, co wiąże się z koniecznością wdrażania nowych technologii, pozwalających na dostosowanie poziomu emisji do zmieniających się przepisów. Wszystkie wymienione czynniki mają ogromny wpływ na kształtowanie się cen ciepła dla odbiorców. W tym świetle można stwierdzić, że geotermia jest niezależna od cen paliw kopalnych, nie generuje emisji gazów cieplarnianych i pyłów, ani też nie wymaga zakupu praw do emisji.

TŚ: Jakie są aktualne programy dofinansowania otworów geotermalnych dla samorządów?

BN: Do końca września 2022 r. Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST) mogą ubiegać się o środki z programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, którego dysponentem jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Dofinansowanie obejmuje – uwaga –  100% kosztów kwalifikowanych. W ramach tych kosztów można sfinansować wszelkie prace związane z wykonaniem otworu do głębokości 3500 m. Warunkiem pozyskania dofinansowania jest to, aby otwór po jego odwierceniu mógł pełnić funkcję geotermalnego otworu wydobywczego. Tak więc, dofinansowanie mogą otrzymać tylko projekty, w przypadku których istnieje prawdopodobieństwo znalezienia zasobów wód termalnych – czyli wód podziemnych o temperaturze na wypływie nie mniejszej niż 20 st. C.

Kolejne dofinansowania przeznaczone są dla przedsiębiorców, którzy wykonają drugi otwór, tzw. chłonny oraz zbudują infrastrukturę geotermalną. Choć JST będą właścicielami otworów wydobywczych, to przedsiębiorcy prowadzić będą eksploatację wód termalnych i dystrybucję ciepła geotermalnego. Konieczne więc będzie tworzenie spółek, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w tym zakresie.

TŚ: Jak samorządy mogą aplikować o środki?

BN: Aplikowanie o środki na 100% dofinansowanie wykonania otworu geotermalnego wymaga złożenia stosownego wniosku do NFOŚiGW. Przygotowanie samego wniosku nie sprawia większych problemów, skomplikowane jest natomiast opracowanie wymaganych do niego załączników.

Głównym załącznikiem do wniosku o dofinansowanie jest projekt robót geologicznych, który może sporządzić osoba posiadająca uprawnienia geologiczne kategorii IV. Projekt ten musi być zatwierdzony przez Marszałka Województwa, na którego terenie planowane jest wykonanie otworu geotermalnego. Decyzja zatwierdzająca projekt robót geologicznych jest kolejnym załącznikiem.

Inne wymagane dokumenty to np. kosztorys inwestorski wykonania otworu geotermalnego, analiza możliwości energetycznego wykorzystania udostępnionych wód termalnych, analiza braku możliwości sfinansowania otworu badawczego z innych źródeł ze szczególnym uwzględnieniem zagranicznych źródeł finansowania.

Jednak, aby móc aplikować o środki finansowe, JST musi spełnić kilka warunków:

  1. musi być właścicielem działki, na której będzie wykonany otwór geotermalny,
  2. posiadać Program Gospodarki Niskoemisyjnej, w którym jako źródło ciepła rozważa się wykorzystanie zasobów geotermalnych,
  3. posiadać plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w którym jako źródło ciepła rozważa się wykorzystanie zasobów geotermalnych,
  4. na terenie gminy lub miasta musi być wybudowana sieć ciepłownicza lub musi być uprawdopodobniony dostęp do sieci ciepłowniczej.

Należy zaznaczyć, że NFOŚiGW dofinansowuje otwory tylko do głębokości 3500 m.

Pilotaż nowej części programu „Polska Geotermia Plus”

NFOŚiGW przekaże do 6 mln zł dotacji dwóm małopolskim kurortom – Krynicy-Zdrój i Rabce-Zdrój – na podjęcie działań w kierunku wykorzystywania w celach grzewczych ciepła Ziemi. Prace badawcze zostaną sfinansowane z drugiej, pilotażowej części programu priorytetowego „Polska Geotermia Plus”, którego uruchomienie 25 lipca br. ogłosił Główny Geolog Kraju.
Dotychczas na terenach uzdrowiskowych w Polsce nie wykorzystywano w celach ciepłowniczych i energetycznych geotermii. Tę sytuację może zmienić program „Wdrożenie geotermii niskotemperaturowej w gminach uzdrowiskowych – pilotaż na terenie gmin Krynica-Zdrój i Rabka-Zdrój”, będący rozszerzeniem i kontynuacją popularnego w wielu polskich samorządach programu „Polska Geotermia Plus”. Źródło: NFOŚiGW

TŚ: Czy są planowane kolejne programy dotyczące rozbudowy dotychczasowych instalacji geotermalnych?

BN: Obecnie w NFOŚiGW prowadzone są prace związane z uruchomieniem programu priorytetowego „Polska Geotermia Plus”. Program ten będzie uzupełnieniem finansowania pozyskanego na pierwszy otwór geotermalny w ramach programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”. Program „Polska Geotermia Plus” będzie umożliwiał wykonanie otworu chłonnego oraz zbudowanie całej instalacji geotermalnej. W ramach tego programu o środki finansowe mogą wnioskować przedsiębiorcy, którzy chcą pozyskiwać ciepło z zasobów geotermalnych. Uruchomienie programu powinno nastąpić w najbliższym czasie.

Natomiast w mojej ocenie obecna edycja programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” jest ostatnią szansą na pozyskanie dofinansowania w wysokości 100% na wykonanie otworu geotermalnego. Ten program, w różnych odsłonach, funkcjonuje od roku 2009. Jednak do roku 2016 JST mogły pozyskać dofinansowanie na wykonanie pierwszego otworu geotermalnego jedynie do wysokości 50% kosztów kwalifikowanych. Być może w dalszej perspektywie nastąpi powrót właśnie do tej formuły.

Tak więc, jeśli JST chciałyby wykonać otwór bez angażowania własnych środków finansowych, to do 30 września br. powinny o te środki zaaplikować do NFOŚiGW.

Dominika Adamska: Sekretarz redakcji, geograf Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Uprawnienia do emisji już niedługo w sektorze budynków i transportu. ETS2 a efektywność energetyczna (23 lutego 2024)Wszyscy będziemy elastyczni? O nowych trendach na rynku energii (13 lutego 2024)Energia geotermalna - kontynuacja projektu dofinansowanego z MF EOG (22 stycznia 2024)Wody termalne dla samorządów - gminy otrzymają dofinansowanie NFOŚiGW (24 listopada 2023)Kolektory w ciepłownictwie (26 września 2023)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony