Komu gazu? Unijni ministrowie ds. energii przychylni celowi 15% redukcji gazu

© MKiŚ

Zgromadzeni we wtorek, 26 lipca br., na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Unii Europejskiej w Brukseli, ministrowie energetyki różnych państw członkowskich wyrazili zgodę na wniosek Komisji Europejskiej dotyczący rozporządzenia mającego na celu zmniejszenie zużycia gazu⁽¹⁾. Wyniesie on 15% względem średniego zużycia gazu z ostatnich pięciu lat. Czas na jego realizację wyznaczono od 1 sierpnia do 31 marca 2023 r. Środki mają być dobierane przez państwa członkowskie indywidualnie, a porozumienie zakłada szereg dobrowolnych działań. - Możliwe środki obejmują ograniczenie zużycia gazu w sektorze energii elektrycznej, środki zachęcające do przestawienia się na inne rodzaje paliwa w przemyśle, krajowe kampanie podnoszące świadomość, ukierunkowane zobowiązania w zakresie ograniczenia ogrzewania i chłodzenia oraz środki rynkowe, takie jak aukcje między przedsiębiorstwami – czytamy w komunikacie Rady.

Kontekst i polskie stanowisko

Plan REpowerEU celowany jest w odejście od rosyjskich węglowodorów, w tym gazu. W jego kontekście rozmawiano o wspólnym wysiłku redukcyjnym. Na szali leżało definiowanie priorytetów zaopatrzenia w gaz europejskich odbiorców przemysłowych (więcej w artykule). - Nie zgadzamy się na jakiekolwiek obowiązkowe cele, którymi Komisja Europejska zobliguje kraje członkowskie do narażenia własnych odbiorców na ograniczenia dostaw gazu, aby zapewnić dostawy do przemysłu w innych państwach członkowskich. Nie możemy rozmawiać o bezpieczeństwie energetycznym na zasadzie wymuszonych rozwiązań – mówiła w czasie spotkania Anna Moskwa, minister klimatu i środowiska. Wskazała, że Polska zapełniła swoje magazyny gazu, zabezpieczyła dostawy, a infrastruktura jest gotowa na zimę. Podkreśliła, że Unia Europejska powinna teraz się skupić na solidarności z Ukrainą, której potrzebna jest pomoc „wojskowa, energetyczna i humanitarna”.

Czytaj artykuł z komentarzem Michała Kurtyki: UE wspólnie kupi gaz i zielony wodór. Ruszają prace grupy zadaniowej

Kto nie musi odchudzać zużycia gazu?

Wracając do gazu, szereg derogacji złagodzi presję na większość państw. Ustalono, że redukować zużycia nie muszą państwa członkowskie niepodłączone do sieci gazowych innych krajów UE oraz te, których sieci elektroenergetyczne nie są lub są niewystarczająco zsynchronizowane z europejskim systemem elektroenergetycznym. Kraje, które przekroczyły swoje cele w zakresie napełniania magazynowania gazu, mogą również zażądać zwolnienia, podobnie jak te, które mają duże zapotrzebowanie na gaz w swoich branżach oraz te, w których zużycie gazu wzrosło o co najmniej 8% w ciągu ostatniego roku (w porównaniu ze średnią z ostatnich pięciu lat). - Wreszcie państwa bałtyckie i wyspiarskie, takie jak Irlandia, Malta i Cypr, również są zwolnione z tego zobowiązania. Nie powinno to jednak przeszkodzić UE, zdaniem komisarz Kadri Simson, w „przejściu zimy całkowicie bezpiecznie” – pisze Natalia Gorbatko, redaktor francuskiego dziennika Actu-Ennvironnement⁽²⁾.

Przepływ gazu z Rosji do Europy. Rok 2022 na tle dostaw w latach 2016-2021.© KE

Zgodzono się na zwiększenie roli Rady w ogłaszaniu unijnego stanu alarmowego. Wprowadzany byłby on decyzją wykonawczą Rady, działającej na wniosek Komisji. Kiedy? W przypadku „znacznego ryzyka poważnego niedoboru dostaw gazu lub nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz lub jeżeli co najmniej pięć państw członkowskich, które ogłosiły stan alarmowy na szczeblu krajowym, zwróci się o to do Komisji”. Zmniejszenie zapotrzebowania na gaz stałoby się wówczas obowiązkowe dla państw, które nie korzystają z derogacji. Rozporządzenie ma obowiązywać przez rok.

Czytaj też: Albo będzie OZE, albo nie będzie żadnej energii. Przesada czy uzasadnione obawy?

Poziom zapełnienia magazynów gazu na terenie Europy wynosi obecnie 67,1%, a polskich – 98,6% (dane z 25 lipca 2022 r., wg AGSI – Agregated Gas Storage Inventory). Poziom importu gazu z Rosji w ubiegłych 5 latach wskazuje grafika.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog