Ogromne erupcje wulkanów oczami naukowców. Czy świat jest na nie przygotowany?

erupcja wulkanu
© willyam

Erupcja wulkaniczna, która miała miejsce w styczniu bieżącego roku w rejonie wysp Tonga, „powinna być dzwonkiem alarmowym” dla świata – uważają naukowcy z Uniwersytetu Birmingham oraz Uniwersytetu Cambridge⁽¹⁾. Wybuch wulkanu Hunga Tonga o magnitudzie 6.8, określany jest jako najsilniejsza erupcja w XXI wieku. Falę uderzeniową i związane z nią zaburzenia ciśnienia zarejestrowano na stacjach meteorologicznych na całym globie, także w Polsce np. na Kasprowym Wierchu. Według szacunków NASA, energia wybuchu wulkanu była „setki razy silniejsza niż eksplozja nuklearna w Hiroszimie”.

Czytaj też: Grupą najbardziej narażoną na skutki zmian klimatu są dzieci

W wyniku wybuchu zerwane zostały kable podmorskie, co na kilka dni odcięło wyspy Tonga od świata zewnętrznego, a wyrzucone do atmosfery popioły opadały setki kilometrów dalej, zagrażając bezpieczeństwu żywnościowemu regionu. - Na szczęście erupcja trwała tylko około 11 godzin. Gdyby trwała dłużej lub wystąpiła w gęściej zaludnionych obszarach lub w pobliżu dużej koncentracji ważnych szlaków żeglugowych, sieci elektrycznych lub innej kluczowej infrastruktury globalnej, miałaby reperkusje dla łańcuchów dostaw, klimatu i zasobów żywności na całym świecie – wskazują w „Nature” Michael Cassidy z Birmingham oraz Lara Mani z Cambridge.

- Świat nie jest przygotowany na tego typu zdarzenia. Trzeba zrobić więcej, aby prognozować i próbować zarządzać erupcjami wulkanów o zasięgu globalnym. Ryzyko jest większe niż się wydaje – dodają.

Prawdopodobieństwo erupcji wynosi 1:62 

Jak wskazano, badania rdzeni lodowych sugerują, że prawdopodobieństwo wystąpienia w tym stuleciu erupcji o magnitudzie 7 lub większej wynosi 1:62. - Erupcje tej wielkości powodowały w przeszłości gwałtowne zmiany klimatu i upadek cywilizacji, a także były związane z rozwojem pandemii – czytamy.

Ostatnie zdarzenie o magnitudzie 7 miało miejsce w Tambora w Indonezji w 1815 r. Szacuje się, że w wyniku erupcji, tsunami, osadzania się ciężkich skał i popiołu na uprawach i domach oraz późniejszych skutków - zginęło wówczas około 100 tys. osób. - Na całym świecie temperatury spadły średnio o około 1 °C, powodując „rok bez lata”. Wschodnie Stany Zjednoczone i znaczna część Europy znosiły masowe nieurodzaje, a wynikające z tego klęski głodu doprowadziły do ​​gwałtownych powstań i epidemii chorób – wyjaśniono.

Monitoring i identyfikacja regionów o podwyższonej wrażliwości

Naukowcy wskazują, że zmiany w cyrkulacji oceanicznej i atmosferycznej wywołane przez zmiany klimatyczne, mogą w następnym stuleciu przynieść znacznie więcej szkód. - Częstotliwość erupcji może również wzrosnąć, gdy siły geofizyczne na powierzchni planety przesuną się z powodu topnienia lodu, zmian opadów i wzrostu poziomu morza – dodano.

Tymczasem od 1950 r. tylko niespełna 27% erupcji wulkanicznych było monitorowanych za pomocą co najmniej jednego instrumentu, jak np. sejsmograf. - Ulepszone naziemne monitorowanie znanych aktywnych wulkanów - w tym pomiary sejsmiczności, uwalniania gazu i deformacji gruntu - mogłoby zapewnić lepsze wczesne ostrzeganie przed erupcjami, zwłaszcza w połączeniu z pojawiającymi się analizami wspomaganymi przez sztuczną inteligencję – czytamy.

Należałoby również zidentyfikować regiony o podwyższonej wrażliwości i ekspozycji na zagrożenia wulkaniczne. To jednak wymagałoby przeprowadzenia interdyscyplinarnych badań w celu zlokalizowania największych globalnych zagrożeń dla handlu, sektora energetycznego, infrastruktury krytycznej, bezpieczeństwa żywnościowego i wodnego oraz finansów.

Badacze przyrównują wyzwanie do ochrony Ziemi przed zderzeniem z ciałami niebieskimi. Ich zdaniem, prawdopodobne w ciągu następnego stulecia erupcje wulkanów o zasięgu globalnym będą setki razy bardziej prawdopodobne niż uderzenia asteroid i komet razem wzięte. - Wpływ klimatyczny tych zdarzeń jest porównywalny, jednak reakcja na nie jest diametralnie różna. Obrona planetarna otrzymuje co roku setki milionów dolarów dofinansowania, a zajmuje się nią kilka światowych agencji. We wrześniu misja NASA Double Asteroid Redirection Test (DART) spróbuje zmienić trajektorię asteroidy. Ten projekt będzie kosztował ponad 300 milionów dolarów. Nie ma natomiast skoordynowanych działań, ani inwestycji na dużą skalę, mających na celu złagodzenie globalnych skutków erupcji o dużych rozmiarach. To musi się zmienić – podkreślono.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska