© Kiyyah
W bogatych krajach Unii Europejskiej, takich jak Niemcy, Belgia, Szwecja i Holandia, odpadów praktycznie się nie składuje. Także w Austrii i Danii jest to mało popularna forma gospodarowania odpadami – na składowiska trafia tu mniej niż 5 proc. odpadów. Państwa te stosują głównie recykling i spalanie, a także, w mniejszym stopniu, kompostowanie i fermentację, jako bardziej efektywne ekonomicznie i przyjazne środowisku metody radzenia sobie z odpadami.
Poziom recyklingu w 2013 r. to 20 proc.
W Polsce w 2012 roku składowano 74,7 proc. odpadów komunalnych (średnia dla całej UE to 34 proc.). Prawie 12-proc. udział miało kompostowanie, nieco ponad 13-proc. - recykling materiałowy, a spalaniu odpadów przypadło jedynie 0,5 proc. na tle innych sposobów gospodarowania odpadami komunalnymi.
W 2013 roku masa odebranych odpadów komunalnych wyniosła w naszym kraju 1 020 584 302,02 Mg (w 2012 roku było to 9 074 821, 80 Mg). Z kolei masa papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, poddanych recyklingowi to 740 705,79 Mg (579 990,40 Mg rok wcześniej). Na tej podstawie wyliczono, że poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia czterech frakcji osiągnął w 2013 roku 20 proc. Do poziomu 50 proc. wymaganego przez UE w 2020 r. sporo nam jeszcze brakuje. Chcąc go osiągnąć, powinniśmy poddać recyklingowi papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło o łącznej masie 1 832 969,41 Mg. Osiągnięcie tego wymogu pozwoli nam jednocześnie przygotowywać się do sytuacji w 2025 r., gdy Unia może ustanowić całkowity zakaz składowania odpadów nadających się do recyklingu.
MŚ stawia na selektywną zbiórkę
Wśród rozwiązań mających na celu wymagane przez UE ograniczenie składowania do 35 proc. w 2020 r. wymienia się udoskonalanie instalacji do MBP, wsparcie dla różnych form produkcji biogazu i spalania odpadów, a także rozwijanie selektywnej zbiórki.
Janusz Ostapiuk, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska, zaznaczył podczas kongresu Envicon w Poznaniu, że rozwój selektywnej zbiórki odpadów to jeden z ważniejszych celów resortu na najbliższe lata. Środki na ten cel będą zabezpieczone w nowej perspektywie POIiŚ oraz w funduszach wojewódzkich i narodowym.
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych jest konieczna do zapewnienia odpadom odpowiedniej czystości. Dopiero wówczas jest możliwe wykorzystanie ich jako zasoby. Konieczność rozwijania systemu zbiórki podkreśla dr inż. Marek Gawor z Niemieckiego Centrum Badań nad Biomasą (DBFZ). Mimo coraz bardziej zaawansowanych technik sortowania, powinno się doskonalić selektywną zbiórkę odpadów. Jeżeli bowiem materiał jest lepiej posortowany u źródła, znacznie łatwiej go później przetworzyć - zaznacza specjalista. Jak mówi M. Gawor, w Niemczech, gdzie przepisy dotyczące segregacji odpadów pojawiły się już w 1991 r., w pojemnikach na odpady segregowane znajduje się zwykle od 5 do 10 proc. zanieczyszczeń, czyli system ten zasadniczo się sprawdza.
W Polsce liczba gmin, które osiągnęły wymagany poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia czterech frakcji zwiększyła się znacznie z 837 (34 proc.) w 2012 r., do 1808 (73 proc.) rok później. Wpływ na ten stan rzeczy miały na pewno liczne kampanie edukacyjne Ministerstwa Środowiska w zakresie ograniczania wytwarzania odpadów, segregacji, selektywnego zbierania i recyklingu. Ostatnie działania MŚ obejmują zapoczątkowaną w październiku kampanię internetową skierowaną do mieszkańców, jak również do gmin i przedsiębiorców, którzy szukają porad dotyczących segregacji. Gminy mogą m.in. poznać dobre praktyki dotyczące angażowania mieszkańców w segregację, z kolei przedsiębiorcy są zachęcani, by włączali recykling opakowań do przejawów społecznej odpowiedzialności biznesu, a także by stosowali ułatwienia w segregowaniu odpadów w miejscu pracy. Od listopada w stacjach telewizyjnych emitowane są także spoty Ministerstwa Środowiska będące częścią ogólnopolskiej kampanii „Segregujesz … i śmiecisz mniej”.
Zmieni się rola MBP
W miarę jak selektywna zbiórka będzie doskonalona, instalacje MBP będą dalej potrzebne, jednak ich rola i przeznaczenie się zmieni. Jak mówił podczas kongresu Envicon prof. dr hab. inż. Andrzej Jędrczak z Uniwersytetu Zielonogórskiego, konieczne będzie ich przystosowanie do rosnącej podaży strumieni selektywnie zbieranych odpadów. MBP będą więc przekształcane w instalacje przetwarzania selektywnie zbieranych bioodpadów i odpadów zielonych w kompost i biogaz (w kompostownie lub instalacje fermentacji), a także w sortownie zbieranych selektywnie odpadów materiałowych.
6 nowych spalarni, kolejne w planach
Oprócz wyżej wymienionych rozwiązań w materii postępowania z odpadami wiadomo, że w Polsce wzrośnie w najbliższych latach znacząco rola termicznych spalarni odpadów. Na razie funkcjonuje tylko jedna spalarnia w Warszawie. W ramach POIiŚ 2007-2014 jest realizowanych sześć nowych obiektów w takich miastach, jak Białystok, Bydgoszcz, Konin, Kraków, Poznań i Szczecin. Ich łączne moce przerobowe wyniosą ok. 1 mln ton, a po uruchomieniu tych obiektów potencjał odzysku energii z odpadów komunalnych wzrośnie ponad 20-krotnie. Ponadto według wpgo, kpgo i wstępnych zgłoszeń dokonanych przez marszałków wojewódzkich zamierza się zrealizować 13 nowych spalarni oraz rozbudować jedną o mocy sumarycznej około 1510 tys. Mg/rok. Plany obejmują takie miasta, jak Łódź, Tarnów, Chrzanów, Warszawa, Radom, Płock, Rzeszów, Mielec, Stalowa Wola, Gdańsk, Mysłowice, Chorzów, Koszalin i Lublin.
W Polsce istniało na koniec 2013 roku 1240 punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, 124 instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (MBP), 172 kompostownie odpadów, jedna spalarnia odpadów komunalnych oraz sześć biogazowni. Do 2020 roku wg wojewódzkich planów gospodarki odpadami zakładana jest budowa 26 kompostowni odpadów i czterech instalacji do fermentacji odpadów organicznych.
Ewa SzekalskaDziennikarz
