Strefy Czystego Transportu – poradnik dla miast

strefa czystego transportu
© scharfsinn86

Jak tworzyć Strefy Czystego Transportu (SCT)? Na to pytanie odpowiada Unia Metropolii Polskich (UMP) oraz Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA), które przygotowały opracowanie⁽¹⁾ zawierające zbiór najlepszych praktyk w zakresie tworzenia SCT. - Strefy czystego transportu to coraz popularniejsze w Europie rozwiązanie adresujące jedno z najpoważniejszych wyzwań XXI w. – wysoki poziom emisji zanieczyszczeń z transportu drogowego. Dzięki SCT powietrze, którym oddychamy, może być znacznie czystsze, a miasta cichsze, mniej zakorkowane i bardziej przyjazne dla wszystkich interesariuszy: od mieszkańców i turystów po prowadzących w nich działalność przedsiębiorców – mówi Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSPA.

- Raport, który mamy wraz z PSPA przyjemność Państwu przekazać, to sporo cennych wskazówek dla naszych samorządów. Mamy nadzieje, że będzie pomocny i choć trochę wyjaśni, jak Stefy Czystego Transportu mogą powstawać w naszych miastach – dodaje Tomasz Fijołek, dyrektor zarządzający UMP.

Przypominamy, na mocy nowelizacji ustawy o elektromobilności, już od stycznia br. samorządy mogą wyznaczać takie strefy.

320 stref w Europie, ani jednej w Polsce

Od 2019 r. liczba stref niskiej emisji (ang. Low Emission Zone, LEZ) wzrosła o 40%. Obecnie terenów objętych ograniczeniem wjazdu dla określonych kategorii pojazdów na terenie Europe jest ponad 300. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez HEAL Polska, najwięcej LEZ zlokalizowanych jest we Włoszech – 172. Dalej wymienia się Niemcy - 78 LEZ-ów, Wielką Brytanię – 17, Holandię – 14 oraz Francję – 8. W Polsce natomiast tego typu stref wciąż brak. Wkrótce jednak może się to zmienić.

Z danych przedstawionych przez Fundację Promocji Pojazdów Elektrycznych (FPPE) wynika, że kilka polskich miast rozpoczęło prace w tym zakresie. To m.in. Kraków i Warszawa, do listy zainteresowanych stworzeniem SCT dopisuje się ponadto Gdynię, Szczecin, Poznań, Toruń, Sosnowiec, Dąbrowę Górniczą, Wałbrzych, Koszalin i Słupsk.

Czytaj też: Mobilność w mieście. Przykłady z zagranicy wskazują, że niezbędny jest rozwój stref czystego transportu

ABC ustanawiania Strefy Czystego Transportu

UMP i PSPA wskazują osiem głównych etapów tworzenia SCT. Na początku należy przeprowadzić weryfikację, czy na terenie gminy zanieczyszczenia z transportu drogowego negatywnie oddziałują na zdrowie ludzi i środowisko. Informacje te mogą pochodzić m.in. z badań opinii mieszkańców, Wojewódzkich Programów Ochrony Powietrza (POP), opracowań o charakterze naukowym oraz pomiarów emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu. Jako kolejny krok w tworzeniu SCT wymienia się realizację kampanii informacyjno-edukacyjnej uwzględniającej wyniki badań emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu – zarówno na etapie przygotowawczym, jak i po implementacji strefy. Kluczowym etapem jest ponadto analiza obszaru, gdzie ustanowienie SCT jest możliwe i wskazane.

Dalej wskazuje się na potrzebę określenia sposobu organizacji ruchu, wysokości potencjalnych opłat oraz sposobu ich poboru, określenie warunków wjazdu oraz oznakowania obszaru i pojazdów, a także określenie kategorii pojazdów uprawnionych do nieograniczonego wjazdu do strefy na mocy uchwały rady gminy. Prócz samego ustanowienia strefy kluczowe jest ponadto przeprowadzenie kompanii informującej mieszkańców o terminie wdrożenia Strefy oraz warunkach jej funkcjonowania oraz ewaluację funkcjonowania Strefy.

- Formalne ustanowienie Strefy Czystego Transportu odbywa się na podstawie uchwały rady gminy, stanowiącej akt prawa miejscowego. Projekt uchwały powinien uwzględniać (obligatoryjnie) m.in. granice Strefy i sposób organizacji wjazdu w jej obręb. Do fakultatywnych elementów projektu należy m.in. harmonogram wprowadzania kolejnych obostrzeń w zakresie ograniczeń wjazdu – czytamy w opracowaniu.

Czytaj też: Miejski transport przyjazny mieszkańcom i środowisku. Jak to robią w Krakowie?

Jak dodano, schemat przyszłego rozwoju Strefy powinien zostać ustalony już na etapie jej tworzenia w celu podwyższenia stopnia koordynacji działań zaangażowanych podmiotów z obszaru administracji publicznej oraz umożliwienia odpowiedniego przygotowania się interesariuszom (w szczególności mieszkańcom i lokalnym przedsiębiorcom) m.in. poprzez zaplanowanie wymiany samochodów. - Przyjmuje się, że każdy z kolejnych etapów wdrażania ograniczeń powinien wykluczać około 10% pojazdów poruszających się po terenie SCT – czytamy.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.