Ile plastikowych reklamówek zużywamy każdego roku?

© Syda Productions

Jak wynika z danych Europejskiego Urzędu Statystycznego (Eurostat) Europejczyk zużywa rocznie średnio około 93 lekkich plastikowych toreb na zakupy o grubości mniejszej niż 50 mikrometrów. To jednak średnia dla 27 państw członkowskich UE, w poszczególnych państwach widać znaczne różnice w tym zakresie⁽¹⁾.

Największe zużycie lekkich toreb plastikowych na jednego mieszkańca odnotowano w takich państwach jak Litwa (332), Łotwa (284), Czechy (247) i Bułgaria (198). Duże zużycie lekkich toreb na zakupy widoczne jest także na Cyprze (154), w Estonii (152), Hiszpanii (152), Szwecji (149), Finlandii (148) czy Norwegii (139).

Najmniej jednorazówek – znacznie poniżej europejskiej średniej – zużywają natomiast Portugalczycy (8), Belgowie (17) oraz Polacy (23). Z danych Eurostat wynika ponadto, że Polacy zużywają każdego roku średnio 17 toreb na zakupy o grubości większej  niż 50 mikrometrów.

Dane te wzbudzają jednak podejrzenia specjalistów związanych z branżą gospodarki odpadami. Jak mówi w rozmowie z Teraz Środowisko Piotr Barczak, specjalista ds. polityk odpadowych w European Environmental Bureau oraz współzałożyciel Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste, nie wiadomo, jaką metodologię zastosowano w kwestii sprawozdawczości.

- Patrząc na te dane nie jestem pewny, jaka metodologia została zastosowana. To nie możliwe, że Polska ma jedne z najniższych wskaźników, mniejsze nawet niż kraje, które od wielu lat dysponują narzędziami redukcji zużycia jednorazowych torebek plastikowych - jak np. Irlandia. Nie wiem, kto i na jakiej podstawie wysłał informacje o jedynie 23 torebkach plastikowych zużywanych przez jednego mieszkańca Polski – komentuje Piotr Barczak. I jak dodaje – dane te w zestawieniu z szacunkami Ministerstwa Klimatu i Środowiska tym bardziej są zaskakujące. - To jest dziwne, bo jeszcze kilka lat temu mieliśmy ponad 300 torebek na mieszkańca rocznie – dodał.

Przychody do budżetu i dane MKiŚ

Przypominamy, w kwietniu 2015 r. Parlament Europejski przyjął przepisy mające na celu ograniczenie użytkowania plastikowych toreb. Unijne przepisy nałożyły wówczas na państwa członkowskie obowiązek ograniczenia zużycia lekkich plastikowych toreb na zakupy. W Polsce na mocy nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadzono opłatę za torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości od 15 do 50 mikrometrów. W wyniku nałożenia tzw. opłaty foliówkowej w jednostkach handlowych zaczęły pojawiać się jednak torby z tworzywa sztucznego o grubości niewiele powyżej 50 mikrometrów, dzięki czemu nie podlegały dodatkowej opłacie. W związku z tym 1 września 2019 r. weszła w życie zmiana ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która objęła opłatą recyklingową także pozostałe torby na zakupy z tworzywa sztucznego, tj. torby o grubości materiału równej i powyżej 50 mikrometrów.

Jak informuje nas Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ), „celem opłaty recyklingowej od plastikowych toreb jest zmniejszenie wolumenu odpadów, który w bardzo małej części trafia do ponownego obiegu”. - Należy wyróżnić dwa okresy - 2018 i 2019 rok do września, kiedy opłata recyklingowa była pobierana wyłącznie za lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego oraz od września 2019 r., kiedy opłatą objęto również torby grubsze od lekkich. Z tego też względu w międzyczasie zmieniał się sposób rozliczeń pobranej opłaty (z rocznego na kwartalny), w związku z czym wpływy za 2018 i 2019 r. są szacunkami. Wpływy w 2018 r. wyniosły ok. 71 mln zł, 2019 r. - ok. 90 mln zł, 2020 r. - ok. 176,5 mln zł, 2021 r. - ok. 172,5 mln zł – przekazał resort w odpowiedzi na zapytanie redakcji.

MKiŚ podał ponadto, że zużycie toreb na zakupy „było szacunkowo równe”. Jak podano, w 2018 r. wynosiło ok. 9 sztuk na mieszkańca, w 2019 r. - 8,75 (lekkie torby) oraz 16,44 (torby grubsze od lekkich) sztuki na mieszkańca, przy czym – podaje MKiŚ - w odniesieniu do zużycia toreb pozostałych na poziomie 16,44 sztuki na mieszkańca należy mieć na uwadze, że jest to zużycie roczne, a opłata recyklingowa na te torby zaczęła obowiązywać dopiero 1 września 2019 r. W 2020 r. zużycie plastikowych toreb na zakupy wyniosło ok. 23,06 sztuk na mieszkańca, a w 2021 r. - ok. 22,6 sztuk na mieszkańca (na podstawie danych o liczbie ludności z 30.06.2021, dane na 31.12.2021 nie są jeszcze dostępne).

- Zakładanym celem było ograniczenie zużycia lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, a później także toreb o grubości powyżej 50 mikrometrów. Mając na uwadze, że szacunkowe zużycie toreb na zakupy z tworzywa sztucznego przed wprowadzeniem opłaty recyklingowej wynosiło ok. 300 sztuk na mieszkańca należy uznać, że cel regulacji został osiągnięty – dodało ministerstwo.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska