Panele fotowoltaiczne a recykling. Kto będzie je przetwarzał?

Paweł Lesiak
Wiceprezesem Interzero Organizacji Odzysku Opakowań S.A.

TŚ: Pod szyldem Interzero działają cztery spółki, które zajmują się usługami środowiskowymi. Jedną z nich jest Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego. Jak ocenia Pan projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wyboru metody oraz sposobu obliczania rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego⁽¹⁾? Czy wydzielenie frakcji paneli fotowoltaicznych (PV) to dobry krok?

Paweł Lesiak (PL): Jest to dobry krok i nie ukrywam, że z zadowoleniem przyjęliśmy zapisy projektu. Jako branża od pewnego czasu sygnalizowaliśmy resortowi klimatu potrzebę zmiany przepisów nakładających obowiązek zbiórki elektroodpadów z fotowoltaiki, których na rynku po prostu nie ma.

TŚ: To może wyjaśnijmy dokładniej problem, jaki zaistniał wraz z pojawieniem się na rynku nowej kategorii elektrosprzętu.

PL: W ostatnich 2-3 latach nastąpił dynamiczny wzrost liczby montowanych w Polsce paneli fotowoltaicznych. Ze względu na ich długą żywotność, nawet do 20 lat, nie uległy one zużyciu. Oznacza to, że jeśli chcemy zapewnić odpowiednie poziomy ich recyklingu, to fizycznie nie ma jak tego zrobić. Spodziewamy się dalszego dynamicznego rozwoju fotowoltaiki, co spotęgowałoby problem. Dotychczas obowiązujące przepisy dotyczące obliczania poziomów zbierania tej frakcji nie przystawały do rzeczywistości.

TŚ: Co zmieni nowe rozporządzenie?

PL: Projekt rozporządzenia wyodrębnia panele fotowoltaiczne jako oddzielną kategorię sprzętu, dla której roczny poziom zbierania oblicza się jako procent masy zużytego sprzętu wytworzonego na terytorium kraju. To bardzo racjonalne rozwiązanie, pozwalające spełnić obowiązki nałożone na przedsiębiorców.

TŚ: Ale przyjdzie taki czas, że wyeksploatowanych paneli PV będzie na rynku coraz więcej. Czy branża recyklingowa jest na to gotowa?

PL: Obecnie nie, dlatego uważamy, że za wspomnianym rozporządzeniem powinny pójść zachęty finansowe dla inwestorów. Dzięki temu Polska byłaby przygotowana na czekające ją wyzwanie związane z recyklingiem paneli. A, jak mówią inwestorzy, z którymi rozmawiamy, jest ono poważne.

TŚ: Na czym polega to wyzwanie?

PL: W panelach PV nie ma cennych surowców, które zapewniałyby opłacalność procesu ich przetwarzania, szczególnie przy obecnych kosztach energii elektrycznej. Po rozdzieleniu poszczególnych elementów np. szkła hartowanego i tworzyw sztucznych może się okazać, że najcenniejsza jest obwoluta aluminiowa, o ile wyprodukowano ją z tego materiału. Obawiam się, że za kilka lat, kiedy nastąpi nasycenie rynku, część firm wprowadzających panele zniknie, a odpady po nich zostaną. Gdzie je wtedy przetworzymy i kto za to zapłaci?

TŚ: Czy to oznacza, że powinniśmy inwestować w recykling paneli fotowoltaicznych już teraz?

PL: Na pewno jest to właściwy moment, aby przeanalizować sytuację i podjąć kroki zaradcze. Wiemy, że instalacje do recyklingu PV powinny powstać w najbliższych latach. Takich zakładów nie buduje się z dnia na dzień. Jest wiele potencjalnych mechanizmów wsparcia np. w formie ulg podatkowych dla inwestorów, czy partycypacji branży fotowoltaicznej w budowę zaplecza dla recyklingu jej produktów. Jako Interzero bierzemy pod uwagę różne opcje, włącznie z mobilnymi instalacjami.

TŚ: Jednak, żeby zacząć działać potrzebny jest ten pierwszy krok, czyli projekt rozporządzenia musi stać się obowiązującym prawem.

PL: Dlatego całej branży zależy na tym, żeby zostało ono przyjęte jeszcze w IV kwartale 2022 r., a nie w styczniu 2023 r. Wiąże się to z konkretnymi kosztami. Biorąc pod uwagę dotychczasowy konstruktywny dialog w tej kwestii jestem dobrej myśli.

TŚ: Najbardziej oczekiwaną regulacją jest jednak implementacja nowego modelu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), o czym rozmawialiśmy już niemal rok temu na Teraz Środowisko. Jak ta sytaucja rezonuje na Interzero, największą Organizację Odzysku Opakowań w Polsce?

PL: Rzeczywiście, cała branża, w tym my, czekamy na ostateczny projekt dotyczący ROP, który nakładałaby nowe obowiązki na wprowadzających opakowania i modernizowałby polski system gospodarki opakowaniowo-odpadowej. Zgodnie z jego założeniami branża przetwórców odpadów opakowaniowych otrzyma zwiększone środki na prowadzenie i rozwój swojej działalności. Obecnie moment wprowadzenia tych przepisów nie jest znany. A już 5 stycznia 2023 r. minie termin dostosowania systemów odpowiedzialności producenta do wymagań unijnej dyrektywy.

TŚ: Czyli czekamy…

PL: Czekamy, ale nie z założonymi rękami. Jako Interzero aktywnie uczestniczymy w konsultacjach i debatach, prowadzimy rozmowy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Opowiadamy się jednoznacznie za rozwiązaniami, które są zgodne z dyrektywą odpadową i służą polskim przedsiębiorcom. Rozumiemy, że moment jest bardzo trudny, szaleje inflacja, mamy kryzys energetyczny w Europie, o sytuacji geopolitycznej nie wspominając. Być może te czynniki sprawiają, że ministerstwo jeszcze nie opublikowało nowego projektu.

TŚ: Ale za to ministerstwo opublikowało właśnie nowy projekt systemu depozytowo-kaucyjnego.

PL: Rzeczywiście, został opublikowany 7 października tego roku. Zgodnie z treścią projektu system depozytowo-kaucyjny ma zacząć obowiązywać od 2025 r. Tempo prac w tym zakresie, a także lipcowy projekt ustawy implementującej przepisy zawarte w unijnej dyrektywie plastikowej (SUP – Single Use Plastic), pokazują, że strona rządowa faktycznie planuje jak najszybsze wprowadzenie tych dwóch projektów. System depozytowo-kaucyjny, SUP i ROP mają się wzajemnie uzupełniać oraz stworzyć nową rzeczywistość dla wprowadzających produkty w opakowaniach oraz branży recyklingowej.

Czytaj też: Dyrektywa SUP w Polsce - na poważnie, czy z przymrużeniem oka? Biznes czeka na ramy prawne

TŚ: A propos recyklerów, jak ta branża radzi sobie z kryzysem energetycznym?

PL: Recyklerzy na ile mogą, ratują się inwestycjami w odnawialne źródła energii. To jednak nie pokryje zapotrzebowania tej energochłonnej branży. Dlatego potrzebuje ona wsparcia państwa, o co zresztą niedawno apelowała do premiera Mateusza Morawieckiego. W pełni popieramy te postulaty, zresztą podnosiliśmy tę kwestię na różnych forach. Bez recyklerów, Polska nie osiągnie odpowiednich poziomów recyklingu, za co grożą naszemu krajowi wysokie kary.

TŚ: W jaki sposób Interzero może pomóc przedsiębiorcom w tej sytuacji?

PL: Niestety na ceny energii nie mamy żadnego wpływu, ale oferujemy ponad 40 usług i produktów dla biznesu, które wspierają optymalizację kosztów działalności. Są to m.in. środowiskowe usługi doradcze obejmujące, sprawozdawczość, badania i analizy opakowań, audyty instalacji i magazynowania odpadów oraz raportowanie itd. Koncentrujemy się na środowisku i zamykaniu obiegu, m.in. przekonujemy do zwiększenia udziału w rynku opakowań wielokrotnego użytku.

Z tą filozofią działania wiąże się również zmiana naszej nazwy z Interseroh, w której akcent był postawiony na surowce, na Interzero, gdzie podkreślamy działania w kierunku zero waste i zdecydowanego kursu na gospodarkę cyrkularną. Mamy ambicję wspierać naszych klientów w wyborze i wdrażaniu tych idei w biznesie. Z satysfakcją stwierdzam, że przedsiębiorcy są bardzo świadomi środowiskowo. Mimo, iż wciąż nie ma ROPu, to biznes nie czeka i podejmuje mnóstwo wartościowych inicjatyw. Wiem to, ponieważ wykonujemy setki audytów i analiz np. opakowań, co świadczy o tym, że przedsiębiorcy chcą już teraz przygotować się do wymogów unijnych. Widać, że biorą sprawy w swoje ręce, myślą o konkurencyjności i śladzie węglowym.

TŚ: I teraz dodatkowo w sukurs mogą im przyjść innowacje.

PL: Zgadza się, bo oprócz przejmowania obowiązku od przedsiębiorców wprowadzających na rynek opakowania albo sprzęt elektryczny i elektorniczny oraz usług doradczych, zapewniamy zaplecze techniczne, które pozwala zamknąć obieg. Mamy urządzenia i maszyny, takie jak: inteligentne kosze ułatwiające segregację odpadów, pojemniki informujące przez internet spółkę oczyszczania miasta o poziomie ich zapełnienia, maszyny kompostujące Oklin, butelkomaty Sielaff (zobacz video), z których model SiVario 2020 został wyróżniony złotym medalem MTP na targach POLECO.

Rozwijamy też usługi cyfrowe jak Platforma Odpadowa Interzero, platforma edukacyjna Interzero Academy, czy platforma ecommerce, poprzez którą można zdalnie sprawdzić czy podlega się obowiązkowi, wyliczyć wartość umowy i nawiązać z nami współpracę.

Czytaj też: Butelkomat i konsumenci – jak to działa w rzeczywistości?

TŚ: Co planujecie w najbliższej przyszłości?

PL: Wkrótce będziemy oferowali nową usługę polegającą na regeneracji sprzętu elektronicznego, telefonów komórkowych czy drukarek. To kolejny krok w kierunku zamykania obiegu na wszystkich możliwych polach i działań w duchu zero waste, zgodnie z filozofią naszej firmy.

-----------

Artykuł powstał we współpracy z firmą Interzero