Zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa Komisja Europejska zatwierdziła polski program częściowo rekompensujący przedsiębiorstwom energochłonnym wyższe ceny energii elektrycznej wynikające z kosztów pośrednich emisji w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji („ETS”).
Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: Program o wartości 10 mld euro pozwoli Polsce zmniejszyć ryzyko ucieczki emisji gazów cieplarnianych w sektorach energochłonnych. Jednocześnie zachowane zostaną zachęty do opłacalnej dekarbonizacji polskiej gospodarki, zgodnie z celami Zielonego Ładu, a nadmierne zakłócenia konkurencji będą ograniczane.
Polski środek pomocy
Zgłoszony przez Polskę program, którego całkowity szacunkowy budżet wynosi 10 mld euro (45 435 mln zł), częściowo pokryje wyższe ceny energii elektrycznej wynikające z wpływu opłat emisyjnych na koszty wytwarzania energii elektrycznej (tzw. „koszty pośrednie emisji”) poniesione w latach 2021–2030. Środek ma na celu zmniejszenie ryzyka „ucieczki emisji”, czyli sytuacji, w której przedsiębiorstwa przenoszą swoją produkcję do krajów spoza UE prowadzących mniej ambitną politykę klimatyczną, co skutkuje zwiększeniem ogólnego poziomu emisji gazów cieplarnianych na całym świecie.
Środek przyniesie korzyści przedsiębiorstwom działającym w sektorach narażonych na ryzyko ucieczki emisji, wymienionych w załączniku I do Wytycznych w sprawie niektórych środków pomocy państwa w kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 r. („wytyczne w sprawie pomocy państwa w ramach ETS”). Sektory te ponoszą znaczne koszty energii elektrycznej i są szczególnie narażone na międzynarodową konkurencję.
Kwalifikujące się przedsiębiorstwa otrzymają rekompensatę w postaci częściowego zwrotu kosztów pośrednich emisji poniesionych w poprzednim roku, przy czym płatność końcowa nastąpi w 2031 r. Maksymalna kwota pomocy na beneficjenta wyniesie 75% poniesionych kosztów pośrednich emisji. W niektórych przypadkach maksymalna kwota pomocy może być jednak wyższa, aby ograniczyć pozostałe poniesione koszty pośrednie emisji do 1,5% wartości dodanej brutto przedsiębiorstwa. Dodatkowa pomoc przyznana w celu ograniczenia pozostałych kosztów pośrednich emisji nie przekroczy jednej trzeciej zwykłej rekompensaty opartej na intensywności pomocy wynoszącej 75%. Kwotę pomocy oblicza się na podstawie wskaźników efektywności zużycia energii elektrycznej, które motywują beneficjentów do oszczędzania energii.
Aby kwalifikować się do otrzymania rekompensaty, beneficjenci muszą: (i) wdrożyć niektóre zalecenia z audytu energetycznego, (ii) co najmniej 30% zużywanej energii elektrycznej pobierać z odnawialnych źródeł energii (czyli muszą mieć gwarancje pochodzenia, umowy zakupu odnawialnej energii elektrycznej lub instalacje do samodzielnej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych) lub (iii) zainwestować co najmniej 50% kwoty pomocy w projekty prowadzące do znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przez ich instalacje.
Ocena Komisji
Komisja oceniła środek zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa, a szczególnie z wytycznymi w sprawie pomocy państwa w ramach ETS.
Komisja uznała, że program jest konieczny i odpowiedni, aby wspierać przedsiębiorstwa energochłonne w radzeniu sobie z wyższymi cenami energii elektrycznej. Pozwala on też uniknąć przenoszenia przez przedsiębiorstwa produkcji do krajów spoza UE prowadzących mniej ambitną politykę klimatyczną, co skutkuje zwiększeniem ogólnego poziomu emisji gazów cieplarnianych. Ponadto Komisja stwierdziła, że program spełnia wymogi dotyczące audytów energetycznych i systemów zarządzania określone w wytycznych w sprawie pomocy państwa w ramach ETS. W związku z tym wspiera on cele UE w zakresie klimatu i środowiska oraz cele określone w Europejskim Zielonym Ładzie. Komisja stwierdziła ponadto, że przyznana pomoc jest ograniczona do niezbędnego minimum i nie będzie miała nadmiernego negatywnego wpływu na konkurencję i wymianę handlową w UE.
W związku z tym Komisja zatwierdziła polski program pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.
Kontekst
Europejski Zielony Ład, przedstawiony przez Komisję 11 grudnia 2019 r., ma sprawić, że do 2050 r. Europa stanie się pierwszym kontynentem, który osiągnie neutralność klimatyczną. ETS jest kluczowym elementem polityki UE na rzecz walki ze zmianą klimatu oraz jej głównym narzędziem ograniczania emisji gazów cieplarnianych w sposób opłacalny. 30 czerwca 2021 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły Europejskie prawo o klimacie, zatwierdzające wiążący cel polegający na redukcji emisji o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r.
W kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 r. Komisja przyjęła 21 września 2020 r. zmienione wytyczne w sprawie pomocy państwa w ramach ETS jako część modernizacji wszystkich narzędzi zapobiegania ucieczce emisji związanych z unijnym systemem handlu emisjami, takich jak przydział bezpłatnych uprawnień do emisji CO2. Zmienione wytyczne w sprawie pomocy państwa w ramach ETS weszły w życie 1 stycznia 2021 r. wraz z rozpoczęciem nowego okresu rozliczeniowego ETS. Będą one obowiązywać do 2030 r., a śródokresową aktualizację niektórych elementów przewidziano na 2025 r.
Jawna wersja dzisiejszej decyzji zostanie udostępniona pod numerem SA.64719 (w rejestrze pomocy państwa) na stronie internetowej Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym konkurencji.
Źródło: KE
