Rusza szczyt klimatyczny. Przedstawiamy najważniejsze informacje przed COP27W Sharm-el-Sheikh w Egipcie rusza właśnie najważniejsze w roku wydarzenie dotyczące polityki klimatycznej, COP27, czyli konferencja stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang. UNFCCC, United Nations Framework Convention on Climate Change). Miejscowa prezydencja jest zaangażowana w tematy kluczowe dla tzw. krajów Południa (więcej w ramce). Egipt m.in. wstawi się za całą Afryką, by priorytetowo potraktować adaptację do zmian klimatu kontynentu, który intensywnie odczuwa ich skutki, mimo że jest najniższym emitentem gazów cieplarnianych (GHG) na naszej planecie (emituje ok. 4% światowych emisji CO2, patrz: mapa światowych emisji).
– COP to jedyne miejsce, gdzie rozmawiać mogą wszystkie państwa świata. Te które są stronami konwencji, ale i te, które mają status obserwatorów (np. Watykan) – mówił Marcin Kowalczyk, szef sekcji klimatycznej WWF Polska, podczas webinaru poprzedzającego konferencję.COP27 w skrócie
Konferencja klimatyczna COP27 w Sharm-el-Shejk w Egipcie odbywa się w dniach 6-18 listopada 2022 r.. W tym roku organizuje ją grupa afrykańska (jest 5 grup: Afryka, Azja, Ameryka Łacińska i Karaiby, Europa Środkowo-Wschodnia, Europa Zachodnia i Ameryka Północna). Prezydencja naturalnie podkreśla najważniejsze dla danej grupy tematy. Główną ambicją prezydencji egipskiej jest zajęcie się kwestiami z koszyka finansowania, adaptacji oraz mechnizmu szkód i strat (loss and damage). Istotne będą z pewnością rozmowy wokół celów redukcyjnych (NDC's) oraz finansowania mechanizmu szkód i strat.
COP27 to tzw. COP przejściowy, punkty agendy obejmują prace nad tematami, które będą konkludowane za rok (np. Global Stocktake) i za dwa lata (np. Nowy cel finansowy). To jak poprowadzi rozmowy strona europejska, zaważy na jej wiarygodności oraz pozycji negocjacyjnej na COP28.
Hipokryzja klimatyczna UE?
COP27 będzie musiał przywrócić zaufanie krajów rozwijających się do krajów bogatych i rozwiniętych poprzez większe finansowanie na rzecz klimatu, m.in. na potrzeby adaptacji do jego zmian. Podczas COP15 w Kopenhadze w 2009 r. bogate kraje zobowiązały się do zwiększenia pomocy dla krajów rozwijających się do 100 miliardów dolarów amerykańskich rocznie do 2020 r., tak aby te mogły przystosować się do zmian klimatu i zredukować swoje emisje. Deklarowane na 2020 r. finansowanie wyniosło 83,3 mld dolarów. - Cel nie został wypełniony w 100%, co powoduje zachwianie zaufania państw rozwijających się - mówił Marcin Kowalczyk.
Co na to Unia Europejska? W swoim mandacie negocjacyjnym wskazała, że jest największym donatorem środków, a od 2013 r. podwoiła swoje kontrybucje. Jak wyjaśniają nam eksperci, w języku polityki oznacza to, że Unia spełnia swoje zobowiązania i czeka na inne bogate kraje, aby także zwiększyły finansowanie.
- COP27 będzie niewygodny dla Europy. Europa przeszukuje świat w poszukiwaniu nowych dostaw gazu, przebija w stawce biedniejsze narody, jednocześnie utrzymując sprzeciw wobec rozwoju rezerw na użytek krajowy. Europejczycy są oskarżani o hipokryzję klimatyczną, zarzuty prawdopodobnie zostaną powtórzone podczas COP, który ma miejsce w Afryce – komentuje sytuację Michał Kurtyka, prezydent COP24, były minister klimatu i środowiska, w stanowisku przygotowanym dla Atlantic Council. Jak Europa może utrzymać dotychczasowy status lidera? - Europa może odzyskać międzynarodowe przywództwo w dziedzinie klimatu, wspierając niskoemisyjny, bezpieczny energetycznie wzrost, wraz z partnerami w Afryce i krajach rozwijających się. Dzięki bardziej konstruktywnej dyplomacji gazowej ze światem rozwijającym się i przyspieszeniu dekarbonizacji wewnętrznej, Europa może zacząć naprawiać swoją uszkodzoną wiarygodność klimatyczną – twierdzi Kurtyka.
Wracając do kwestii finansowych, apetyt krajów rozwijających się nie słabnie. Kością niezgody może stać się finansowanie mechanizmu loss and damage. W skrócie rzecz ujmując: kraje rozwijające się chcą pociągnąć kraje rozwinięte (które odpowiadają za gros emisji GHG) do finansowych rekompensat za straty związane ze skutkami zmian klimatu. Mówi się o oddzielnym, nowym mechanizmie dedykowanym temu celowi.
W tematyce finansów klimatycznych (ang. climate finance) opublikowano w tym tygodniu cztery raporty(1), zbierające informacje nt. przepływów finansowych i ich źródeł, zapewnienia ich transparentności i adekwatności oraz definiowania finansowania klimatycznego.
Po co to wszystko?
Wiarygodność nie jest jedynie unijną piętą achillesową. W ubiegłym roku w Glasgow 193 kraje zobowiązały się do przygotowania nowych planów redukcji emisji (tzw. NDC, patrz definicja NDC) do 2030 roku. Miały być gotowe na COP27. Póki co, na koniec września, tylko 24 kraje - w tym Indonezja, Indie, Australia czy Egipt - złożyły nowy NDC.
Liczba to jedno, ale krytykuje się również ich poziom ambicji. Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) podkreślał w ostatnim raporcie, że nowe NDC złożone od ubiegłego roku, zmniejszą globalne emisje o mniej niż 1% (perspektywa 2030 r.). Co więcej, Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) wskazuje, że w 2021 r. „nowe rekordy” pobiły również stężenia trzech głównych gazów cieplarnianych w atmosferze [dwutlenku węgla (CO2), metanu (CH4) i podtlenku azotu (N2O)] .
- Zobowiązania zerowe netto nie są nic warte bez planów, polityk i środków służących ich osiągnięciu - ostrzega Antonio Guterres, sekretarz generalny ONZ. Najnowsze dane naukowe Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) wskazują, że emisje muszą zostać zmniejszone o 45% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2019 r., aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C i osiągnąć cel Porozumienia paryskiego. Przykładów skutków globalnego ocieplenia nie trzeba daleko szukać: Europa jest najszybciej ocieplającym się regionem świata.
Nie rozwiązywać jednych kryzysów kosztem drugich
- Sytuacja geopolityczna i gospodarcza sprawia, że pojawiają się głosy, by odkładać politykę klimatyczną na później, co jest poważnym błędem – mówiła Urszula Stefanowicz z Koalicji Klimatycznej podczas webinaru. - Musimy szukać rozwiązań, które rozwiązują wiele z tych kryzysów. Nie możemy rozwiązywać jednych kosztem drugich – dodała.
Prof. Zbigniew Karaczun odniósł się do ostatniego apelu Koalicji o odblokowanie OZE. - Apel komitetu naukowego jest reakcją na to, że potrzebujemy bardzo zdecydowanej transformacji energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych – podkreślał.
Czytaj: Plan naukowców na przeciwdziałanie kryzysom
Co przyniesie COP27?
Rezultatem COP27 będzie szereg decyzji na poziomie poszczególnych obradujących organów technicznych (COP, CMP, CMA, SBSTA, SBI – definicje zawiera słownik negocjacji klimatycznych), które będą wyznacznikiem na dalsze konferencje. Padną też z pewnością deklaracje polityków, państw i przedstawicieli biznesu o zaangażowaniu na rzecz klimatu, które zazwyczaj nie mają wiążącego charakteru.
Postępom konferencji będziemy przyglądać się na łamach naszej rubryki #COP, podobnie jak to miało miejsce podczas relacji Teraz Środowisko z COP24 w Katowicach.
Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog
Materiał został przygotowany we współpracy z francuską redakcją Actu-Environnement.comPrzypisy
1/ Cztery raporty dotyczące finansów klimatycznych dostępne na stronie UNFCCC:<br />https://unfccc.int/news/four-new-reports-set-scene-for-discussions-on-climate-finance-at-cop27
