© Interzero
Ekologia jest na czasie. Z licznych raportów wynika, że szczególnie wśród przedstawicieli młodszego pokolenia rośnie świadomość odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego. Niezwykle optymistyczny obraz wyłania się z badań dotyczących segregacji odpadów. W Polsce zadeklarowało, że robi to 95% (CBOS, 2020) lub 96% („Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski”, 2020 r.) respondentów.
Czy jednak rzeczywiście jest aż tak dobrze? W badaniu przeprowadzonym przez ARC Rynek i Opinia i FOB w 2019 r., jedynie 15% właściwie posegregowało przykładowe odpady. Wydaje się więc, że przed polskim społeczeństwem jeszcze sporo nauki, a obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych nałożony przez ustawodawcę na wprowadzających nadal ma sens.
Obowiązek podnoszenia ekoświadomości
Obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych spoczywa na wprowadzających opakowania, baterie oraz sprzęty elektryczne i elektroniczne. Stawki są liczone na podstawie danych z poprzedniego roku kalendarzowego i wynoszą:
- 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu
- 0,1% przychodów netto z tytułu wprowadzania do obrotu sprzętu elektrycznego i elektronicznego
- 0,03 PLN za kilogram wprowadzonych do obrotu baterii lub akumulatorów
Te środki należy przeznaczyć na kampanię, którą można przeprowadzić samodzielne, albo za pośrednictwem organizacji odzysku, albo poprzez wpłacenie odpowiedniej kwoty na rachunek właściwego Urzędu Marszałkowskiego.
– Każdy z tych trzech sposobów jest właściwy do spełnienia obowiązku. Za jego rozliczeniem przez organizację odzysku przemawiają przede wszystkim wygoda, oszczędność czasu własnych pracowników i profesjonalne przeprowadzenie kampanii. W Interzero pracuje nad nimi mój zespół, złożony z ekoedukatorów, ekspertów ds. ochrony środowiska i specjalistów ds. komunikacji. Dodam, że poza realizowaniem własnych kampanii prowadzimy je również we współpracy z naszymi klientami – mówi Paulina Katarzyna Oniszk, kierowniczka Zespołu Edukacji Ekologicznej w Interzero (wcześniej Interseroh przyp. red.), w ramach, której działają organizacja odzysku opakowań oraz organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Jak zaszczepić wrażliwość ekologiczną w społeczeństwie?
Celem publicznych kampanii edukacyjnych jest podnoszenie świadomości ekologicznej w zakresie odpowiedniego postępowania z odpadami opakowaniowymi, bateriami oraz akumulatorami, czy zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Jak je robić skutecznie?
– Wychodzimy z założenia, że edukacja powinna być nieinwazyjna i niepostrzeżenie przenikać świadomość społeczną. Osiągamy to poprzez zastosowanie różnych narzędzi ekspresji i przekazu, czyli budowę odmiennych doświadczeń. W końcu czego innego oczekują dzieci, młodzież, dorośli czy biznes – wyjaśnia Paulina Katarzyna Oniszk.
EkoPaka nie tylko dla dzieci
Najstarszym projektem edukacyjnym Interzero jest rozwijana z myślą o najmłodszych EkoPaka. Z gier, zabaw, zgadywanek i kolorowanek, dzieci dowiadują się, że zużyte elementy opakowań są cennymi materiałami, o które warto dbać. Każda EkoPaka poświęcona jest innemu typowi odpadów oraz wyposażona w scenariusz zajęć.
– Te zestawy dydaktyczne cieszą się dużą popularnością. Korzystają z nich biblioteki, szkoły, stowarzyszenia, ekoedukatorzy i firmy np. podczas pikników pracowniczych. Wiele osób bardzo chwali sobie jakość tych materiałów, zarówno wizualną jak i merytoryczną. Od dwóch lat rozwijamy poprzez EkoPakę sieć ekoeudkatorów. W pewnym sensie jest to więc teraz program również dla dorosłych. Chcemy dotrzeć jak najszerzej. Aby zostać edukatorem Ekopaki wystarczy zalogować się na stronie internetowej programu i wypełnić prosty test. Serdecznie zapraszam czytelniczki i czytelników Teraz Środowisko do zaangażowania się w nasze działania – zachęca Paulina Katarzyna Oniszk.
Eko bez kantów
Drugą dużą kampanią, realizowaną przez Interzero od 2022 r., jest Eko bez kantów, której idea kręci się wokół lokalnego sklepu promującego postawy proekologiczne. Jego model zaprojektował zespół studia A8 Architektura. Głównym założeniem było stworzenie w wirtualnej rzeczywistości miejsca zgodnego z ideą gospodarki obiegu zamkniętego, zbudowanego z ekologicznych materiałów i zasilanego zieloną energią. Sam kształt budynku zapewnia właściwą cyrkulację powietrza i długotrwałe wykorzystanie naturalnego światła. W tym sklepie, zwanym Okrąglakiem, znajdziemy już pierwsze opakowania, dodane przez użytkowników internetu.
– Im wyżej na półce Okrąglaka znajduje się opakowanie, tym jest bardziej ekologiczne. W ten sposób zrywamy z zasadami klasycznego merchandisingu, które znamy z wielu sklepów. Nasz ranking ekoopakowań powstaje na podstawie opracowanej przez nas matrycy ocen, w której maksymalną liczbę punktów otrzymują produkty bez opakowań – tłumaczy Paulina Katarzyna Oniszk.
Wraz z pojawieniem się większej liczby opakowań, Okrąglak stanie się wyszukiwarką, która będzie wspierać odpowiedzialne wybory zakupowe. Ale to niejedyna intencja, przyświecająca twórcom tego nietypowego sklepu.
– Tą akcją chcemy również przekonać producentów do projektowania odpowiedzialnych opakowań i ich uczciwego, przejrzystego oznaczania oraz certyfikowania. Dla tych firm, które już dziś mają się czym pochwalić, dodanie swoich realizacji opakowaniowych do Okrąglaka, jest szansą na zaistnienie w wirtualnej ekowitrynie – mówi Paulina Katarzyna Oniszk.
Eko bez kantów ma także podkast „Goz do dechy”, w którym eksperci w przystępny sposób omawiają zagadnienia gospodarki cyrkularnej. Audycje są dostępne na stronie internetowej akcji, Spotify i w Google Podcasts. Ich transkrypcje oraz teksty edukacyjne znajdziemy na blogu. Prężnie działają również kanały akcji na Facebooku i Instagramie.
Programy celowane
Poza wymienionymi kampaniami, Interzero opracowało szereg innych inicjatyw związanych z edukacją ekologiczną. Należą do nich między innymi:
- Made4Future – płatna ankieta ze spersonalizowanymi poradami, badająca zbieżność działań firmy z Celami Zrównoważonego Rozwoju ONZ;
- Biuro zero waste – audyt i rekomendacje dotyczące pracy biurowej bez marnowania zasobów;
- Zrównoważone Święta – zestaw świątecznych ekoporad;
- Quiz dla przedsiębiorców – test, który pozwala sprawdzić, czy firma podlega obowiązkowi recyklingu opakowań;
- Interzero Academy – platforma elearningowa dla specjalistów odpowiedzialnych za kwestie środowiskowe.
– Na tej ostatniej można obejrzeć bezpłatny webinar mojego zespołu, podczas którego omawiamy nasze współprace z biznesem i organizacjami pozarządowymi. Owocem jednej z nich, jest na przykład podróżująca po Polsce wystawa Ekoeksperymentarium, kształtująca ekologiczne nawyki wśród dzieci i młodzieży. Po Gdyni, Wrocławiu ekspozycję można obecnie oglądać w Muzeum Warszawskiej Pragi. Potem wyruszy do kolejnych miast – konkluduje Paulina Katarzyna Oniszk.
Artykuł powstał we współpracy z firmą Interzero