© Celt Studio
W sobotę (17 grudnia br.) posłowie do Parlamentu Europejskiego i Rada UE osiągnęli porozumienie ws. reformy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Zanim reforma wejdzie w życie, Parlament i Rada będą musiały formalnie zatwierdzić zawarte porozumienie.
Przypominamy, reforma systemu ETS stanowi element opublikowanego 14 lipca 2021 r. pakietu Fit for 55, który wdrożyć ma nowe narzędzia wspierające Stary Kontynent w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r. (w stosunku do poziomu z 1990 r.). W ostatnim czasie PE i Rada uzgodniły stanowiska ws. kilku innych propozycji KE wynikających z pakietu Fit For 55 – m.in. dotyczące CBAM, LULUCF, wspólnego wysiłku redukcyjnego czy emisji w sektorze lotnictwa.
- Porozumienie w sprawie unijnego systemu handlu emisjami i społecznego funduszu klimatycznego to zwycięstwo dla klimatu i europejskiej polityki klimatycznej. Pozwoli nam to na realizację celów klimatycznych w głównych sektorach gospodarki, przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznego wsparcia dla najbardziej narażonych obywateli i mikroprzedsiębiorstw w procesie transformacji klimatycznej – powiedział Marian Jurečka, czeski minister środowiska.
Zwiększone ambicje na 2030 r. i wycofanie bezpłatnych uprawnień
Rada i Parlament zgodziły się zwiększyć ogólne ambicje redukcji emisji do 2030 r. w sektorach objętych EU ETS do 62% (w porównaniu z 2005 r.), czyli o jeden punkt procentowy więcej niż proponowała Komisja Europejska. - W celu osiągnięcia tej redukcji nastąpi jednorazowe zmniejszenie liczby uprawnień w całej UE o 90 Mt ekwiwalentu CO2 w 2024 r. i 27 Mt w 2026 r. w połączeniu z roczną redukcją uprawnień o 4,3 % od 2024-27 r. i 4,4 % od 2028-30 r. – wyjaśnia PE w komunikacie prasowym.
Uzgodniono ponadto stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień do emisji i stopniowe wprowadzanie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM). Wycofywanie bezpłatnych uprawnień będzie następować stopniowo między 2026 a 2034 rokiem (2026: 2,5%, 2027: 5%, 2028: 10%, 2029: 22,5%, 2030: 48,5%, 2031: 61%, 2032: 73,5%, 2033: 86%, 2034: 100%).
ETS II dla budynków i transportu, a także żeglugi
Uzgodniono także utworzenie od 2027 r. nowego systemu ETS dla sektora transportu i budynków – to z kolei o rok później niż pierwotnie proponowała KE. Nowy system obejmie dystrybutorów dostarczających paliwa do „budynków, transportu drogowego i niektórych innych sektorów”. Część dochodów z aukcji zostanie wykorzystana na wsparcie zagrożonych gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw za pośrednictwem specjalnego Społecznego Funduszu Klimatycznego.
- Rada i PE zgodzili się, że system ruszy w 2027 r. Trajektorię redukcji emisji i liniowy współczynnik redukcji ustalono na poziomie 5,10 od 2024 r. i 5,38 od 2028 r. Rada i Parlament zgodziły się na licytację dodatkowych 30% wolumenu aukcji na pierwszy rok od uruchomienia systemu, tak aby działał płynnie – podaje Rada UE.
Systemem ETS objęte zostaną ponadto emisje z żeglugi morskiej. Jak wyjaśnia Rada, uzgodniono m.in. stopniowe wprowadzanie przez armatorów obowiązku umarzania uprawnień: 40% dla zweryfikowanych emisji od 2024 r., 70% od 2025 r. i 100% od 2026 r. - Większość dużych statków będzie od początku objęta zakresem systemu EU ETS. Duże statki o pojemności brutto ponad 5000 ton i więcej zostaną objęte „mechanizmem MRV" w sprawie monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji CO2 z regulacji dotyczących transportu morskiego od 2025 r., a ich włączenie do EU ETS nastąpi od 2027 r. Statki do przewozu ładunków drobnych i statki typu off-shore o pojemności brutto 400-5000 zostaną objęte rozporządzeniem MRV od 2025 r., a ich włączenie do EU ETS zostanie zweryfikowane w 2026 r. – dodano.
Spalarnie odpadów w ETS
Parlament i Rada zwracają także uwagę na spalanie odpadów komunalnych. Zgodnie z przyjętym porozumieniem „kraje UE będą raportować i weryfikować emisje ze spalarni odpadów komunalnych od 2024 r., a do 31 stycznia 2026 r. KE przedstawi ocenę mającą na celu włączenie tego typu instalacji do systemu EU ETS”. Miałoby to nastąpić od 2028 r.
Czytaj też: Komisja PE za włączeniem spalarni odpadów do systemu EU ETS
Społeczny Fundusz Klimatyczny
W trakcie negocjacji PE i Rada ustalili również stanowisko ws. utworzenia Społecznego Fundusz Klimatycznego. Fundusz zostanie utworzony na lata 2026-2032, z kwalifikowalnością wydatków od 1 stycznia 2026 r. Będzie częścią budżetu UE i będzie zasilany kwotą 65 mld euro z budżetu UE, 25% finansowania zapewnią natomiast strony państw członkowskich.
- Fundusz ten będzie wykorzystywany przez państwa członkowskie do finansowania środków i inwestycji mających na celu złagodzenie wpływu cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla na obywateli i mikroprzedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji. Każde państwo członkowskie przedstawi Komisji „Plan na rzecz klimatu społecznego", zawierający środki i inwestycje, które zamierza podjąć, aby złagodzić wpływ nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji na gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji. Środki te mogłyby obejmować zwiększenie efektywności energetycznej budynków, renowację budynków, dekarbonizację ogrzewania i chłodzenia w budynkach oraz upowszechnienie mobilności i transportu o zerowej lub niskiej emisji, a także środki zapewniające bezpośrednie wsparcie dochodów w sposób tymczasowy i ograniczony – wyjaśnia Rada.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska
