Opakowania© Nikita
Średnio każdy Europejczyk wytwarza prawie 180 kg odpadów opakowaniowych rocznie - podaje Polska Izba Odzysku i Recyklingu Opakowań (PIORIO). W poszczególnych krajach są pod tym względem ogromne różnice, co wynika w dużej mierze z poziomu życia i konsumpcji. Opakowania są jednym z głównych sposobów wykorzystywania surowców pierwotnych, ponieważ 40% tworzyw sztucznych i 50% papieru wykorzystywanych w Unii Europejskiej jest przeznaczone na opakowania. Bez podejmowania dodatkowych działań odnotowalibyśmy dalszy wzrost ilości odpadów opakowaniowych o 19% do 2030 r., a w przypadku odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych nawet o 46%.
W 2018 r. na rynku opakowań o wartości 10,4 mld euro znalazło się ok. 2% opakowań z biotworzyw. Wraz z rozwojem technologii ich produkcji oraz wymaganiami UE dotyczącymi ograniczenia opakowań z tworzyw sztucznych ropopochodnych, systematycznie rosnąć będzie udział opakowań z biotworzyw (pochodzenia organicznego) w ogólnej strukturze rynku. Według PIOIRO prawdopodobnie za około 13 lat pierwsze miejsce na rynku opakowań zajmować będą opakowania z papieru i tektury z udziałem 39%, czyli o prawie 4% więcej niż w roku 2018.
Nie taki papier dobry jak go malują
- Już dzisiaj jest duża tendencja do zastępowania tworzyw sztucznych opakowaniami z papieru. Z punktu widzenia śladu środowiskowego to niedobrze. Trzeba bowiem mieć na względzie, że produkcja papieru z drewna jest bardzo energochłonna i wodochłonna. Nie wiadomo też do końca jak będzie wyglądało pozyskiwanie surowca na opakowania papierowe, czy będzie się wiązało z niekontrolowaną wycinką lasów? A tu powinno chodzić nie o zastępowanie tylko zmniejszanie ilości – mówi Konrad Nowakowski, prezes PIOIRO.
Według European Bioplastic globalne zdolności produkcyjne biotworzyw znacznie wzrosną z około 2,23 mln ton w 2022 r. do 6,3 mln ton w 2027 r. Bidegradowalne alternatywy istnieją dla prawie każdego konwencjonalnego tworzywa sztucznego. Ze względu na silny rozwój rynku polimerów, takich jak polihydroksyalkaniany (PHA), kwas polimlekowy (PLA), poliamidy pochodzenia biologicznego (PA), a także popolipropylenu (PP), moce produkcyjne będą nadal znacznie wzrastać w ciągu najbliższych 5 lat.
Opakowania pozostają największym obszarem zastosowań bioplastików z 48% udziałem (1 milion ton) w światowym rynku biotworzyw w 2022 r. Biotworzywa już są wykorzystywane w wielu sektorach i stale przybywa nowych, które je stosują. Takie branże jak motoryzacja, transport, rolnictwo, ogrodnictwo, elektryka i elektronika zamierzają zwiększyć swój udział w kolejnych latach.
Zbliża się nowe oznakowanie biotworzyw
Jednak zdaniem Komisji Europejskiej należy ostrożnie podchodzić do tworzyw biodegradowalnych. „Mają one swoje miejsce w zrównoważonej przyszłości, ale należy je ukierunkować na konkretne zastosowania, w których udowodniono ich korzyści dla środowiska i wartość dla gospodarki o obiegu zamkniętym. Tworzywa biodegradowalne w żadnym wypadku nie powinny stanowić zezwolenia na zaśmiecanie. Ponadto muszą one być opatrzone etykietą wskazującą, ile czasu zajmie ich biodegradacja, w jakich okolicznościach i w jakim środowisku. Produkty, które najprawdopodobniej trafią do śmieci, w tym produkty objęte dyrektywą w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, nie mogą być uznawane za biodegradowalne ani etykietowane jako takie”, czytamy w komunikacie ws. ram polityki UE w zakresie biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych tworzyw sztucznych.
Komisja zaleca również, aby tworzywa sztuczne nadające się do kompostowania przemysłowego były stosowane wtedy, gdy przynoszą korzyści dla środowiska, nie wpływają negatywnie na jakość kompostu oraz gdy istnieje odpowiedni system zbierania i przetwarzania bioodpadów. Opakowania nadające się do kompostowania przemysłowego będą rekomendowane w przypadku torebek do herbaty, kapsułek i saszetek z kawą, naklejek na owoce i warzywa oraz bardzo lekkich toreb plastikowych. Na tych produktach musi być informacja, że są one certyfikowane do kompostowania przemysłowego zgodnie z normami Unii Europejskiej.
- Rolą biotworzyw nie jest zastąpienie plastiku. Ich udział w produkcji tworzyw będzie się zwiększał kosztem konwencjonalnych tworzyw sztucznych, wzrośnie z obecnych 2-4% do około 10% w perspektywie 8 lat. Jednocześnie nie zmaleje produkcja tworzyw sztucznych i utrzymają one swoją rynkową produkcję na poziomie 35% – prognozuje Konrad Nowakowski.
Julita Wróbel-Siemieniuk
