© lovelyday12
Z początkiem 2023 r. weszły w życie przepisy obligujące jednostki samorządu terytorialnego do 10% oszczędności energii elektrycznej w skali całego roku. Przepisy te nakładały podobny obowiązek uzyskania oszczędności energii w Jednostkach Samorządu Terytorialnego (JST) już w grudniu 2022 r. Samorządowcy wskazują jednak, że osiągnięcie celu za grudzień 2022 r. jest niemożliwe, zwłaszcza jeśli ograniczenia dotyczyć będą tylko budynków administracyjnych.
Związek Gmin Wiejskich RP (ZGWRP) przekazał z końcem grudnia swoje uwagi w tym zakresie do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ). W opinii tej wskazano m.in., że przepisy nie definiują, w stosunku do jakiej wartości cel ten należy osiągnąć. Dodatkowo wskazano, że przygotowany przez MKiŚ kalkulator przyjmuje, że osiągnięty cel należy odnieść do średniomiesięcznego zużycia energii elektrycznej w latach 2018-2019. - Naszym zdaniem, taki sposób liczenia oszczędności energii elektrycznej, powoduje, że rzeczywiste ograniczenie zużycia energii musi być znacznie wyższe. Algorytm ten pomija całkowicie fakt, że grudzień jest okresem, w którym zużycie energii elektrycznej jest największe i znacznie przekracza zapotrzebowanie energetyczne w innych miesiącach roku – czytamy.
ZGWRP wyraził ponadto zaniepokojenie możliwością nałożenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej – w wysokości do 20 tys. zł – za nieosiągnięcie celu zmniejszenia energii elektrycznej na kierowników jednostek sektora finansów. - Jakakolwiek wysokość kary wymierzona kierownikowi jednostki sektora finansów publicznych stanowi dla niego naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Nakładanie nierealistycznych, niemożliwych do zrealizowania celów na osoby piastujące wskazane funkcje pod groźbą kary, jest nie tylko nietyczne i nie prowadzi w zasadzie do osiągnięcia zamierzonych celów, ale także narusza art. 2 Konstytucji RP, wprowadzając regulacje sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego – dodano.
Co na to ministerstwo?
W odpowiedzi na list ZGWRP resort wskazał, że „jak wynika z art. 37 ust. 1 ustawy, jako podstawę do obliczeń oszczędności energii elektrycznej w okresie od 1 grudnia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. określono średnioroczne zużycie energii elektrycznej w latach 2018-2019”. - Przyjęto lata 2018-2019 ze względu na fakt, że w latach 2020-2021 zmagaliśmy się z sytuacją pandemiczną, która w zdecydowanej większości przypadków spowodowała istotne ograniczenie zużycia energii. W związku z powyższym cel, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy, należy odnieść do średniomiesięcznego zużycia energii elektrycznej przez jednostkę sektora finansów publicznych w latach 2018-2019 – wyjaśnia MKiŚ.
W kontekście natomiast zastrzeżeń ZGWRP dotyczących kar pieniężnych MKiŚ odpowiada, że w procesie weryfikacji działań dotyczących obowiązku oszczędnościowego powinno się przede wszystkim brać pod uwagę konkretne działania danej jednostki zmierzające do realizacji celu, a istotnym kryterium, które należy uwzględnić w trakcie oceny, jest „adekwatność, czyli analiza działań w kontekście wysokości celu dla danej jednostki”.
W swojej odpowiedzi ministerstwo podkreśliło ponadto, że przepisy zawierają zamknięty katalog podmiotów objętych zakresem ich zastosowania. - Ww. obowiązek został nałożony m.in. na kierowników jednostek samorządu terytorialnego (por. komentowany przepis ustawy w zw. z art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych). Kierownikiem jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest gmina, w rozumieniu przepisu art. 37 ust. 1 i 3 ustawy jest wójt. Za taką interpretacją przemawia wykładnia funkcjonalna (celowościowa) i systemowa tego przepisu. Przy dokonywaniu wykładni komentowanego przepisu należy mieć na uwadze treść art. 313 i art. 33 ust. 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 559). W ich świetle osobą kierującą bieżącymi sprawami gminy jest wójt. Art. 37 ust. 1 i 3 ustawy winien być interpretowany w zgodzie z ww. przepisami ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tym bardziej że ustawa (o szczególnych rozwiązaniach…) nie wprowadza przepisów szczególnych w omawianym zakresie. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że w kontekście komentowanego przepisu za kierownika gminy jako jednostki samorządu terytorialnego należy uznać podmiot trzeci – tzn. inny podmiot aniżeli wójt – czytamy.
ZGWRP komentuje odpowiedź MKIŚ
Zdaniem Sebastiana Czwojdy, zastępcy dyrektora biura ZGWRP, resort w swojej odpowiedni nie zawarł wystarczających wyjaśnień. - Odpowiedź ani trochę nie przybliża też jednostek samorządu terytorialnego do właściwego zrozumienia metod i sposobów uzyskania oszczędności – mówi Sebastian Czwojda.
Jak podkreśla Czwojda, źródłem prawa są przepisy prawa i zawarte w nich normy, natomiast z analizy treści art. przedmiotowej ustawy i odpowiedzi resortu wynika, że przesłanką karania nie jest brak uzyskania wskaźnika oszczędności na poziomie 10%, a ocena Prezesa URE dotycząca adekwatności podejmowanych działań. - Niestety, zdaje się, że decydujące znaczenie w sposobie realizacji przepisów i ewentualnych konsekwencji dla gmin, będzie miało dowolne „uznanie” organu administracyjnego, czyli Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, a nie przepis prawa – wskazał.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
