Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
28.03.2024 28 marca 2024

Recykling chemiczny nieodzownym elementem w pełni cyrkularnej gospodarki

Producenci tworzyw sztucznych od lat wzywają do zaniechania składowania odpadów tworzyw sztucznych i odzyskiwania ich wartości we wszystkich dostępnych procesach recyklingu i odzysku. Także recyklingu chemicznego, o czym w rozmowie z dr. inż. Anną Kozerą-Szałkowską z Fundacji PlasticsEurope Polska.

   Powrót       31 stycznia 2023       Odpady       Artykuł promocyjny   
dr inż. Anna Kozera-Szałkowska
Dyrektor zarządzająca Fundacji PlasticsEurope Polska

Teraz Środowisko: Nie wyobrażamy sobie już świata bez tworzyw sztucznych, ale za to z plastikowych odpadów chętnie byśmy zrezygnowali…

Anna Kozera-Szałkowska (AKS): Tworzywa sztuczne to materiał, na którym wszyscy na co dzień polegamy, wykorzystując najróżniejsze wyroby w niemal każdej dziedzinie życia. Jest kluczowy dla rozwoju innowacji, także tych, które pozwalają nam zmierzyć się z największymi obecnymi wyzwaniami, takimi jak zapobieganie zmianom klimatycznym czy dążenie do maksymalnej efektywności surowcowej. Ale ciągle jeszcze nie potrafimy docenić, jak wartościowym zasobem są odpady tworzyw sztucznych, które na wiele różnych sposobów możemy ponownie włączyć w obieg gospodarczy. Dotyczy to zwłaszcza odpadów pokonsumenckich. Na odpady w sektorze komunalnym powinniśmy nauczyć się patrzeć tak, jak to robi przemysł. Tu wszystkie odpady są cenne, bo widzi się w nich potencjalne surowce do odzyskania. Trzeba wyraźnie podkreślić, że branża tworzywowa w pełni zdaje sobie sprawę ze współczesnych wyzwań i popiera dążenia do zeroemisyjności i cyrkularności – obecność odpadów tworzyw sztucznych w środowisku jest absolutnie nieakceptowalna. W tym obszarze potrzeba wspólnych działań całego łańcucha wartości – od edukacji po rozwiązania systemowe, prowadzące do istotnego zwiększenia pozyskania surowca do recyklingu.

TŚ: Dlatego legislacja unijna ciągle podnosi poprzeczkę i jasno wyznacza kierunek. Czyli branża pozytywnie się na to zapatruje?

AKS: Gospodarka cyrkularna opłaca się zarówno środowiskowo, jak i ekonomicznie. Dlatego branża chce na bieżąco i aktywnie dostosowywać się do nowych wymogów. Ambitnym celom muszą towarzyszyć równie ambitne ramy polityczne. Powinny one nagradzać niskoemisyjne i cyrkularne rozwiązania, wykorzystywać siłę jednolitego europejskiego rynku poprzez spójne regulacje, a także zapewnić konkurencyjność sektora podczas tej transformacji. Obecnie dyskutowany projekt rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) to przykład jednej z tych regulacji, która zawiera wiele pożądanych rozwiązań i może posłużyć za katalizator transformacji przemysłu opakowań z tworzyw sztucznych. Liczymy, że przy jej okazji wyjaśni się także status  kluczowej dla tego celu technologii, jaką jest recykling chemiczny.

TŚ: Plastics Europe jasno stwierdza, że do zamknięcia obiegu tworzyw sztucznych niezbędny jest recykling chemiczny. Ma on jednak wielu przeciwników, którzy powołują się na to, że przecież są inne technologie, na przykład recykling mechaniczny, które mają niższy ślad węglowy.

AKS: Recykling chemiczny umożliwia przetworzenie tych strumieni odpadów z tworzyw sztucznych, z których do tej pory odzyskiwano energię bądź trafiały na wysypiska. Musimy pamiętać, że recykling chemiczny to określenie opisujące grupę procesów, w których zachodzi rozkład chemiczny polimerów na substancje prostsze. W odróżnieniu od recyklingu mechanicznego, gdzie mamy do czynienia z procesami fizycznymi (wymywanie, separacja materiałów, przetapianie itp.) w recyklingu chemicznym zachodzą przemiany (reakcje) chemiczne. Zmienia się natura substancji, np. z polietylenu powstaje mieszanina węglowodorów ciekłych, albo z PET monomery: glikol etylenowy i kwas tereftalowy. Z otrzymanych produktów, m.in. z monomerów, ciekłych węglowodorów lub gazów, można wyprodukować nowe tworzywa lub inne produkty chemiczne.

Należy pamiętać, że technologie recyklingu mechanicznego i recyklingu chemicznego wykorzystuje się do przetwarzania różnych strumieni odpadów i/lub do wytwarzania recyklatów do różnych zastosowań. I właśnie z tego powodu recykling chemiczny stanowi optymalne uzupełnienie różnych sposobów recyklingu mechanicznego. W szczególności recykling chemiczny jest odpowiedni do zastosowań wymagających recyklatów o jakości identycznej z tworzywami pierwotnymi (takich jak ściśle regulowane przepisami zastosowania medyczne czy do kontaktu z żywnością) lub do zastosowań o dużych wymaganiach technicznych i w zakresie bezpieczeństwa (motoryzacja itp.). Natomiast w przypadku, gdy obie metody mogłyby zostać wykorzystane do tych samych strumieni odpadów, zapewniając identyczne właściwości recyklatu, decydująca będzie opłacalność danej technologii. Uważa się, że recykling mechaniczny, chrakteryzujący się najniższymi kosztami, będzie wybierany przez rynek. I rzeczywiście ślad węglowy liczony metodą „gate-to-gate” jest przeważnie niższy dla recyklingu mechanicznego. Ale pamiętajmy przy tym, że w przeciwieństwie do technologii spalania, recykling chemiczny także pozwala na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Hierarchia postępowania z odpadami jasno pokazuje więc kierunek, w jakim powinniśmy iść.

TŚ: W kontekście recyklingu chemicznego i zawartości recyklatu w wyrobach pojawia się często takie zagadnienie, jak bilans masy. Na czym ono polega i dlaczego jest istotne?

AKS: Bilans masy to model systemu kontroli opisany normą ISO 22095, który pozwala przypisać surowce pochodzących z recyklingu do nowych produktów. W zdecydowanej większości przypadków procesy recyklingu chemicznego stanowią integralną część produkcji chemicznej. Odpady tworzyw sztucznych przetwarzane są do prostszych substancji, które w dalszych procesach produkcyjnych mieszają się z identycznymi substancjami niepochodzącymi z recyklingu. Dzięki metodzie bilansu masowego możemy określić i przypisać w produkcie końcowym część surowca z recyklingu.

Podejście to jest podobne do zakupu odnawialnej energii elektrycznej. Mimo że konsument nie może być pewien, że energia elektryczna, której używa, pochodzi bezpośrednio ze źródeł odnawialnych, to przyczynia się do tego, że ogólny udział zielonej energii w sieci rośnie wraz z wzrostem popytu. Dokładne określenie, do którego budynku trafia porcja zielonej energii, wymagałoby kosztownych inwestycji w oddzielną infrastrukturę przesyłową poświęconą wyłącznie źródłom odnawialnym. Z perspektywy osiągnięcia zeroemisyjnych celów nie jest to jednak potrzebne. I podobnie jest z recyklingiem chemicznym i bilansem masy.

TŚ: Branża tworzyw sztucznych podkreśla, że jest otwarta na transformację i cyrkularność. Jakie są najważniejsze determinanty tej cyrkularności?

AKS: Przede wszystkim spróbujmy zdefiniować na potrzeby tej rozmowy pojęcie cyrkularności. To, najprościej mówiąc, utrzymywanie surowców (zasobów) jak najdłużej w gospodarce, z uwzględnieniem całego w całym cyklu życia wyrobu – od pozyskania surowca do zagospodarowania odpadu. Obrazowanie cyklu życia wyrobów za pomocą liczb to wymagający i skomplikowany proces. Plastics Europe w swoich raportach „Tworzywa sztuczne w obiegu zamkniętym” podjęło się próby ilościowego oszacowania cyrkularności tworzyw. Dane z ostatniego raportu wskazują, że produkcja recyklatów pochodzących z odpadów pokonsumenckich wzrosła o 12% w porównaniu z 2018 r. Ich wykorzystanie w nowych produktach wzrosło o 15%, osiągając 4,6 mln ton, wyznaczając wzrostowy trend poziomów cyrkularności w systemie tworzyw sztucznych. Ilość pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych kierowanych do zakładów recyklingu również wzrosła o 8% w porównaniu z danymi z 2018 r., osiągając wskaźnik recyklingu na poziomie 35%. Z kolei dane dotyczące zawartości recyklatów pokazują, że w latach 2018-2020 ilość recyklatów wykorzystywanych w produktach opakowaniowych wzrosła o 43%. W dalszym jednak ciągu aż 65% pokonsumenckich odpadów tworzyw trafiło na składowiska lub zostało spalone z odzyskiem energii.

Z kolei z najnowszej edycji naszego dorocznego raportu „Tworzywa – Fakty 2022” dowiadujemy się, że branża kontynuuje intensywne prace nad rozwiązaniami przybliżającymi nas do uniezależnienia od paliw kopalnych. W 2021 r. produkcja tworzyw sztucznych z surowców alternatywnych, tj. innych niż kopalne, wyniosła, 12,4% całkowitej produkcji europejskiej. W kierunku cyrkularności i zeroemisyjności przybliżać będą branżę także nowopowstające inwestycje w omawiany recykling chemiczny. Kontynuowane są inwestycje w nowe technologie: europejscy producenci tworzyw sztucznych planują zainwestować 7,2 mld euro do 2030 r. w recykling chemiczny, jako uzupełnienie recyklingu mechanicznego, co pozwoliłoby wprowadzić na rynek w Europie dodatkowych 3,4 mln ton tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu do 2030 r.

TŚ: A jakie branża ma plany na przyszłość?

AKS: Nie ma wątpliwości, że sytuacja wymaga zwiększenia tempa działań. Plastics Europe stara się być katalizatorem branży – inicjować i przyspieszać jej transformację. Drogę do osiągnięcia celów wyznaczamy w oparciu o konkretne ekspertyzy i rzetelne dane. Opublikowany w roku 2022 przez SYSTEMIQ raport „ReShaping Plastics: Drogi Dojścia do Cyrkularnego i Neutralnego Klimatycznie Systemu Wykorzystania Tworzyw Sztucznych w Europie” proponuje scenariusze transformacji branży. Obecnie przygotowywana jest „mapa drogowa” dla branży do osiągnięcia cyrkularności i neutralności klimatycznej do roku 2050, która zawierać będzie cele pośrednie i końcowe, a także warunki brzegowe umożliwiające ich realizację. Dokument będzie unikatowym zbiorem wytycznych wspierających branżę w osiągnięciu zeroemisyjności i cyrkularności.

Mówiąc o naszych planach lokalnie, warto wspomnieć o Polish Circular Forum. To nowe wydarzenie zainicjowane przez Plastics Europe Polska i Klaster Gospodarki Odpadowej i Recyklingu - Krajowy Klaster Kluczowy poświęcone gospodarce o obiegu zamkniętym. Jest skierowane do przedstawicieli całego łańcucha wartości tworzyw sztucznych: producentów surowców, recyklerów, a także do administracji publicznej, organizacji branżowych i pozarządowych oraz mediów. Sukces pierwszej edycji i szerokie zainteresowanie odbiorców przesądziły o tym, że spotkamy się ponownie już 6 czerwca tego roku. Współpraca w branży tworzywowej jest bezcenna, dlatego cieszymy się, że kolejny raz będziemy mieć okazję być jednym z jej inicjatorów.

PlasticsEurope PolskaArtykuł powstał ze współpracy z Fundacją PlasticsEurope Polska

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Pilnie wprowadzić ROP. Apel o przyjęcie ustawy (27 marca 2024)Recykling nawet 15,6 razy większy przy zbiórce selektywnej. Dane z Europy i Polski o tworzywach sztucznych (27 marca 2024)Podniesienie kaucji za szklane butelki do 1 zł. Opublikowano projekt rozporządzenia (25 marca 2024)Nowe narzędzie do wystawiania i obsługi wniosków DPR. Oszczędność czasu, brak błędów i automatyzacja (20 marca 2024)XXIV Targi Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami EKOTECH (18 marca 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony