Instalacja pompy ciepła© Tomasz Zajda
W 2022 r. cały polski rynek pomp ciepła wzrósł o 120%, a w segmencie pomp ciepła do ogrzewania budynków zaobserwowano wzrost o 130%. - Niemal co trzecie urządzenie w ogólnej liczbie sprzedanych urządzeń do ogrzewania pomieszczeń w Polsce w 2022 r. było pompą ciepła – podaje Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC).
W 2022 r. w Polsce sprzedano łącznie 203,3 tys. pomp ciepła
Sprzedano 188,2 tys. sztuk pomp ciepła typu powietrze-woda, co oznacza wzrost o 137% w porównaniu z 2021 r. Jak wylicza PORT PC, wzrost rynku pomp ciepła typu powietrze/woda w ciągu ostatnich 10 lat w Polsce jest ponad 100-krotny i „piąty rok z rzędu polski rynek pomp ciepła typu powietrze/woda miał dynamikę sprzedaży wynoszącą około 100% rok do roku”. - W ostatnich dwóch latach była to największa dynamika sprzedaży pomp ciepła w Europie – podkreśla organizacja.
Ponadto sprzedano 7,2 tys. sztuk gruntowych pomp ciepła (wzrost 28% w porównaniu z poprzednim rokiem) oraz 7,9 tys. sztuk pomp ciepła do ciepłej wody użytkowej (wzrost sprzedaży o ok. 2%).
- Udział pomp ciepła w ogólnej liczbie sprzedanych urządzeń grzewczych w 2022 r. na polskim rynku (uwzględniając jej 10% spadek w stosunku do 2021 r.) może wynieść blisko 30%, a uwzględniając sprzedane klimatyzatory z funkcją grzania było to już niemal co drugie sprzedane urządzenie grzewcze – podaje PORT PC. Dodając, że wzrost sprzedaży pomp ciepła widoczny jest nie tylko w Polsce, ale w wielu krajach Unii Europejskiej.
Czytaj: Temat Miesiąca: Pompy Ciepła
Co wzmacniało popularność pomp ciepła w Polsce w 2022 r.?
Jako główne czynniki wpływające na wzrost sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda PORT PC wskazuje ich atrakcyjność użytkową, w tym możliwości chłodzenia pomieszczeń, korzystniejsze koszty ogrzewania w porównaniu do innych źródeł ciepła oraz coraz wyższe zaufanie do tej technologii, zarówno wśród użytkowników, jak i instalatorów.
Do wzrostu zainteresowania pompami ciepła przyczyniły się także podwyżki cen nośników energii i paliw. Pompie ciepła do pracy niezbędna jest energia elektryczna, ale co najważniejsze – „pompy ciepła korzystają w 70-80% z energii ze źródeł odnawialnych (OZE) pobieranej z gruntu, wody lub powietrza w formie ciepła”. PORT PC te zasady działania pomp ciepła stawia w kontekście konieczności zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i uniezależnienia od zewnętrznych dostaw energii i surowców energetycznych.
Swoją cegiełkę do rosnącej popularności pomp ciepła dokłada także wzrost świadomości ekologicznej w społeczeństwie oraz możliwość pozyskania rządowego dofinansowania.
Istotne znaczenie miała ulga termomodernizacyjna oraz zwiększenie finansowego wsparcia dla pomp ciepła w programie „Czyste Powietrze”. - Zaobserwowaliśmy znaczący wzrost udziału wniosków o dofinansowanie do pomp ciepła w tym programie, szczególnie w czasie, gdy w ramach pakietu REPowerEU z 18 maja 2022 r. będącego odpowiedzią energetyczną na napaść Rosji na Ukrainę, Komisja Europejska zapowiedziała m.in. plany szybkiego odejścia od stosowania paliw kopalnych w budynkach. W grudniu 2022 r. udział pomp ciepła w programie „Czyste Powietrze” wyniósł aż 63% w ogólnej liczbie wniosków na wymianę źródeł ciepła, podczas gdy w styczniu 2022 r. było to zaledwie 28% - zauważa PORT PC.
Dodatkowo w kwietniu 2022 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił program priorytetowy „Moje Ciepło”, który dofinansowuje pompy ciepła w nowych budynkach jednorodzinnych o zwiększonym standardzie energetycznym. PORT PC podaje aktualne informacje na jego temat, zgodnie z którymi do końca stycznia 2023 r. złożono ponad 15 tys. wniosków na dofinansowanie do montażu pomp ciepła w nowych budynkach jednorodzinnych w „zielonym” standardzie energetycznym.
Potencjalne bariery rozwoju w kraju? Deficyt wykwalifikowanych instalatorów
W Polsce w 2023 r. PORT PC przewiduje dalsze wzrosty sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda. - W wariancie optymistycznym może on wynosić ok. 40-50 % w stosunku do 2022 r. (rok do roku), a w przypadku gruntowych pomp ciepła ‒ o około 30-40% - szacuje organizacja.
Wśród barier dalszego upowszechniania technologii wskazuje natomiast na możliwy deficyt wykwalifikowanych instalatorów montujących pompy ciepła oraz kwestię jakości pomp ciepła i instalacji. Niezbędne są więc działania w celu minimalizowania barier. - Pod koniec 2022 r. PORT PC przystąpił do konkursu MEiN na stworzenie branżowego centrum umiejętności (BCU) w zakresie pomp ciepła. W najbliższych latach planuje się powstanie ogólnopolskich standardów w zakresie szkolenia, jak i doszkolenia zawodowego instalatorów pomp ciepła. Planuje się, że będzie to połączone z realizacją Akademii Instalatora Pomp Ciepła PORT PC, czyli ma zapewnić powstanie zintegrowanego ze szkoleniami producentów i dystrybutorów systemu szkoleń instalatorów pomp ciepła w Polsce – podaje organizacja. Zapewniając jednocześnie, że w 2023 r. zamierza wspierać znaki jakości HP Keymark oraz EHPA-Q, które „mają chronić konsumentów przed zakupami pomp ciepła bez zweryfikowanych kluczowych paramentów technicznych i użytkowych”.
Kontekst międzynarodowy, czyli kierunek dekarbonizacja
PORT PC przypomina o dokumentach i analizach w skali unijnej i międzynarodowej, które uznają pompy ciepła za kluczowe rozwiązania dekarbonizacyjne w ogrzewaniu budynków i przewidują dalszy wzrost tego rynku. Wymieniane są m.in. unijna strategia „Europejski Zielony Ład” i strategia Fala Renowacji, wydana przez Międzynarodową Agencję Energetyczną (IEA) mapa drogowa „Net Zero by 2050” i analiza „The Future of Heat Pumps”, czy „World Energy Outlook 2022” (WEO).
- Według tych opracowań elektryczne pompy ciepła mają zaspokajać połowę globalnego zapotrzebowania na ciepło do 2045 r. i dostarczać blisko 2/3 ciepła w krajach rozwiniętych (OECD) w 2050 r. Łączna liczba zainstalowanych pomp ciepła powinna w związku z tym zwiększyć się ze 180 mln sztuk w 2020 r. do 600 mln sztuk w 2030 r. (niemal czterokrotnie), oraz 10-krotnie - do 1,8 mld sztuk w 2050 r. – podaje PORT PC.
Dodając, że IEA „wzywa wszystkie kraje rozwinięte do zakończenia sprzedaży samodzielnych kotłów gazowych, olejowych i węglowych już w 2025 r.”. I według zaproponowanego przez Komisję Europejską REPowerEU taki plan ma być zrealizowany w UE w 2029 r., „poprzez zmianę przepisów ekoprojektu w przypadku urządzeń grzewczych”.
Dominika AdamskaSekretarz redakcji, geograf
