Systemy kaucyjne na świecie. Co wpływa na ich wydajność?

system kaucyjny
© EdNurg

Międzynarodowe doświadczenia pokazują, że wskaźniki recyklingu opakowań na napoje są znacznie wyższe tam gdzie wdrożono system kaucyjny. Większość krajów w Europie, w których funkcjonuje system kaucji, osiąga poziom recyklingu powyżej 90%, dzięki czemu znaczna ilość opakowań po napojach jest zagospodarowywana, a materiał ten pozostaje w obiegu gospodarczym – wynika z raportu⁽¹⁾ Reloop Platform „Deposit return systems: How they perform”.

W publikacji przedstawiono najnowsze dane dotyczące wydajności systemów kaucyjnych na świecie. Zawiera ona również przegląd czynników, które wpływają na wydajność systemu.

Wysokość kaucji 

© Reloop Platform

Jak podaje Reloop Platform, na wydajność systemu wpływa kilka czynników, a jednym z nich jest wysokość kaucji. Przyjęta wartość kaucji nie może być ani zbyt wysoka, by nie blokować zakupu poprzez negatywny wpływ na ponoszony przez konsumentów koszt, ani też zbyt niska, aby konsumenci odczuwali, iż warto zwrócić opakowania.

Przeprowadzone badania wskazują, że w regionach z minimalną wysokością kaucji mniejszą niż 0,07 USD (0,30 zł), wskaźnik zbiórki opakowań oscyluje na poziomie około 70%. W przypadku systemów, w których minimalna wysokość kaucji wynosi od 0,07 USD do 0,09 USD (0,30 - 0,40 zł) wskaźnik zbiórki wzrasta do 76%, a do 88% jeśli minimalna wysokość kaucji wynosi od 0,10 USD do 0,14 USD (0,45 - 0,60 zł). Jak dodano, jurysdykcje, które stosują minimalny depozyt w wysokości 0,15 USD (0,65 zł) lub więcej, osiągają najwyższą medianę stóp zwrotu – około 93%.

- Najbardziej wiarygodne dowody na to, że wysokość kaucji ma wpływ na liczbę zwrotów opakowań po napojach, pochodzą z systemów, w których z czasem zwiększono wysokość kaucji – wskazano.

Czytaj też: System kaucyjny w Polsce. Ile będzie kosztowało przekucie idei w praktykę?

Autorzy raportu podają, że przykładem tego typu działań jest kanadyjska prowincja Alberta, gdzie w ciągu trzech lat od podniesienia przez tamtejszy rząd wysokości kaucji za opakowania na napoje o pojemności do 1L do 10 centów (z 5 centów) oraz za pojemniki o pojemności większej niż 1L do 25 centów (z 20 centów), ogólny wskaźnik zwrotu wzrósł o około 12 punktów procentowych.

Przystępność systemu i rodzaje opakowań

Kolejnym kluczowym czynnikiem wpływającym na wydajność systemu, jest wygoda konsumentów. – Najlepiej działające systemy na świecie zapewniają, że zwrot pojemników jest dostępny dla konsumenta poprzez uczynienie go tak łatwym, jak sam zakup produktu. Najwyższe stopy zwrotu można zaobserwować w systemach, które wykorzystują podejście Return-To-Retail (R2R), gdzie sprzedawcy detaliczni są prawnie odpowiedzialni za odbiór pustych pojemników od konsumentów i zwrot kaucji. Z naszych badań wynika, że średnia stopa zwrotu w modelu R2R wynosi 89%, w porównaniu do zaledwie 70% w modelach „Return-To-Depot” (R2D) lub modelach hybrydowych - czytamy.

Czytaj też: Czerpmy z doświadczeń innych państw, czyli jak wdrożyć system kaucyjny w Polsce

Jak dodano, model R2R uważany jest za najlepszą praktykę, ponieważ oferuje konsumentom najwyższy poziom wygody - umożliwia im zwrot opakowań po napojach podczas robienia zakupów lub, jeżeli spożywają napój poza domem, w najbliższym dogodnym miejscu, którym może być sklep lub inny lokalny punkt sprzedaży. Model ten pozwala także uniknąć kosztownej infrastruktury systemowej – dodaje Reloop.

Skuteczność systemu zależy również od tego, jakie rodzaje opakowań są objęte kaucją. Jak podkreślono, „im szerszy zakres systemu, tym bardziej będzie on skuteczny”.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska