Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
29.03.2024 29 marca 2024

Przedstawiono pierwszy w Polsce projekt ustawy o ochronie klimatu

Przekazanie co najmniej 1% PKB na działania związane z klimatem, utworzenie Rady Ochrony Klimatu czy przyznanie obywatelom Polski prawa do przebywania w bezpiecznym klimacie – to założenia pierwszej w Polsce propozycji ustawy o ochronie klimatu.

   Powrót       17 kwietnia 2023       Zrównoważony rozwój   

Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi przedstawiła 17 kwietnia br. projekt ustawy o ochronie klimatu. Jak mówiła podczas konferencji prasowej Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, prezeska Fundacji, tego typu przepisy obecne są w 16 państwach członkowskich Unii Europejskiej, a także w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Australii czy Nowej Zelandii. W Polsce jednak nie funkcjonują, a przedstawiony projekt stanowi pierwszą propozycję krajowych ram prawnych w zakresie klimatu.

- Nasz projekt, wzorem ustaw z innych państw, ma charakter ramowy, a zatem pozostawia rządzącym sporą swobodę w określeniu ścieżki dojścia do neutralności klimatycznej. Jest neutralny co do technologii, czyli nie wskazuje jakich technologii używać, by osiągnąć neutralność klimatyczną. Wprowadza za to silne mechanizmy kontrolne, aby cele ustawy zostały osiągnięte – dodał dr Marcin Stoczkiewicz, dyrektor działu Prawa Ochrony środowiska w ClientEarth

Cel neutralności klimatycznej i 1% PKB na ochronę klimatu

Projekt ustawy zakłada, że do 2050 r. Polska – zgodnie z założeniami unijnych przepisów – osiągnie neutralność klimatyczną, a w dalszej kolejności zapewni jej utrzymanie i dążenie do osiągnięcia emisji ujemnych. Aby spełnić te cele zakłada się opracowanie krajowych oraz sektorowych 5-letnich budżetów emisyjnych, które ustanowią pułapy emisji gazów cieplarnianych dla każdego roku.

ClientEarth proponuje, aby na finansowanie zadań związanych z osiągnięciem celów klimatycznych oraz z adaptacją do zmian klimatu każdego roku przeznaczać co najmniej 1% PKB (około 36 mld zł). Wydatki te dotyczyć mają zarówno części budżetu państwa „klimat”, jak i działu „klimat” w innych częściach budżetu państwa.

Projekt ustawy zakłada ponadto obowiązek przygotowywania, zarówno na poziomie krajowym, jak i  wojewódzkim i gminnym, planów adaptacji do zmian klimatu. Jak wyjaśniano, plany te zawierałyby obowiązkowe cele w zakresie ochrony przed zmianą klimatu, a także kierunki działań, harmonogram i sposób finansowania zadań z nimi związanych oraz ocenę oddziaływania planu na środowisko oraz sposób monitoringu i wdrażania.

Weryfikacja klimatyczna projektów inwestycyjnych

Kluczowe założenia projektu obejmują także weryfikację klimatyczną projektów inwestycyjnych opartą na zasadzie „nie czyń poważnej szkody”. Zgodnie z założeniem, działania służące adaptacji do zmian klimatu nie będą mogą przynosić poważnych szkód działaniom służącym redukcji emisji gazów cieplarnianych, a działania służące redukcji emisji gazów cieplarnianych nie będą mogły przynosić poważnych szkód działaniom służącym adaptacji do zmian klimatu.

Jak mówił dr Stoczkiewicz, miałby to być mechanizm podobny do horyzontalnej dziś zasady „do no significant harm” stosowanej w zakresie ocen przedsięwzięć wspieranych środkami finansowymi Unii Europejskiej.

Przewiduje się przy tym wprowadzenie mechanizmu weryfikacji wpływu projektów inwestycyjnych na osiągnięcie celów klimatycznych, w tym adaptacji do zmian klimatu. - Polegałaby ona [weryfikacja – przyp. red.] na ocenie ryzyka wyrządzenia poważnych szkód oraz wpływu na osiągnięcie celu klimatycznego lub adaptacji. Weryfikacji klimatycznej mogłaby przykładowo zostać poddana budowa portu lotniczego, zwolnienie podatkowe dla producentów kotłów grzewczych, dotacja Skarbu Państwa dla kopalni węgla kamiennego czy też wybetonowanie koryta Odry, a także powiązane z nimi działania legislacyjne i planistyczne – wyjaśnia Fundacja.

Rada Ochrony Klimatu

Projekt ustawy przygotowanej przez ClientEarth zakłada także utworzenie Rady Ochrony Klimatu (ROK). Miałby to być niezależny organ ekspercki wspierający politykę klimatyczną państwa.

Jak wyjaśniała Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, w przeciwieństwie do istniejącej już przy ministrze właściwym do spraw klimatu Państwowej Rady Ochrony Środowiska, której członkowie powoływani są przez ministra, członkowie ROK mieliby być powoływani w ramach ponadpartyjnego kompromisu 3/5 głosów przez Sejm, Senat, Prezydenta oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.

- Do zadań Rady należałoby między innymi opiniowanie aktów prawnych, współpraca z organami administracji oraz organizacjami ekologicznymi, działalność edukacyjna i informacyjna, monitorowanie polityki klimatycznej, a także prognozowanie jej skutków. Za osiągnięcie celów klimatycznych, a także za przyjęcie krajowego budżetu emisyjnego, odpowiadałaby Rada Ministrów (a za przyjęcie budżetów sektorowych – odpowiedni jej członkowie) -  wyjaśnia ClientEarth.

Prawo do bezpiecznego klimatu

Wprowadzenie ustawy zakłada przyznanie obywatelom Polski prawa do przebywania w bezpiecznym klimacie. Jak wyjaśnia Fundacja, obejmuje to prawo do ochrony przed skutkami negatywnych zmian klimatycznych, a także prawo do domagania się od władz publicznych, osób fizycznych oraz prawnych wykonania ciążących na nich z mocy prawa obowiązków związanych z ochroną klimatu. Oznacza to także prawo do domagania się zaniechania naruszeń lub zagrożenia działań mających negatywny wpływ na stanu klimatu.

- Ta ustawa daje społeczeństwu rolę współwłaściciela działań na rzecz ochrony klimatu. Daje nam prawo do sądu, prawo domagania się podejmowania działań na rzecz ochrony klimatu (…). Poprzez rozszerzenie roli obywateli, ustawa daje możliwość kontroli państwa i domagania się swoich podstawowych praw - mówił dr hab. Zbigniew Karaczun, prof. Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i ekspert Koalicji Klimatycznej.

Co dalej?

Ustawa zostanie przekazana ministrowi właściwemu ds. klimatu, a także przedstawicielom partii parlamentarnych.

Członkowie Fundacji ClientEarth podkreślają, że przedstawiony dziś projekt ustawy stanowić ma wstęp do szerszej dyskusji na temat ochrony klimatu w Polsce.

Joanna Spiller: Dziennikarz, inżynier środowiska Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Zielone okienko w każdej gminie. Przedwyborcze wskazówki od ClientEarth (28 marca 2024)Za nami VI posiedzenie Komitetu Monitorującego program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (28 marca 2024)Pogodzić ochronę przyrody z turystyką. O wizji dla Puszczy Białowieskiej (26 marca 2024)Zielona Koalicja dla Zdrowia – jakie cele i strategia działania? (26 marca 2024)100 dni rządu okiem NGOs (22 marca 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony