Ile środków potrzeba na ochronę obszarów Natura 2000 w Polsce?

Fundusze UE
© Marco Scisetti

Komisja Europejska (KE) opublikowała dokument roboczy, zbiorczo ukazujący potrzeby finansowe w zakresie ochrony obszarów Natura 2000 oraz zielonej infrastruktury im towarzyszącej. Poprzednia tego typu analiza wydana została w 2011 roku, a obecny przegląd jest podyktowany Strategią na rzecz Bioróżnorodności. Wyliczenia przedstawiono na bazie priorytetowych działań ramowych (tzw. prioretised action frameworks, PAFs), opracowywanych i składanych do KE przez państwa członkowskie (podstawą prawną do wytycznych jest 8 art. Dyrektywy siedliskowej).

- Strategia na rzecz Bioróżnorodności do 2030 r. podkreśla, ze inwestycje w ochronę przyrody i jej odtwarzanie jest krytyczne dla Europy odbudowującej się po kryzysie COVID-owym. Nie tylko z powodu ograniczenia ryzyka chorób odzwierzęcych, dzięki ochronie bioróżnorodności, ale także dlatego, że ponad połowa globalnego PKB zależy od natury i usług przez nią świadczonych – czytamy w dokumencie.

Wymiar ekonomiczny podkreślono podając liczby. Każde zainwestowane w odtwarzanie ekosystemów euro przynosi 8 euro zwrotu. Usługi systemowe świadczone przez obszary Natura 2000 oszacowano na 200-300 mld euro rocznie, co odpowiada 1,7-2,5% unijnego PKB i znacznie przekracza szacunkowe koszty zarządzania siecią Natura 2000. Jako przykłady podano aktywność zapylaczy, dostępność czystej wody czy oczyszczanie powietrza przez rośliny.

W dokumencie wskazano także pola do dalszej pracy w integrowaniu działań różnych stron. Dokument mówi o braku odpowiedniego zaangażowania przedstawicieli sektora rolnego w rozwoju PAF's, którzy wciąż mogą nie widzieć ich jako kluczowego narzędzia osiągnięcia celów Wspólnej Polityki Rolnej. Sprzężenie jest jednak zwrotne. Wspomniano także o braku odpowiedniego zaangażowania przedstawicieli zajmujących się ochroną środowiska w rozwoju planów strategicznych dla WPR.

6,7% potrzeb ulokowanych w Polsce

Jak rysują się wydatki na Naturę 2000? Ogólne potrzeby w zakresie ochrony obszarów Natura 2000 w latach 2021-2027, bo do tego okresu odnosi się analiza, to 71 580 050 000 euro na poziomie unijnym. Polskie, w kwocie 4 823 718 216 euro, wynoszą ok. 6,7% tej sumy. Wskazano także sumaryczne roczne wydatki utrzymaniowe (ang. running costs), łącznie opiewające na kwotę 751 939 225 euro. Największe roczne wydatki oczekiwane są w zakresie utrzymania lasów (ang. woodlands and forests) oraz łąk (ang. grasslands). Na tle rocznych kosztów w Polsce stanowią one odpowiednio 44% oraz 38%. Dodatkową ochronę ukierunkowaną na poszczególne gatunki i ich ekosystemy oszacowano na 5% wydatków, a zapobieganie i naprawę szkód przez takie gatunki wyrządzonych – na 0,8%.

Dokument przedstawia szczegółowe informacje o poszczególnych krajach członkowskich i wydatkach na wybrane obszary ochrony obszarów Natura 2000. Wynika z niego m.in., że największe środki planują na cele ochronne przeznaczyć Niemcy i Hiszpanie (link w przypisie⁽¹⁾).

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog