Transgraniczne przemieszczanie odpadów. Rada UE uzgodniła stanowisko

© HENADZY

Rada UE przyjęła wczoraj stanowisko negocjacyjne do rozmów z Parlamentem Europejskim w sprawie aktualizacji unijnych przepisów dotyczących transgranicznego przemieszczania odpadów. Chodzi o rozporządzenie ws. przemieszczania odpadów, implementujące do prawa UE postanowienia Konwencji bazylejskiej o kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych i ich unieszkodliwiania oraz skorelowaną z nimi decyzję Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Wniosek ustawodawczy w tej sprawie Komisja Europejska przyjęła 17 listopada 2021 r. Celem aktualizacji przepisów jest zapewnienie by międzynarodowe przemieszczanie odpadów nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska, a także promowanie wykorzystania odpadów jako zasobów w gospodarce o obiegu zamkniętym.

- Nie możemy nadal eksportować naszych problemów z odpadami. Rozporządzenie to da nam gwarancję, że odpady, które wysyłamy za granicę, nie szkodzą zdrowiu i środowisku. Wewnątrz UE będzie zachęcać do wykorzystywania odpadów jako materiału wtórnego, tak aby odpady mogły przynosić nam pozytywną wartość ekonomiczną i przyczyniać się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym – powiedziała Romina Pourmokhtari, szwedzka minister klimatu i środowiska.

Czytaj też: [INFOGRAFIKA] Krajowy bilans transgranicznego transportu odpadów. Pytamy GIOŚ o strumienie

Zakaz eksportu odpadów do krajów nienależących do OECD

W swoim stanowisku Rada zgodziła się zakazać eksportu odpadów w celu ich unieszkodliwienia do innego państwa członkowskiego (z wyjątkiem ściśle określonych warunków) oraz wprowadzenia zakazu przemieszczania odpadów innych niż niebezpieczne do krajów nienależących do OECD (chyba że kraje te wyraźnie wyrażą na to zgodę i będą w stanie udowodnić, że przetwarzają odpady w sposób przyjazny dla środowiska).

Wprowadzono ponadto kilka poprawek do wcześniejszej propozycji przepisów. W celach dyrektywy dodano dążenie do  osiągnięcia neutralności klimatycznej, ujednolicono również szereg definicji, np. „przesyłka”, „nielegalny transport”, „zgłaszający”.

- Rada wprowadziła bardziej realistyczne terminy w procedurze uprzedniego pisemnego powiadomienia i zgody „PIC”. Zgodnie z tą procedurą eksporterzy muszą powiadomić i otrzymać pisemne potwierdzenie z krajów wysyłki, przeznaczenia i tranzytu przed wywozem. Ponadto Rada dążyła do zmniejszenia obciążeń administracyjnych i lepszego dostosowania procedury „PIC” do aktualnie stosowanych procedur w państwach członkowskich – czytamy w komunikacie Rady.

W odniesieniu do tzw. zielonej listy (znajdują się na niej odpady inne niż niebezpieczne), w ramach której stosuje się mniej rygorystyczną procedurę eksportu, Rada zdecydowała o wprowadzeniu surowszych wymogów. Mają one na celu „poprawę kontroli tych strumieni odpadów oraz procedurę odbioru w przypadku, gdy ich przemieszczanie nie może zostać zrealizowane zgodnie z przeznaczeniem”.

Audyty instalacji odbierających odpady

W przypadku przesyłek poza państwa członkowskie UE uzgodniono, że obiekty gospodarki odpadami w kraju przeznaczenia powinny być kontrolowane przez niezależne organy co trzy lata. - Audyty miałyby udowodnić, że obiekty te przetwarzają odpady w sposób przyjazny dla środowiska, a operatorzy mogliby eksportować odpady tylko do tych obiektów. Państwa członkowskie zaproponowały utworzenie rejestru prowadzonego przez Komisję, zawierającego informacje o instalacjach, które zostały poddane audytowi, aby pomóc eksporterom odpadów w przygotowaniu się do transportu. Eksporterzy nadal jednak ponosiliby odpowiedzialność za to, że ich eksport jest przyjazny dla środowiska. Rada wyjaśniła również, które odpady, zwłaszcza niewymienione w wykazie, mogą być eksportowane i w jaki sposób – wyjaśniono.

Cyfryzacja procedur

Rada poparła także zapisy mające na celu usprawnienie i cyfryzację procedur powiadamiania, wyrażania zgody i informowania o wewnątrzunijnym transporcie odpadów. W zakresie tym wprowadzono kilka poprawek mających na celu zapewnienie przejrzystości i spójności zapisów rozporządzenia w odniesieniu do elektronicznego systemu wymiany dokumentacji.

Upoważniono także KE do przyjęcia aktów wykonawczych określających kryteria „towarów używanych” i „odpadów”. Będzie mieć to szczególne znaczenie w przypadkach przemytu odpadów. Rada wyraziła ponadto zgodę na powołanie grupy ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów. Grupa ta miałaby zapobiegać nielegalnemu przemieszczaniu odpadów oraz wykrywać przypadki przemytu.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska