© Prod.Numerik
Pierwsze programy
Od 1973 r. ramy działań Wspólnoty w dziedzinie środowiska stanowią programy. Trzy pierwsze programy obowiązujące w latach 1973-1986 przyjmowane były bez podstawy traktatowej, którą wprowadził dopiero Jednolity Akt Europejski.
Szósty program obowiązujący w czasie polskiej akcesji
Polska przystąpiła do Unii Europejskiej w czasie trwania Szóstego programu działań na rzecz ochrony środowiska, który obowiązywał od 2001 do połowy 2012 r. (OJ L 242 z 10.9.2002, s.1).
Program określił cztery priorytetowe obszary, w jakich powinny być podejmowane działania:
- powstrzymanie zmian klimatu,
- ochrona przyrody i bioróżnorodności,
- zapewnienie jakości środowiska odpowiedniej dla zdrowia ludzi,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów i gospodarka odpadami.
Krytyczna ocena EKES
Działania przewidziane dla poszczególnych priorytetów nie zostały w pełni zrealizowane. Wskazał na to Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, w opinii rozpoznawczej, opracowanej w styczniu 2012 r., na wniosek prezydencji duńskiej (Dz.Urz. C 191 z 29.6.2012, s.1).
Komitet jako podstawowe minusy w realizacji Szóstego programu wymienił:
- brak realnych działań w zakresie ochrony gleby, wynikajacy szczególnie z braku porozumienia Rady w sprawie wniosku legislacyjnego Komisji dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiający ramy dla ochrony gleby,
- niezrealizowanie do 2010 r. powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, choć temat ten był uwzględniany we wszystkich dotychczasowych programach.
Komitet przypomina również, że Szósty Program miał wprowadzać w życie strategię zrównoważonego rozwoju, która bez rozgłosu i bez decyzji Rady „popadła w zapomnienie”, W związku z tym EKES nie widział sensu we wdrażaniu (…) kolejnego instrumentu ochrony środowiska, w postaci siódmego programu działań w zakresie środowiska.
Siódmy program - cele priorytetowe
Pomimo niekorzystnej opinii EKES 20 listopada 2013 r. przyjęta została decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE w sprawie ogólnego unijnego programu działań do 2020 r. „Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety” (Dz.Urz. L347 z 28.12.2013, s.171)
Decyzja zobowiązuje instytucje Unii i państwa członkowskie do podejmowania działań służących osiągnięciu celów priorytetowych Siódmego Programu, który stanowi załącznik aktu, a wszelkie organy publiczne do współpracy z przedsiębiorstwami, partnerami społecznymi, społeczeństwem europejskim i obywatelami w realizacji programu.
Cele priorytetowe Siódmego Programu to:
- ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii,
- przekształcenie Unii w zasobooszczędną, zieloną i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną,
- ochrona obywateli Unii przed związanymi ze środowiskiem presjami i zagrożeniami dla zdrowia i dobrostanu,
- maksymalizacja korzyści z prawodawstwa środowiskowego, doskonalenie wiedzy i bazy dowodowej w zakresie środowiska i ochrony klimatu,
- zabezpieczenie inwestycji ekologicznych i wspieranie zrównoważonych miast,
- lepsze uwzględnianie w działaniach bardziej spójnej polityki środowiskowej i efektywne podejmowanie wyzwań międzynarodowych, dotyczących środowiska i klimatu.
Jednym z kluczowych elementów programu jest adaptacja do zmian klimatu, powiązana z wieloma innymi aspektami środowiskowymi, takimi jak ochrona gleby, zrównoważone środowisko miejskie, zrównoważona ochrona wód i środowiska morskiego.
Wizja na rok 2050
Siódmy Program zawiera wizję na rok 2050, w którym to roku obywatele mają się cieszyć dobrą jakością życia, z uwzględnieniem ekologicznych ograniczeń planety, w gospodarce nic się nie marnuje, różnorodność biologiczna jest przywracana, a niskoemisyjny wzrost - oddzielony od zużycia zasobów - wyznacza drogę rozwoju globalnego.
Adam ErechemlaDziennikarz, prawnik
