Czy Unia ochroni lasy dla przyszłych pokoleń?

© Dixon

- 21 marca przypominamy, jak ważne są dla nas lasy, które dostarczają czystego powietrza i wody, zapewniają bioróżnorodność oraz chronią przed zmianami klimatycznymi. Dla zwierząt są domem i źródłem pokarmu, a dla ludzi także miejscem pracy. Życie na Ziemi w dużej mierze jest możliwe dzięki lasom - podkreślił minister Jan Szyszko w okolicznościowym komunikacie.

Międzynarodowy Dzień Lasów został ustanowiony w 2012 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, a od 2013 r. obchodzony jest na całym świecie. Głównym celem jego obchodów jest podkreślanie znaczenia wszystkich rodzajów lasów dla środowiska i ludzi. W tym roku hasło przewodnie to „Lasy i Woda”, co podkreśla rolę lasów w magazynowaniu wody oraz zabezpieczaniu przez powodzią, lawinami czy osuwiskami. Krótki film uświadamiający jak silny związek istnieje między lasami a jakością i ilością dostępnej wody promują na swojej stronie Lasy Państwowe. Międzynarodowy Dzień Lasów obchodzony jest w przededniu Światowego Dnia Wody.

Czy lasy będą służyć przyszłym pokoleniom?

Zmiany klimatyczne, zanieczyszczenia i ingerencja człowieka stanowią poważne zagrożenie dla stabilności europejskich ekosystemów leśnych. Raport przygotowany przez Europejską Agencję Środowiska (EEA) bada, czy lasy w przyszłości będą w stanie świadczyć swoje usługi dla środowiska. Kluczowe tutaj jest ich znaczenie w obiegu wody w zlewniach, gdzie zapewniają retencję i oczyszczanie wody. W publicznej dyskusji podkreśla się coraz częściej, że lasy są istotne w kontekście pochłaniania dwutlenku węgla i oczyszczania powietrza, a szczególnie łagodzenia zmian klimatycznych.

Zgodnie z raportem, lasy pozostają głównym naturalnym siedliskiem w Europie. W 2015 roku lasy i inne grunty zalesione pokrywały 186 mln ha, czyli ponad 40 proc. powierzchni 28 państw członkowskich i sześciu innych państw współpracujących z Unią. Będąc siedliskiem wielu gatunków odgrywają ogromną rolę w zachowaniu bioróżnorodności.

Mimo iż te zalety są dostrzegane, w Europie nie ma dotąd wspólnej polityki leśnej. Stworzono Europejską Strategię Leśną podkreślającą zdolność lasów do świadczenia usług ekosystemowych, a także Strategię Bioróżnorodności, której lasy są ostoją. Temat ekosystemów leśnych pojawia się także w prawie dotyczącym sieci Natura 2000, związanym z wycinką drzew, a nawet polityką klimatyczną, jednak raport wskazuje, że przepisy są niespójne, a działania trudno skoordynować.

Największe wyzwania dla lasów

Jako cztery najważniejsze wyzwania, z którymi muszą się zmierzyć ekosystemy leśne, wskazano utratę i degradację siedlisk, ryzyko stwarzane przez gatunki inwazyjne, zanieczyszczenie środowiska oraz zmiany klimatyczne.

Zagrożenia te, w połączeniu z działalnością człowieka, taką jak wycinka lasów, rozlewanie się miast czy coraz częstsze rekreacyjne korzystanie z lasów, powodują, że lasy są bardziej podatne na degradację.

Aby rozwiązać te problemy oraz poprawić ochronę lasów, raport wzywa do prowadzenia badań i gromadzenia danych na poziomie europejskim, zwracając się o udostępnienie wyników inwentaryzacji w poszczególnych krajach. Wszystko po to, by móc lepiej śledzić zmiany w ekosystemach leśnych, zarówno ilościowe, jak i jakościowe. Obecne analizy są bowiem realizowane na poziomie krajów, a ich wyniki często trudno ze sobą porównać.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog