© Stefanos Kyriazis
Jeśli 7 mld ludzi żyjących na Ziemi wyprodukowało w 2012 roku 1,3 mld ton odpadów stałych, to – według szacunków Worldwatch Institute – w 2025 roku 8-miliardowa populacja wytworzy tych odpadów dwukrotnie więcej. Dlaczego aż dwukrotnie? Ponieważ stale rośnie konsumpcja. Przoduje w tym zakresie Ameryka Północna. Dr László Alexa, kierownik Zakładu Gospodarki Odpadami, pracownik Szent István University na Węgrzech zaprezentował podczas kongresu Envicon dane, z których wynika, że w Ameryce Północnej wytwarza się ponad 650 kg stałych odpadów komunalnych na jednego mieszkańca rocznie. Tuż za nią plasują się kraje skandynawskie, a na trzecim, niechlubnym miejscu, kraje Europy Zachodniej produkujące nieco ponad 560 kg odpadów stałych w ciągu roku w przeliczeniu na mieszkańca. Oczywiście im wyższe osiągamy dochody, tym więcej odpadów stałych jesteśmy w stanie wytworzyć. Obliczono, że przy niskich dochodach jest to od 0,6 do 1 kg dziennie na jednego mieszkańca, przy średnich – od 0,8 do 1,5 kg, a wysokie dochody to bodziec do produkcji od 1,1 do nawet 4,5 kg odpadów tego typu w ciągu jednego dnia.
Cel: gospodarka o obiegu zamkniętym
Obecnie 80 proc. tego, co wykorzystujemy, jest wyrzucane po jednokrotnym użyciu. Potrzebujemy zatem zupełnie nowego modelu myślenia i gospodarowania zasobami, co stara się nam uzmysłowić Unia Europejska. Komisja Europejska w lipcu 2014 r. przedstawiła komunikat: "Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów dla Europy". Ma on na celu ustanowienie wspólnych i spójnych ram prawnych w UE, tak by promować taki właśnie nowoczesny model gospodarki.
W planach UE znajduje się zwiększenie recyklingu i przygotowania do ponownego użycia (PdPU) odpadów komunalnych do 70 proc. w 2030 roku, a odpadów opakowaniowych do 80 proc. Ponadto Unia chce zakazać składowania odpadów nadających się do recyklingu począwszy od 1 stycznia 2025 roku, jak również ograniczyć wytwarzanie odpadów żywnościowych i zapewnić selektywne zbieranie bioodpadów.
Recykling to nie wszystko
Jeśli nawet pojęcie recyklingu wydaje się w planach unijnych dominujące, to jednak - jak podkreślił podczas Forum Recyklingu Piotr Barczak, koordynator polityki odpadowej w European Environmental Bureau w Brukseli - obieg zamknięty nie może być kojarzony jedynie z recyklingiem. Największy nacisk powinniśmy kłaść na bezodpadowy proces produkcji czy przedłużony cykl życia produktu, tym samym ograniczając ilość odpadów już na starcie. Konieczność zapobiegania powstawaniu odpadów w całej piramidzie sposobów postępowania z nimi starał się naświetlić podczas kongresu Envicon także prof. dr hab. inż. Andrzej Jędrczak z Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Przedłużony cykl życia produktu oznacza nic innego jak jego powtórne wykorzystywanie, naprawę, odnowienie i dopiero w dalszej kolejności recykling. Ważne jest także zapewnienie lepszego gospodarowania wszystkimi zasobami w całym cyklu ich życia. Zwalczając produkcję odpadów u źródła, zmniejsza się ilość i toksyczność odpadów jeszcze zanim recykling, kompostowanie, odzyskanie energii i składowanie mogą być wzięte pod uwagę. Zapobieganie powstawaniu odpadów oznacza w szczególności ograniczenie ilości materiałów zużytych do wytworzenia produktów i zwiększenie efektywności, z jaką wytworzone już produkty są wykorzystywane. Zapobieganie to również ograniczanie zbędnej konsumpcji oraz projektowanie i konsumpcja produktów, które generują mniej odpadów.
Branża motoryzacyjna najbardziej ekologiczna
Już dziś można znaleźć pozytywne przykłady firm, które działają przyszłościowo, starając się zminimalizować swój wpływ na środowisko. Za najbardziej ekologiczną na świecie uważa się obecnie branżę motoryzacyjną – tak wynika z opublikowanego przez Interbrand i współtworzonego przez Deloitte rankingu „Best Global Green Brands”. Przedstawiciele tego sektora zajmują w 2014 roku cztery pierwsze pozycje, stanowią też 20 proc. wszystkich firm, które znalazły się w pierwszej pięćdziesiątce. Jednym z obszarów analizowanych przez autorów rankingu jest działalność operacyjna, na którą składa się energooszczędność produkcji, materiałów czy zarządzanie odpadami. Druga w zestawieniu Toyota chwali się na swojej stronie internetowej tym, że nie jest jej obcy bezodpadowy proces produkcji, przedłużony cykl życia produktu oraz recykling.
Jeśli chodzi o nowości technologiczne przybliżające nas do gospodarki o obiegu zamkniętym, warto wspomnieć o brytyjskiej firmie Worn Again. Pracuje ona nad chemiczną technologią recyklingu tkanin i modelem zamkniętego obiegu zasobów. Technologia ta miałaby w przyszłości umożliwić całkowite wyeliminowanie odpadów włókienniczych.
Ewa SzekalskaDziennikarz
