Zalew Borki - widok od strony stawów kolmatacyjnych.© Urząd Miejski w Radomiu
Demonstracyjny projekt LIFE, którego pełna nazwa brzmi „Adaptacja do zmian klimatu poprzez zrównoważoną gospodarkę wodą w przestrzeni miejskiej Radomia”, został uroczyście zainaugurowany w zeszłym tygodniu, chociaż faktycznie rozpoczął się w lipcu 2015 r. W grudniu podpisano umowę z Komisją Europejską na dofinansowanie tego projektu wartego łącznie prawie 24,3 mln zł. Gmina miasta Radomia jest wnioskodawcą oraz beneficjentem koordynującym projektu. Przyznane dofinansowanie z Komisji Europejskiej z programu LIFE wynosi 12,2 mln zł, oprócz tego dofinansowanie z NFOŚiGW to 6,5 mln zł.
Radom jest jednym z nielicznych miast w Polsce, które kompleksowo podchodzą do kwestii spowolnienia spływu wód deszczowych, tak ważnej z punktu widzenia adaptacji do zmian klimatu. - Chcemy, żeby te wody spływały wolniej, po to by zminimalizować zjawisko zaistnienia fali powodziowej oraz suszy w miesiącach letnich. Dzięki temu poprawi się też mikroklimat w mieście – mówi Jerzy Grzegorz Frączek, dyrektor projektu z ramienia Wodociągów Miejskich.
Radom skorzysta z wiedzy łódzkich naukowców
- Projekt prowadzimy we współpracy z Uniwersytetem Łódzkim, który ma doświadczenie w realizacji podobnych zadań – dodaje Katarzyna Jankowska z Urzędu Miejskiego w Radomiu. Specjalnie na potrzeby renaturyzacji łódzkiej rzeki Sokołówki stworzono w latach 90. plan o nazwie Sekwencyjny System Sedymentacyjno-Biofilracyjny (SSSB) dla doczyszczania wód burzowych. Autorem pomysłu był prof. Maciej Zalewski z Uniwersytetu Łódzkiego (Katedra Ekologii Stosowanej). W Radomiu system SSSB zostanie zaadaptowany do obsługi odpływów kanalizacji deszczowej, po to by poprawić zdolność samooczyszczania w ciekach wodnych i częściowo w zbiornikach. Przewidziano także renaturyzację jednej z miejskich rzek (rzeki Mlecznej) połączoną z odtworzeniem korytarza ekologicznego, ponadto adaptację istniejącego zbiornika wodnego Borki i jazu znajdującego się przy zbiorniku do łagodzenia ekstremalnych przepływów. Powstać ma w Radomiu również nowy zbiornik retencyjny. Oprócz inwestycji wodnych planuje się stworzenie różnorodnych habitatów i zbiorowisk roślinnych wspierających kształtowanie się i podtrzymanie bioróżnorodności w mieście.
Obecnie trwa analiza obszarów wrażliwych na zmiany klimatu prowadzona przez naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego; opracowywana jest też koncepcja wykorzystania i zagospodarowania istniejących zbiorników i cieków. Pierwsze prace inwestycyjne mogą ruszyć już w przyszłym roku, ale jak podkreśla Katarzyna Jankowska, bardziej prawdopodobne jest ich rozpoczęcie w 2018 r., m.in. ze względu na potencjalne problemy z wykupem gruntów na potrzeby projektu.
Błękitno-zielona infrastruktura sprawdza się na świecie
Zastosowanie elementów błękitno-zielonej infrastruktury (ekosystemów wodnych i lądowych) zamiast infrastruktury szarej (betonowej) związane jest ze zrównoważonym gospodarowaniem wodą w miejscu wystąpienia opadu. Szeroko stosuje się je w ramach adaptacji do zmian klimatu na świecie (Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Niemcy, kraje Skandynawskie, Wielka Brytania i Francja). Wpisują się w ten nurt np. zielone dachy – jeden demonstracyjny dach ma powstać również w Radomiu.
W przyszłości z doświadczeń Radomia będą mogły korzystać inne aglomeracje miejskie. - Już dziś zainteresowanie naszym projektem ze strony innych samorządów jest duże, tym bardziej że temat adaptacji do zmian klimatu jest w Polsce dość świeży – mówi Katarzyna Jankowska. Jednocześnie Ministerstwo Środowiska planuje wkrótce wprowadzenie tzw. opłat za utracona wodę, przez co gminy będą prawnie zobowiązane do prowadzenia polityki służącej zatrzymywaniu wody w środowisku.
Ewa SzekalskaDziennikarz
