Zmiany w prawie, które pomogą lepiej chronić naszą przyrodę

© aigarsr

Państwowa Rada Ochrony Przyrody przedstawiła listę działań, jakie powinny być podjęte⁽¹⁾ przez organy administracji w ciągu najbliższych miesięcy. Większość tych zaleceń wymaga zmian legislacyjnych, ale część polega jedynie na lepszym wykorzystywaniu obowiązujących dziś przepisów. Zdaniem Rady zawarte w obowiązującym od grudnia 2015 r. "Programie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015–2020" plany i zalecenia nie są wystarczająco ambitne. Co więcej, projekt programu był przygotowywany jeszcze w 2013 r. co sprawia, że dziś pod wieloma względami stał się nieaktualny. Opinia PROP nie ma charakteru wiążącego.

Niska jakość ocen oddziaływania na środowisko

Rada sugeruje m.in. powołanie jednej służby odpowiedzialnej za ochronę przyrody. Powinna ona łączyć kompetencje obecnych straży: leśnej, łowieckiej, rybackiej, parków narodowych, policji, straży gminnych itp. Dziś kompetencje tych jednostek niestety często się pokrywają. Rada zwraca w swojej opinii także uwagę na nieskuteczne przepisy w zakresie gospodarki przestrzennej (m.in. wciąż nierozwiązany problem tzw. „rozlewania się” zabudowy) oraz prowadzące do zanikania gatunków i siedlisk konsolidacje gruntów i zwiększanie zasięgu monokultur. Istotnym problemem jest zdaniem PROP także niska jakość merytoryczna prognoz i raportów oddziaływania na środowisko, które często wykonywane są „pod wykonawcę” przez niedostatecznie wykwalifikowanych specjalistów.

Pozyskać i wykorzystać kluczowe dane

Odpowiedzią na podejmowane często bez uzasadnienia ekonomicznego oraz z zastosowaniem przestarzałych rozwiązań technicznych regulacje rzek miałoby być przyjęcie zmian zwiększających skuteczność kontroli nad inwestycjami. Takie przepisy mogłyby znaleźć się przede wszystkim w ustawie Prawo wodne oraz ustawie o ochronie przyrody. Niezbędne wydaje się również zdaniem ekspertów wprowadzenie krajowego systemu monitoringu przedsięwzięć hydrotechnicznych i melioracyjnych oraz publiczne udostępnianie tych wyników badań. Rada rekomenduje także powiększenie łącznej powierzchni objętej ścisłą ochroną oraz dokonanie szczegółowego przeglądu obecnie funkcjonujących form ochrony przyrody. Służyć temu ma opracowanie czytelnego programu rozwoju sieci obszarów ochrony, zawierającego harmonogram działań w tym zakresie. Eksperci Rady postulują również zastąpienie samorządowego prawa weta dla tworzenia i poszerzania parków narodowych systemem rzeczywistych konsultacji i negocjacji na poziomie lokalnym.

Zdaniem Rady należy stworzyć także ogólnopolski program zbierania, obróbki i udostępniania danych o różnorodności biologicznej i krajobrazowej Polski. Chodzi nie tylko o zbieranie i udostępnianie danych z badań prowadzonych przez jednostki naukowe, ale także np. z opracowań wykonywanych na potrzeby procedur ocen oddziaływania na środowisko, planów ochrony czy zadań ochronnych.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik