Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
19.03.2024 19 marca 2024

Gleba niedocenianym zasobem w miastach

Aktywność przemysłowa, zanieczyszczenie i użytkowanie gleb wpływają na ich jakość na terenach zurbanizowanych. Tymczasem gleba ma ogromny wpływ na funkcjonowanie miast – podkreśla raport Europejskiej Agencji Środowiska.

   Powrót       06 maja 2016       Planowanie przestrzenne   

Raport EEA pt. "Soil resource efficiency in urbanised areas”(1) (Efektywne gospodarowanie zasobami gleb na terenach zurbanizowanych”) przybliża pojęcie gleby jako istotnego elementu ekosystemów miejskich; jest też próbą analizy zasobów gleb występujących w miastach.

Gleba świadczy bardzo wiele cennych usług ludziom, zwierzętom i roślinom, choć jej wkład w funkcjonowanie ekosystemów jest często niebezpośredni i pozostaje w pewnym sensie ukryty. Wartość gleby z punktu widzenia ludzi jest postrzegana głównie przez pryzmat roli, jaką pełni w produkcji żywności.

Gleba w mieście pełni liczne funkcje

Trudniej natomiast zauważyć, jak ważną rolę odgrywa gleba w mieście – może dlatego, że zwykle pokrywa się ją cementem czy asfaltem (tzw. uszczelnianie gleb) oraz dlatego, że jest zajmowana przez budynki i inne konstrukcje stworzone przez człowieka. Często służy też po prostu jako podłoże do składowania zanieczyszczeń.

Tymczasem jest ona kluczowym czynnikiem funkcjonowania miast. W raporcie zaznaczono, że ​​usługi świadczone przez glebę w miastach wykraczają daleko poza podstawowe funkcje związane z tworzeniem zielonej infrastruktury, takiej jak parki czy place zabaw. Gleba pomaga w utrzymaniu różnorodności biologicznej w mieście, zapewniając przetrwanie wielu gatunkom – roślinom, zwierzętom i mikroorganizmom. Pozwala też łagodzić skutki zmian klimatycznych: jeśli nie jest przykryta, działa jak regulator odpływu wody (i dodatkowo ją filtruje), może więc przyczynić się do zapobiegania powodziom i suszom; poza tym pozwala obniżać temperaturę w mieście podczas upałów, podnosząc jednocześnie wilgotność powietrza. Gleba to również magazyn węgla, dlatego zdejmowanie urodzajnej warstwy gleby na potrzeby prac budowlanych powoduje uwolnienie go w postaci gazów cieplarnianych. Jednocześnie rezultaty trwających wieleset lat procesów glebotwórczych(2) zostają zaprzepaszczone.

Zagrożenia dla gleby

Raport zwraca uwagę na ​​zjawisko tzw. zagęszczenia gleb i jej zbrylania, co stwarza problem m.in. dla prawidłowego wchłaniania wody. Generalnie jako dwa główne zagrożenia dla gleb na obszarach zurbanizowanych wskazano w raporcie wspomniane uszczelnianie gleb oraz ich lokalne zanieczyszczenie. Niektóre kraje członkowskie UE mają już w swoich politykach określone cele dotyczące monitorowania stanu gleb i odwrócenia tendencji do ich przykrywania na obszarach miejskich. Podejmują także środki mające zmniejszyć skażenie gleby. Jeśli chodzi o wskaźnik przykrycia gleb w miastach, to wyróżnia się tu pozytywnie Sofia w Bułgarii i Helsinki w Finlandii.

Potrzebny lepszy dostęp do wiedzy o glebach

W raporcie zaznaczono, że gleba powinna być postrzegana jako ograniczony zasób, a nie jako odpad. Zarządzanie gruntami uwzględniające ich ponowne wykorzystanie i recykling powinno stanowić integralną część opracowań urbanistycznych i projektów budowlanych. Z kolei wysokiej jakości gleby na obszarach zurbanizowanych powinny być chronione i przeznaczane do ewentualnego wykorzystania rolniczego. Efektywne zarządzanie nie będzie możliwe bez dobrego zrozumienia funkcji i wartości gleb, w tym korzyści ekologicznych i ekonomicznych, jakie przynoszą. Dlatego podkreśla się, że planiści miejscy potrzebują lepszego dostępu do wiedzy i informacji o glebach.

Raport EEA podkreśla potrzebę dalszych badań i konieczność lepszego mapowania gleb – jak zaznaczono, gleby w przestrzeni miejskiej są w Europie generalne słabo mapowane. Tylko nieliczne miasta (np. Berlin, Stuttgart) dokonały kompleksowych badań występujących na ich terenach gleb i ujęły ich wyniki w postaci szczegółowych map.

Efektywne wykorzystanie gleb wpisane w polityki zarządzania miastami jest konieczne, jeśli chcemy, by ten cenny zasób przyczyniał się do podniesienia jakości naszego życia.

Ewa Szekalska: Dziennikarz

Przypisy

1/ Raport
https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/2181-Soil-resource-efficiency.pdf
2/ Powstawanie gleb to powolny proces, który zwykle trwa setki lat. W Europie powstaje średnio 0,3-1,4 ton gleby na hektar rocznie (Verheijen et al., 2009). Degradacja gleb w wyniku erozji wodnej w całej UE-28 postępuje w tempie około 2,46 t/ha/rok (Panagos i wsp., 2015), a niektórzy badacze oceniają, że nawet 2,76 t/ha/rok (Bosco et al. 2015). Gleba jest zatem uważana za zasób nieodnawialny.
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony