© Urząd Miejski w Zabrzu
Żeby uporządkować gospodarkę wodną Zabrze musiało uporać się ze starymi, w większości przedwojennymi rurami, zdewastowanymi wskutek eksploatacji górniczej, a także ze zbudowaną nieprofesjonalnie w latach 60. i 70. siecią kanalizacji.
Projekt za 800 mln zł
W tym celu w latach 2006-2015 zrealizowano w dwóch etapach projekt „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze” wart około 800 mln zł, współfinansowany ze środków Funduszu Spójności. W efekcie do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej przyłączyli się niepodłączeni dotąd mieszkańcy.
W pierwszym, zakończonym w 2009 roku etapie, wykonano ok. 127 km kanalizacji sanitarnej wraz z przepompowniami ścieków, powstało też ok. 101 km kanalizacji deszczowej wraz z podczyszczalniami wód deszczowych, ok. 13 km wodociągów przesyłowych oraz ok. 76 km sieci wodociągowej rozdzielczej. Ponadto zmodernizowano Stację Uzdatniania Wody w Grzybowicach i przebudowano oczyszczalnię ścieków „Śródmieście”. W efekcie stopień skanalizowania miasta zwiększył się z 97,28 proc. do 99,40 proc. Do sieci przyłączyło się 3780 mieszkańców, z kolei mieszkańców przełączonych ze zlewni sieci ogólnospławnej i sieci odprowadzającej ścieki wprost do odbiornika było 6866. Łącznie więc na realizacji projektu skorzystało 10646 osób.
W drugim etapie przedsięwzięcia zbudowano bądź przebudowano około ponad 73 km kanalizacji sanitarnej (wraz z czterema przepompowniami ścieków) oraz ok. 75 km kanalizacji deszczowej. Jakość życia mieszkańców poprawiła hermetyzacja i dezodoryzacja wybranych elementów na oczyszczalni ścieków „Śródmieście”. Pozostałe prace obejmowały wymianę ok. 32,5 km sieci wodociągowej. W ramach projektu do sieci kanalizacji sanitarnej przyłączonych zostało ponad 1000 nowych mieszkańców, a dostępność sieci kształtuje się na poziomie 99,9 proc. populacji miasta.
Trudna droga do osiągnięcia efektu ekologicznego
Aby otrzymać w całości unijne dofinansowanie, należy się wykazać osiągnięciem efektu ekologicznego rozumianego jako wzrost liczby użytkowników korzystających z sieci kanalizacji. Zabrze miało na to czas do 30 czerwca br. Mieszkańców dzielnic, które były objęte projektem, różnymi sposobami zachęcano, aby uczynili to jak najszybciej.
Procedura wykonania przyłączy kanalizacji sanitarnej została szczegółowo opisana na ulotkach promujących akcję „Przyłącz się do większości” rozpowszechnianych wśród mieszkańców Zabrza. Informacje takie można było uzyskać także w Zabrzańskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.
Dodatkowo zorganizowano konkurs fotograficzny dla nowo przyłączonych mieszkańców, w którym do wygrania były cyfrowe aparaty fotograficzne. Równocześnie prowadzono akcję „Zachęć sąsiada, znajomego…”, która umożliwiała nowo podłączonym do sieci kanalizacji mieszkańcom otrzymanie zaproszeń do zwiedzania Zabytkowej Kopalni Guido czy też Sztolni Królowej Luizy w Zabrzu (obiekty te zaliczane są do tzw. pereł turystyki przemysłowej na Śląsku).
OZE w służbie oczyszczalni
Dzięki przebudowie oczyszczalni, na początku 2009 roku ZPWiK Sp. z o.o. uzyskało koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej. Prąd produkowany jest w biogazowni o mocy 190 kW z biogazu pochodzącego z fermentacji osadów ściekowych. W roku 2010, po ustabilizowaniu się procesów fermentacji, wytworzono w ten sposób 1 985 MWh energii, zaspokajając potrzeby oczyszczalni „Śródmieście” w 34 procentach i wielkość ta utrzymuje się na stałym poziomie.
Coraz mniejsze straty wody
W ciągu minionych lat ograniczono także istotnie straty wody. Było to możliwe dzięki budowie monitoringu parametrów pracy źródeł zasilających sieci wodociągowe, a także wprowadzeniu stałych stref ciśnienia wody na sieciach. Jednocześnie wdrożono program aktywnej kontroli wycieków, wymieniono najbardziej awaryjne odcinki sieci (około 212 km w ciągu 10 lat) oraz skrócono czas usuwania awarii. W efekcie straty wody istotnie się zmniejszyły (wynoszą na dziś 12,13 proc.) i – jak utrzymuje spółka wodociągowa – nie stanowią już problemu.
Teraz sieć kanalizacji oraz sieć wodociągowa Zabrza działają sprawnie, a wody powierzchniowe i podziemne oraz ujęcia wody są należycie chronione (tu istotne znaczenie miało rozdzielenie kanalizacji ogólnospławnej na sanitarną i deszczową). Zadowoleni są też mieszkańcy miasta, które w celu zwiększania ich świadomości przeprowadziło w trakcie trwania projektu liczne kampanie informacyjne.
Czas na nowe wyzwania
Miasto będzie dalej usprawniać gospodarkę wodno-kanalizacyjną. Planowana jest przebudowa oczyszczalni ścieków Mikulczyce, na którą Wodociągi chcą w 2016 i 2017 roku przeznaczyć łącznie 17 mln zł.
Zabrze przewiduje też budowę kolejnej biogazowni, tym razem większej - o mocy ok. 0,5 MW, poza systemem oczyszczania ścieków.
W celu dalszego zmniejszania strat wody spółka będzie rozbudowywać system monitoringu sieci i nie zaprzestanie wymiany awaryjnych odcinków, kontynuując przy tym program aktywnej kontroli wycieków. Będzie też dalej edukować mieszkańców - na terenie oczyszczalni „Śródmieście” oraz stacji uzdatniania wody zostaną przygotowane specjalne ścieżki ekologiczne dla odwiedzających, ponadto ma powstać multimedialne centrum edukacji ekologicznej.
Ewa SzekalskaDziennikarz
Tekst powstał w ramach projektu Eco-Miasto, którego celem jest rozpowszechnienie i wdrażanie w polskich gminach dobrych praktyk w zrównoważonym rozwoju. Projekt organizowany jest przez Ambasadę Francji w Polsce i Centrum UNEP/GRID-Warszawa. Teraz Środowisko jest wieloletnim patronem medialnym projektu.
