Jak zaprojektować przejście dla zwierząt?

© picsxl

Publikacja "Dobre praktyki w zakresie zagospodarowania przestrzennego wokół przejść dla zwierząt" to prosta instrukcja oraz schematy prawidłowego zagospodarowania przejść dla zwierząt i terenów do nich przyległych. Mówi o zagrożeniach dla funkcjonowania takich przejść wynikających z zagospodarowania terenu. Znajdują się wniej także zalecenia do zapisów w dokumentach planistycznych, które pomogą w zachowaniu funkcjonalności korytarzy dla zwierząt.

Rosnąca fragmentacja siedlisk to problem, którego główną przyczyną jest intensywny rozwój infrastrukutry oraz coraz gęstsza zabudowa. Sposobem przeciwdziałania fragmentacji jest właściwa lokalizacja przejść dla zwierząt, na którą najczęściej wybiera się tereny leśne (70 proc. przypadków) bądź rolnicze (7 proc.). Przejście powinno być odpowiednio zaprojektowane dla różnej wielkości gatunków. Autorzy broszury dostrzegają korelację między położeniem przejść a terenami objętymi różnymi formami ochrony przyrody. Prawie 60 proc. przejść jest położonych na terenie parków narodowych, krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu lub obszarach Natura 2000. Przy projektowaniu ważne jest również łączenie funkcji – korytarze często są zespolone z rzeką lub innym ciekiem wodnym (40 proc.), ale także z drogami gruntowymi (16 proc.) czy asfaltowymi (9 proc.).

Planistyka kluczowa dla ochrony zwierząt

Prawidłowe funkcjonowanie przejścia dla zwierząt może zapewnić tylko uwzględnienie go w dokumentach planistycznych określających funkcje i zasady zagospodarowania terenu. Bez odpowiedniego ukształtowania przestrzeni otaczającej korytarz nie da się osiągnąć efektywnej ochrony gatunków. Na drożność przejścia pozytywnie wpłynie m.in. rozwój funkcji leśnej, rolnej o charakterze ekstensywnym, ale z wyłączeniem zabudowy czy też utrzymanie funkcji obszarów estensywnie użytkowanych łąk i pastwisk. Zły wpływ bedzie miał natomiast rozwój funkcji mieszkaniowej, turystycznej i wypoczynkowej.

Publikacja została opracowana jako podsumowanie projektu „Ochrona różnorodności biologicznej poprzez wdrażanie sieci lądowych korytarzy ekologicznych na terenie Polski” finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w latach 2013-2016. Projekt zakładał między innymi weryfikację stanu zachowania oraz warunków funkcjonowania 7 głównych korytarzy ekologicznych o randze międzynarodowej przebiegających na terenie Polski oraz sieci korytarzy krajowych poprzez wyznaczenie miejsc przerwanej drożności (tzw. „hot spotów”). Jednym z celów projektu było także podkreślenie roli odpowiedniego planowania przestrzennego i zagospodarowania kraju w osiągnięciu najbardziej efektywnych przestrzennych powiązań ekologicznych i ochronie gatunków.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog